ADEM DEĞİRMENCİ - YENİÇAĞ

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin üzerinden tam 21 yıl geçti. 1999 yılında gerçekleşen ve Türkiye’de büyük çapta can ve mal kaybına neden olan Gölcük depremi Ankara’dan İzmir’e kadar geniş bir alanda hissedilmişti.

Resmi raporlara göre 17 bin 480 kişi hayatını kaybederken, Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, 17 Ağustos’un yıl dönümüne sayılı günler kala son uyarısı yaptı.

Kumburgaz çukurunun deprem riski taşıdığını belirten Üşümezsoy, Büyük Marmara depremindeki gerçeği açıkladı.

Üşümezsoy’un açıklamalarının tamamı şu şekilde:

"17 Ağustos 1999’dan sonra 2020 yılının 17 Ağustos’un da 20 yıllık bir geçmişte ve biz Marmara'daki 17 Ağustos fayının devamının Yalova Çınarcık’dan devam ettiğini Adalar’a doğru gitmediğini vurgulamaya geldik ama bu konuda çok detaylı bir şekilde mikro batimetre haritası metre düzeyinde denizaltı morfolojisinin kontrollü haritaya baktığımız zaman birçok gerçek ortaya çıkacak.

Bu gerçeklerin birincisi Körfez'de kırılan 17 Ağustos fayının Körfez’in ortasından getirip Adalar fayına doğru uzatılması ve çarpıtılması var. 

Oysa bu batimetre haritalarında görüldüğü gibi Adalar fayının yani Çınar çukuru Kuzey Çınar fayının devamı Karamürsel çukuru yani Körfez’deki çukurunun kuzey kenarına doğru dik bir şekilde devam ediyor. Bu hem batimetrelerde açıkça ortaya konmuştur ve bunu daha önceden de vurgulamıştım. 

Fay nerede olduğunu açıkça daha önceden bize göstermişti. Yani Karamürsel çukurunun kuzey kenarında değil tam tersi o çukurun güneye ve karaya doğru Gölcük’ten başlayıp Hersek Burnu'ndan Yalova düzlüğünü kesip Çınarcık’a doğru uzandığını gördük.

Şekil 1’e baktığımızda da Hersek Burnu üçgen gibi gözüken ve Yalova kıyısı 17 Ağustos'taki depremde Hersek Burnu'ndan batıya doğru 30-40 kilometre kırıldı ve bu kesimde fay izi açıklıkla güney kıyıdan devam ediyordu. Ama daha önce söylediğim gibi Çınar çukuru ve Karamürsel çukuru Körfez’in kuzey kenarındaki siyah uçurum birbirinin devamı olarak ediyor.

Ama buna karşılık bu çukurun güney kesiminde Çınar çukuruna ne de Karamürsel çukurunun güney kesimini kesen bir fay 17 Ağustos'ta bize kendi yüzünü açıkla gösterdi

Bu durumda Körfez'de açıklıkta Karamürsel çukurun güneyinde olan fay ve Çınarcık çukurunun kuzey kenarındaki açık devamı olan Karamürsel fayının kuzey kenarında değildi ama Marmara Bölgesi’ne gelince nasıl Çınarcık çukurunun kuzey kenarına bu fay dönebilir. Yalova'dan Çınarcık’a kadar karada devam ettiğini gördüğümüz halde.

Bu haritada Karamürsel çukurunun kuzey kenarından başlayarak Adalar’a doğru giden Çınar çukuru kuzey kenarı fayı turuncu ile gösterilmiştir. Bu Marmara Denizi'nde açılma esnasında hem Çınar çukuru hem Karamürsel çukuru açılma esnasında geniş bir faydır ve bugün aktif değildir. Kuzey Anadolu Fayı’nın Körfez’deki Hersek Burnu'nu kırıp Gölcük’ten Çınarcık’a, Çınarcık’tan Bozburuna doğru giden bir fay hattıyla resmedilmektedir. Çınar çukurunun kuzey ve güney kenarı ise eski açılma döneminde çalışmış bugün öyle olan faydalı belirlidir. 

Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara’ya giriş ve devamı kırmızı çizgi ile gösterilmiştir. Yalova düzlüğünden Çınarcık’a, Çınarcık’tan Esenköy’e, Esenköy’den ise Bozburun’dan devam ederek güneye doğru gitmektedir.

17 Ağustos’ta kırılan fayın Yalova'dan izini batıya doğru takip ettiğimiz zaman İmralı Adası’nın Bozburun’u takip ederek İmralı’nın güneyine doğru gitmektedir. Gerek Çınar çukurunun açılması gerekse İmralı çukurunun açılması esnasında Kuzey-Güney yönlü gerilmeyle oluşmuş doğu-Batı gidişli uçurumlar bugünün aktif olmayan faylarıdır. Çınar çukurunun kuzey ve güney kenarında ölü faylar vardır.

Yukarıdaki bu harita Çınar çukurunun kuzey kenarını ve güneyindeki alanın batimetre haritasıdır. Kuzey kenarında gördüğümüz turuncu renkli kesim kesinlikle açılma esnasında çalışmış bugün ölü olan faydır. Burada tek aktif olarak gözüken faylar Kuzey-Güney yönlü giden faylardır. Çekmece’ye ve Adalar’a doğru giden 17 Ağustos sonrası kırılmalarla etkinliği çalışan faylardır.

Bu ikincil faylar 17 Ağustos'ta kırılan fayın yani ana Yalova Çınarcık’tan devam eden ve güneye giden Kuzey Anadolu Fayı’na görev gelen ikinci makaslama zonundadır. Burada kırmızı ile gösterilmiştir. Bakırköy'e Çekmece’ye ve Adalar’dan Dragos’a doğru giden hattır.

Armutlu yarımadasının batı ucu yani Yalova-Çınarcık-Esenköy Bozburun'da Kuzey Anadolu Fayı kıyı düzlüğünün ve deniz kıyısından geçerek gitmekte. Burada Çınar çukurunun güney kenarı fayı düşey ve ölü bir fay.

Diğer taraftan ise Adalar fayı olarak Çınar çukurunun kuzey kenarındaki fay Karamürsel çukurunun kuzey kenarındaki faya yani eski ölü yapıya aynen devam ediyor. 

Karamürsel çukurunun kuzey kenar fayı güneyde 17 Ağustos’ta kırılan fayın izini takip ettikten sonra kuzey kenar fayının aktif bir fay olmadığı ama buna karşılık bütün modellerde aktif fay olarak konulması en büyük çelişkidir.  

Depremin ilk yıllarında Kuzey Anadolu Fayı burası sanılmıştır. Ama diğer taraftan ise bugün gelinen noktada Kumburgaz çukurundaki 30 kilometrelik Silivri’yle Büyükçekmece arasındaki ters fay söz konusudur. Ama bu faya ekleme yapılarak 20 kilometrelik Büyükçekmece'den Yeşilköy’e kadar giden fay söz konusu değildir. Ve bu genel anlamda 1999 depreminin devamı olan Yalova Çınarcık çukuru fayı da 1984’te kırıldığı için bugün orada riski görmüyoruz. Tekirdağ ve Silivri fayı da 1912’de kırıldığı için risk taşımıyor. Yalnızca riski Kumburgaz çukurundaki fay taşıyor.