100 Günde Sayılarla Rusya-Ukrayna Savaşı

Bugün Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yüzüncü günü. Savaş tüm dünyaya neredeyse her gün yürek burkan sahneler yaşatıyor. Buça sokaklarında sivillerin cesetleri, Mariupol'da havaya uçurulan bir tiyatro, bir Rus füze saldırısının ardından Kramatorsk tren istasyonunda yaşanan kaos, bunlardan sadece birkaçı.

Bu görüntüler Avrupa'nın son yıllardaki en kötü silahlı çatışmasının genel resminin sadece bir kısmıydı. Associated Press haber ajansı, 100 günlük dönüm noktasına ulaşan ve ufukta biteceği yönünde bir işaret olmayan savaşın yol açtığı ölüm, yıkım, yerinden edilme ve ekonomik tahribata daha fazla ışık tutan bazı sayı ve istatistikleri derledi.

Ölü ve yaralı sayısı

Kimse kaç savaşçının ya da sivilin öldüğünü gerçekten bilmiyor ve hükümet yetkililerinin kamuoyunu etkilemek amacıyla bazen abartarak ya da düşük göstererek açıkladığı kayıp sayılarını doğrulamak neredeyse imkansız.

Can kayıplarını sayma görevini üstlenen hükümet yetkilileri, Birleşmiş Milletler kuruluşları ve diğer kişiler, insanların öldürüldüğü yerlere her zaman erişemiyor.

Moskova da kendi güçleri ve müttefikleri arasındaki kayıplar hakkında çok az bilgi paylaştı ve kontrolu altındaki bölgelerde sivil ölümlerin hesabını vermedi. Uzun süredir kuşatma altında olan ve savaşta potansiyel olarak en fazla can kaybının yaşandığı Mariupol kenti gibi bazı yerlerde Rus güçleri ölümleri örtbas etmeye çalışmakla ve cesetleri toplu mezarlara gömmekle suçlanıyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, dün Lüksemburg Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada, tüm bu belirsizliğe rağmen şu ana kadar "en az on binlerce" Ukraynalı sivilin öldüğünü açıkladı.

Yetkililer sadece Mariupol'da 21 binden fazla sivilin öldüğünü bildirdi. Rusya'nın saldırılarının odak noktası haline gelen Luhansk'ın doğu bölgesindeki Severodonetsk kentinin belediye başkanına göre yaklaşık bin 500 kişi hayatını kaybetti.

Bu tahminler, hem Rus saldırıları ya da askerlerince öldürülenleri hem de gıda kaynakları ve sağlık hizmetleri çöktüğü için açlık ve hastalık gibi ikincil etkilere yenik düşenleri kapsıyor.

Zelenski bu hafta yaptığı açıklamada her gün 60 ila 100 Ukraynalı askerin çatışmalarda öldüğünü ve yaklaşık 500 askerin de yaralandığını söyledi.

Rusya'nın kendi kuvvetlerine ilişkin kamuya açıkladığı son rakamlar 25 Mart'taydı. Bir komutan, devlet medyasına bin 351 askerin öldüğünü ve 3 bin 825 askerin yaralandığını söylemişti.

Ukrayna ve Batılı gözlemciler gerçek rakamın çok daha yüksek olduğunu söylüyor: Zelenski dünkü açıklamasında 30 binden fazla Rus askerinin öldüğünü söyledi; "Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki 10 yıllık savaşta kaybettiğinden daha fazla" dedi. Nisan ayı sonunda İngiliz hükümeti Rus kayıplarının tahmini 15 bin olduğunu bildirdi.

1 Haziran’da adının açıklanmaması koşuluyla konuşan Batılı bir yetkili, Rusya'nın "hala kayıplar verdiğini, ancak bu sayının daha az olduğunu" söyledi. AP’ye bilgi veren yetkili, yaklaşık 40 bin Rus askerinin yaralandığını tahmin ediyor.

Ukrayna'nın doğusunda Rusya’nın desteklediği ayrılıkçı topraklardaki yetkililer, Donetsk bölgesinde bin 300'den fazla savaşçının öldüğünü ve yaklaşık 7 bin 500’ünün yaralandığını, 477 sivilin öldüğünü ve yaklaşık 2 bin 400 sivilin yaralandığını bildirdi. Luhansk'ta da 29 sivilin öldüğü ve 60 kişinin yaralandığı bildirildi.

Yıkım

Aralıksız bombardıman, kara ve hava saldırıları birçok şehir ve kasabanın büyük bölümünü harabeye çevirdi.

Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komisyonu, Rus ordusunun yaklaşık 38 bin konutu yıktığını ve 220 bin kişiyi evsiz bıraktığını açıkladı.

Anaokullarından ilkokullara ve üniversitelere kadar yaklaşık bin 900 eğitim tesisi hasar gördü ve bunlardan 180'i tamamen yıkıldı.

Ukraynalı yetkililere göre diğer altyapı kayıpları arasında 300 araba köprüsü, 50 demiryolu köprüsü, 500 fabrika ve yaklaşık 500 hastane bulunuyor.

Dünya Sağlık Örgütü bu yıl Ukrayna'da hastanelere, ambulanslara ve sağlık çalışanlarına 296 saldırı olduğunu açıkladı.

Evlerinden olanlar

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), yaklaşık 6,8 milyon kişinin çatışmalar sürerken Ukrayna'yı terk etmek zorunda kaldığını tahmin ediyor.

