AB Ukrayna'ya "Evet" Demeye Hazırlanıyor

BRÜKSEL — 

Avrupa Birliği, Ukrayna ve Moldova'nın üyelik başvurusunu kabul ederek, Rusya'ya "Ukrayna Avrupa'nın bir parçasıdır" mesajı göndermeye hazırlanıyor. Avrupa Birliği'ne üye 27 ülkenin hükümet ve devlet başkanları, yarın toplanacak AB zirvesinde, Rusya ile savaşan Ukrayna'nın üyelik yolunu açacak "aday ülke" statüsüne yeşil ışık yakacak.

AB zirvesi, birliğin geleceği için kritik önem taşıyacak kararları almak üzere Brüksel'de yoğun bir gündemle 23-24 Haziran tarihlerinde toplanıyor. Zirvede Kiev ve Kişinev'in üyelik başvurularını karara bağlayacak olan liderler, Batı Balkan ülkelerinin AB genişlemesini ve Avrupa'nın Geleceği Konferansı'nda ortaya çıkan öneriler ışığında yapılacak kurumsal reformları da görüşecek.

Zirvede, kısa da olsa Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde'ın katılımıyla, Hırvatistan'ın Euro bölgesine katılma kararı, üye ülkelerin ekonomik durumu, enflasyonist riskler ve devletlerin borçlanma faizlerindeki artış ve parçalanma riski konuları da ele alınacak.

Avrupa Komisyonu geçen Cuma günü, uzun bir sürecin ardından Ukrayna ve Moldova'ya üyeliğin yolunu açacak olan, Avrupa Birliği'ne "aday ülke" statüsü verilmesi konusunda olumlu bir görüş yayınladı.

Lüksemburg'da dün toplanan AB'nin Avrupa İşlerinden sorumlu bakanlar da Ukrayna konusunda genel bir uzlaşma sağladı. Toplantının ardından konuşan Lüksemburg Dışişleri Bakanı Jean Asselborn, "Önerinin sorun teşkil ettiği tek bir ülke bile yok. Brüksel'de büyük bir birlik içinde olacağız" diyerek uzlaşma haberini verdi.

Danimarkalı bakan Jeppe Kofod, Ukrayna ve Moldova'ya "adaylık statüsünün verilmesini tamamen desteklediğini" belirterek, "İki ülkenin üyelik açısından yerine getirmesi gereken birçok yükümlülük var ve bunu başarmak için onlarla beraber çalışacağız" dedi.

AB Dönem Başkanı Fransa'nın Avrupa İşlerinden Sorumlu Bakanı Clement Beaune da, "Ukrayna'nın adaylığı konusunda tam bir fikir birliğinin" ortaya çıktığını ancak "genişleme konusundaki tartışmanın hala birliğin bekleme odasında bulunan Batı Balkanlar'ın, "Avrupa yörüngesini dikkate alarak" tartışılması gerektiğini vurguladı.

AB Komisyonu'nun görüşüne göre, Ukrayna ve Moldova ile aynı anda başvuran Gürcistan'ın aday statüsü elde etmeden önce bir takım yapısal reformları gerçekleştirmesi gerekecek.

Bu kararı protesto eden binlerce gösterici, AB zirvesinden bir gün önce başkent Tiflis'te toplanarak, Avrupalı liderlerinden Gürcistan'a da "aday ülke" statüsü verilmesini istedi.

Kuzey Makedonya ve Arnavutluk ile müzakereler

AB liderleri zirveden önce, "Ukrayna'nın arkasında ikinci planda olmadıkları" mesajını vermek için, Rusya ve Çin'in etkin olduğu Batı Balkan ülkeleri Kuzey Makedonya, Arnavutluk, Karadağ, Sırbistan, Bosna Hersek ve Kosova'nın liderleriyle Brüksel'de biraraya gelecek.

Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan, Arnavutluk aday ülke statüsünde, Bosna Hersek ve Kosova ise "potansiyel aday" statüsünde.

AB liderleri bu zirvede, Kuzey Makedonya ve Arnavutluk ile katılım müzakerelerinin açılıp açılmayacağına karar verecek. Bu iki ülke, yıllardır, Sırbistan ve Karadağ ile birlikte adaylık statüsünden katılım müzakerelerine geçmeyi bekliyor.

AB üyesi Bulgaristan, "tarih ve dilden kaynaklanan çekinceleri" nedeniyle Kuzey Makedonya ile üyelik müzakerelerine geçilmesine uzun süredir veto koyuyor.

Dönem başkanlığı sona ermeden bu sorunu çözmek isteyen Fransa, Bulgar vetosunu aşmak için, Kuzey Makedonya'nın izleyeceği yol haritası içeren bir "çözüm formülü" önerdi. Ancak siyasi kriz yaşayan Bulgaristan içinde hükümete karşı verilen gensoru önergesi sonrası Başbakan’ın devrilme ihtimaline dikkat çeken diplomatlar, ülkenin bu zirvede vetosunu kaldırması ihtimalinin zayıf olduğu belirtiliyor.

"Avrupa Siyasi Topluluğu" önerisi

Brüksel'de toplanacak liderler, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un önerdiği, AB'ye üye olmak isteyen ülkelerin bekleyişi sürerken, AB'nin müttefiklerini biraraya getirecek "Avrupa Siyasi Topluluğu" önerisini de tartışacak.

Macron bu önerisiyle, "AB'ye henüz üye olamayan bekleme odasındaki ülkeler ile Norveç, İngiltere gibi müttefik ancak üye olmak istemeyen Avrupa ülkelerini, ortak demokratik değerler etrafında bir araya getiren bir yapı oluşturmayı" öneriyor.

Elysee diplomatları bunun "üyeliğe alternatif" değil, birliği tamamlayıcı bir yapı olduğunu belirtiyor; bu ülkelerle AB'nin "güvenlik, enerji veya altyapı" gibi kilit alanlarda işbirliğini kolaylaştırmayı amaçladıklarını dile getiriyor.

Avrupa'nın Geleceği

Liderler zirvesinde, birlik bünyesinde bir yıl boyunca tüm üye ülkelerde yapılan "Avrupa'nın Geleceği Konferansı" toplantıları sonrasında ortaya çıkan ve AB anlaşmalarının reforme edilmesini içeren konferans sonuç önerileri de tartışılacak.

AB vatandaşlarının görüşleri çerçevesinde oluşturulan öneriler arasında, AB Konseyi'nde dış ilişkiler ve vergilendirme gibi "hassas görülen alanlarda" oybirliğinin sona ermesi; Avrupa Parlamentosu'na, Avrupa Komisyonu'nun tekelinde bulunan "yasama girişimi hakkı" verilmesi gibi önemli yapısal değişiklikler bulunuyor. Bu önerilerin hayata geçirilebilmesi için AB anlaşmalarının gözden geçirilmesi gerekiyor.

Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, 9 Haziran'da büyük çoğunluk tarafından kabul edilen bir kararla, AB liderlerinden Avrupa anlaşmalarını gözden geçirerek yeni bir sözleşme oluşturmalarını istedi. Ancak üye devletler arasında bu konuda bir fikir birliği henüz oluşmadı.

AB'nin doğu ve kuzey ülkeleri başta olmak üzere, 13 kadar ülke bu önerilere karşı çıkıyor. Elysee kaynakları, bu zirvede uzlaşma sağlanamaması nedeniyle bir sonuç beklemediklerini belirtiyor.

ARZU ÇAKIR / VOA