10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde künyede hâlâ “kadının adı yok”

İSTANBUL — 

Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nde Türkiye’de çalışan gazetecilerin yarısının kadınlardan oluştuğunu ortaya koyan bir araştırma yayınladı. Araştırmaya göre emek açısından eşite yakın bir dağılım varken, yönetici pozisyonlarında kadınlardan çok erkekler bulunuyor.

TGS’den yapılan açıklamada, “Sektör içerisinde kadın gazeteciler azımsanmayacak oranda. Editör, muhabir kadrolarında kadın gazetecilerin yer aldığı basında, künyelerde yani üst düzey yönetici kadrolarında bir kez daha gördük ki kelimenin tam anlamıyla ‘kadının adı yok’ ” denildi.

Dokuz gazetenin incelendiği araştırmada sadece dört üst düzey yönetici olduğu görüldü. Gazetelerin künyesinde ise tablonun şu şekilde olduğu aktarıldı:

“Evrensel gazetesinin künyesinde yer alan dört isimden biri, BirGün’de iki isimden biri, Cumhuriyet’te altı isimden ikisi, Oksijen’de 11 isimden ikisi, Hürriyet’te 23 isimden altısı, Milliyet’te 13 isimden altısı, Yeni Şafak’ta yedi isimden biri kadın. Karar, Sabah ve Posta gazetelerinin künyelerinde kadın gazeteci yok.”

İnternet basını geleneksel basına göre iyi durumda

İnternet haber sitelerinde, dört ajans ve altı web sitesinin künyesine bakan TGS, “Haber ajanslarının künyeleri içler acısı, bilgilendirici bir künyeden bahsetmek mümkün değil” tespitinde bulundu.

Buna rağmen internet haber sitelerinin diğer basın yapılarına göre nispeten daha eşitlikçi olduğu sonucuna varılan araştırmada, “Künyelerde kadın gazetecilerin ismi yazı işleri müdürü, haber müdürü gibi üst düzey pozisyonlarda görülmektedir” denildi. Buna göre:

“Gazete Duvar’da 35 ismin 14’ü kadın, Bianet’te 18 ismin dokuzu kadın, Artı Gerçek’te 19 ismin 12’si kadın, T24’te üç ismin biri, Diken’de 10 ismin beşi kadın; Sözcü web sitesinde ise künyede hiç kadın yok.”

İnceleme açısından en problemli alanın, televizyon haber kanalları olduğu belirten araştırmada, televizyon kanallarının künyelerinin yetersizliği ve kadın isimlerinin yer aldığı görevlerin gazetecilik alanı dışında olmasına dikkat çekildi.

10 haber kanalını inceleyen araştırmada, “CNN Türk’te dört erkek -üç kadın, Fox TV’de dokuz erkek - beş kadın, Halk TV’de üç erkek - bir kadın, KRT’de altı erkek- iki kadın (izleyici temsilcisi ve program müdürü), Haber Türk’te iki erkek - bir kadın (izleyici temsilcisi), NTV’de üç erkek, iki kadın (tüzel kişi temsilcisi ve iş yeri temsilcisi) ve A Haber’de beş erkek- bir kadın (reklam sorumlusu) olarak yansıdı. Buna karşın “künyesinde üç erkek olan Sözcü TV, 14 erkek olan TGRT ve yedi erkek olan Tele1’de hiç kadın yönetici yok” tespitine yer verdi.

“Erkeklerinin kurallarının egemen olduğu bir yerde yapısal dönüşümlere ihtiyaç var”

10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü, 63 yıldır gazetecilerin sosyal ve ekonomik haklarının kazanımı olarak kutlanıyor.

“1961’den bu yana kutlanan 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü, kadın gazeteciler açısından ne ifade ediyor?” sorusuna yanıt aradıklarını belirten gazeteci ve TGS Genel Sekreteri Banu Tuna, VOA Türkçe’nin sorularını yanıtladı.

Tuna TGS Kadın ve LGBTİ+ Komisyonu araştırmasının , “Türkiye medyasında 63 yılın sonunda bir kez daha, üreten, haber peşinde koşan, haberi editleyenlerin kadın; medya kurumlarını yönetenlerin ise erkek olduğunu görüyoruz” dedi.

Hürriyet yazı işlerinde 10 yılı aşkın çalışan Tuna, medyada erkek egemen söylemin, “yazı işlerinde ağır koşullara ve fazla mesailere kadınlar dayanamıyor” olduğunu hatırlatarak, “Erkeklerin oluşturduğu ve belirlediği kurallara kadınların uymadığı, uyamadığı tezi yapısal sorunlara işaret ediyor. Erkeklerinin kurallarının egemen olduğu bir yerde bu eşitsizliği aşmak için eşit temsil ve köklü yapısal dönüşümlere ihtiyaç var” diye konuştu.

Tuna, kadınlar tarafından üretilen ve toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten haberlerin, erkekler tarafından yönetilen yazı işlerinden çıktığında yine eşitliği gözetmeyen bir hale dönüştüğüne dikkat çekerek, medyada dilin dönüşümünü de yazı işlerinde eşitliğe bağladı.

TGS Kadın ve LGBTİ+ Komisyonu açıklamasında, “Bayram ise, hepimizin bayramı olmalı. Kadın gazetecilerin meslekte yükselemediği, cam tavan nedeniyle meslekten uzaklaştığı, haklarını alamadığı bir bayramı kabul etmiyoruz. Kadınsız bayramı da medyayı da kabul etmiyoruz. Birlikte değiştireceğiz” ifadelerine yer verdi.

DİSK Basın İş: “Kutlanamayacak karanlık bir tablo ile karşı karşıyayız”

DİSK Basın İş de 10 Ocak dolayısıyla yayınladığı açıklamada, gazeteciler açısından emek, ücret ve özgürlüklerin karanlık bir tablonun olduğuna dikkat çekerek, “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü kutlamıyoruz, tüm meslektaşlarımızı mücadeleye çağırıyoruz” dedi.

DİSK Basın İş Genel Başkanı Turgut Dede VOA Türkçe’ye, “Tutuklu üyemiz Dicle Müftüoğlu başta olmak üzere cezaevinde, esaret altındaki 37 meslektaşlarımızla dayanışmak ve basın özgürlüğü için verdiğimiz mücadeleyi daha da büyütmek zorundayız” dedi.

Dede, “Ekonomik krizin etkisi ve artan siyasi kutuplaşma, Türkiye’de asgari ücretin olağan ücret haline geldiği medya sektöründeki krizi her geçen gün daha fazla derinleştiriyor. İktidar tarafından basın ve ifade özgürlüğüne nefes aldıracak bir yaklaşım ve mevzuat ortaya koyulmazken, gazetecilerin özlük hakları, iş güvencesi ve refah düzeyi açısından da bir çalışma yapılmıyor” ifadelerini kullandı. Turgut Dede, emek ve özgürlük için mücadele etmeye devam edeceklerini sözlerine ekledi.

VOA