Bununla birlikte UNHCR, Kiev yakınlarındaki bölgede ve başka yerlerde çatışmaların azalması ile Rus güçlerinin doğu ve güneye yeniden konuşlanmasından bu yana yaklaşık 2,2 milyon kişinin ülkeye döndüğü de belirtiyor.

BM'ye bağlı Uluslararası Göç Örgütü'nün tahminlerine göre 23 Mayıs itibarıyla ülke içinde yerinden edilmiş, yani evlerini terk eden ancak ülkede kalanların sayısı 7,1 milyondan fazla. Bu sayı, daha önceki bir sayımda 8 milyonun üzerindeydi.

Ele geçirilen topraklar

Ukraynalı yetkililer 24 Şubat’ta başlayan işgalden önce Rusya'nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım ile Donetsk ve Luhansk'ta ayrılıkçıların elinde bulunan bölgeler dahil, Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 7'sini kontrol ettiğini belirtiyor. Zelenski ise işgal sonrası Rus güçlerinin şu anda ülkenin yüzde 20'sini kontrol ettiğini söyledi.

Cephe hatları sürekli değişmekle birlikte bu oran, Rusya'nın kontrolu altında 58 bin kilometrekarelik ek alan anlamına geliyor. Bu topraklar, Hırvatistan'dan biraz daha büyük ya da ABD'nin Batı Virginia eyaletinden biraz daha küçük bir alan demek.

Rusya ve Ukrayna’daki ekonomik çöküntü

Batı, kritik petrol ve gaz sektörleri dahil Moskova'ya karşı bir dizi misilleme yaptırımı uyguladı ve Avrupa, Rus enerjisine olan bağımlılığından kurtulmaya başladı.

Avrupa Diyaloğu'nun akademik direktörü Evgeny Gontmakher bu hafta kaleme aldığı bir makalede, Rusya'nın şu anda 5 binden fazla yaptırımla karşı karşıya bulunduğunu ve bu sayının diğer tüm ülkelere uygulananlardan fazla olduğunu yazdı. Gontmakher, Batı'daki 300 milyar dolarlık Rus altın ve döviz rezervinin dondurulduğunu ve ülkedeki hava trafiğinin Ocak ile Mart ayları arasında 8,1 milyon yolcudan 5,2 milyon yolcuya düştüğünü de kaydetti.

Kiev Ekonomi Okulu da ayrıca "kendi kendine yaptırım uygulayan" binden fazla şirketin Rusya'daki faaliyetlerini kısıtladığını bildirdi.

Moskova Menkul Kıymetler Borsası (MOEX) işgalin hemen öncesinden bu yana yaklaşık dörtte bir oranında düştü ve yılın başından bu yana yaklaşık yüzde 40 geriledi. Rusya Merkez Bankası geçen hafta yaptığı açıklamada yıllık enflasyonun Nisan ayında yüzde 17,8 olarak gerçekleştiğini açıkladı.

Ukrayna da sarsıcı bir ekonomik darbe aldı. Kiev, gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 35'inin savaş nedeniyle yok olduğunu bildirdi.

Zelenski’nin cumhurbaşkanlığı danışmanı Andriy Yermak geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada "Bugün doğrudan kayıplarımız 600 milyar doları aşıyor" dedi.

Önemli bir tarım üreticisi olan Ukrayna, yaklaşık 22 milyon ton tahılı ihraç edemediğini söylüyor. Kiev, sevkiyatların birikmesinden Rusya'nın önemli limanları ablukaya almasını ya da ele geçirmesini sorumlu tutuyor. Zelenski bu hafta, Rusya'yı işgal sırasında en az yarım milyon ton tahıl çalmakla suçladı.

Dünyaya etkileri

Savaşın etkileri tüm dünyaya yayıldı ve işgalden önce pek çok yerde zaten tüm hızıyla yükselen enflasyona ek olarak temel tüketim mallarının fiyatlarını daha da arttırdı. Gelişmekte olan ülkeler özellikle gıda, yakıt ve finansman maliyetlerindeki artış nedeniyle zor durumda.

Londra ve New York'ta ham petrol fiyatları yüzde 20 ila 25 oranında arttı; bu da benzinde ve bir dizi petrol bazlı üründe daha yüksek fiyatlara yol açtı

İşgalden hemen önceki yıllarda buğday ithalatının yüzde 44'ünü Rusya ve Ukrayna'dan yapan Afrika ülkelerinde buğday tedariki sekteye uğradı. Afrika Kalkınma Bankası, Moritanya kuskusundan Kongo'da satılan kızarmış çöreklere kadar her şeyi etkileyen tahıl için kıta fiyatlarında yüzde 45'lik bir artış olduğunu bildirdi.

BM'nin Ukrayna'daki kriz koordinatörü Amin Awad, ülkedeki tahıl ve gübre kıtlığından dünya çapında 1,4 milyar kişinin etkilenebileceğini söyledi.

Awad bugün Kiev'den video aracılığıyla Cenevre'deki gazetecilere yaptığı açıklamada "Bu savaşın sivillere verdiği zarar kabul edilemez. Bu savaşın kazananı yok. Bugün trajik bir dönüm noktasını işaret ediyoruz. En çok neye ihtiyaç duyulduğunu biliyoruz; bu savaşa bir son verilmesi" dedi.

VOA