AB Adalet Divanı: Macaristan'ın mültecilere sınırda gözaltı uygulaması 'yasadışı'

Mahkeme Macaristan aleyhine karar verirken, Avrupa Birliği üyesi ülkelerden politikacılar da, Macaristan'daki olağanüstü hal uygulamaları kapsamında polisin 100'den fazla kişiyi koronavirüsle ilgili "sahte haber" iddialarıyla sorgulamasını eleştirdiler.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban dün Avrupa Parlamentosu'nda yapılan ülkesiyle ilgili oturuma katılmayı reddetti.

Gözaltındaki mülteciler sorunu

Macaristan'ın Sırbistan ile sınırındaki geçiş bölgelerinde yaklaşık 300 mülteci bekletiliyor.

BBC'nin Budapeşte muhabiri Nick Thorpe, AB Adalet Divanı'nın kararıyla, neredeyse yarısı çocuk olan mültecilerin bırakılmasının beklendiğini söylüyor.

Adalet Divanı kararları bağlayıcı olduğundan bu hüküm, Macaristan'ın mültecilerle ilgili yasal düzenlemelerini değiştirmesini gerektiriyor.

Macaristan'ı Avrupa Adalet Divanı'na götüren Afganistan ve İran'dan iki aile de serbest bırakılanlar arasında olacak.

İki geçiş bölgesinde gözaltındaki mültecilerden 120'si burada bir yılı aşkın süredir bekletiliyor.

Macaristan ordusu ülkenin güney sınırına mültecilerin girişini engellemek için çekilen tel örgülerin ardında devriye geziyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nden Erno Simon çocuklar, yaşlı ve hastaların bu geçiş bölgelerinde uzun süre tutulmasını "kabul edilemez ve insanlık dışı" diye niteledi.

Orban hükümeti AB dışındaki ülkelerden gelen iltica başvurularını kabul etmeyi reddediyor ve bu konuda İtalya ve Yunanistan gibi diğer AB üyelerinin "yükü paylaşma" çağrılarına kulak tıkıyordu.

2015'te patlak veren göçmen krizi hala çözülmüş değil ve göçmenler hala aşırı kalabalık ve sağlıksız koşullardaki kamplarda yaşamaya devam ediyor.

Beş yıl önceki göç dalgasında gelenlerin çoğu Suriye, Afganistan ve Irak'taki savaştan kaçanlardı. Son yıllarda Avrupa Birliği sınırlarına ulaşabilmek için hayatlarını tehlikeye atanlar arasında Sahra-altı Afrika'dan da çok sayıda göçmen var.

Avrupa Adalet Divanı'nda haklarını arayan İranlı Abuzer Soltani ile 11 yaşındaki oğlu Amin, karardan sonra çok mutlu olduklarını söylediler.

Abuzer Soltani "Üç yıldır yasaların korkusundan Macaristan'ı bir türlü tam olarak benimseyemiyordum. Fakat şimdi Macaristan'ı bütün kalbimle kendi ülkem kabul ediyorum" dedi.

Orban'ın yetkileri kaygı yaratıyor

Avrupa Parlamentosu'nun gündeminde dün Macaristan vardı.

Avrupa milletvekilleri Macaristan'da 30 Mart tarihinde kabul edilen olağanüstü hal yasası hakkında kaygılarını dile getirdiler, Başbakan Viktor Orban'a koronavirüs krizi sırasında sınırsız süreyle kararnameyle ülkeyi yönetme yetkisi verildiğine dikkat çektiler.

Olağanüstü hal yasası "kamuoyuna virüsle veya yetkililerin virüsle ilgili adımları konusunda sahte veya yanıltıcı bilgi yayma suçu" tanımlayarak bu suçu işleyenlerin beş yıla kadar hapis cezasına çarptırılabileceğini ön görüyor.

AB'nin yürütme organı Komisyon'un Başkan Yardımcısı Vera Jourova Twitter'dan "Macaristan'da verilen olağanüstü yetkiler, diğer üye ülkelerinkinden çok daha kapsamlı görünüyor" yazdı ve "Komisyon üye ülkelerde demokratik değerleri etkileyen olağanüstü hal önlemlerinin kaldırılış sürecini dikkatle izleyecek" diye ekledi.

Avrupa Adalet Divanı kararını nasıl gerekçelendirdi?

Mahkeme iltica başvurusunda bulunanları geçiş bölgelerinde "gözaltında" tutmanın "temel hürriyetlerden mahrum bırakma" anlamına geldiğini çünkü bu durumda kalan insanların ne Macaristan'a girebildiklerini ne de Sırbistan'a dönebildiklerini kaydetti.

Davayı açan iki aileyle ilgili olarak mahkeme, Macaristan'ın bu ailelerin iltica taleplerini reddettiğini ama Sırbistan'ın da onları geri almayı kabul etmediğini not etti.

Buna karşılık mahkeme, AB iltica yasaları gereğince iltica başvurusunda bulunan bir kişinin sınırda en fazla dört hafta tutulabileceğini, sonra ülke içinde kendisine bir yer gösterilmesi ve 18 ay içinde de başvurusuna yanıt verilmesi gerektiğini kaydetti.

Mahkeme başvuruda bulunan kişinin imkanları yoksa, ona mali yardım ve barınak sağlanması gerektiğini de ekledi.

Mültecilerin durumu ne olacak?

Şimdi Macaristan'daki bir mahkemenin öncelikte davayı açan gözaltındaki iki ali hakkında Avrupa Adalet Divanı hükümlerinin uygulanmasına yönelik bir karar vermesi gerekiyor.

Ailelerin avukatı Barbara Poharnok Macaristan'ın bu durumda geçiş bölgelerinde yasadışı tutulduklarına hükmedilen bütün mültecileri bırakması gerektiğini söyledi.

"Bu yapılmazsa, mahkemelere giderek yapmalarını sağlayacağız" diye konuştu.

BBC TÜRKÇE