ABD Anayasa Mahkemesi’ndeki Halkbank Davasından Çıkacak Karar İçin Farklı Senaryolar Var

NEW YORK — 

ABD’deki birçok ulusal hukuki görüş ayrılıklarını aldığı kararlarla yönlendiren Anayasa Mahkemesi, Halkbank davasıyla birçok ülkeyi de bundan sonra ilgilendirebilecek uluslararası bir karar alacak.

ABD Anayasa Mahkemesi’ndeki Halkbank davası Türkiye kadar ABD’yi ve Amerikan hukukunu da yakından ilgilendiriyor. Anayasa Mahkemesi’nin alacağı kararla ceza davalarının “Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası” (FSIA) kapsamına girip girmediği netlik kazanacak. Karar, daha önce mahkemelerde alınan ve gelecekte alınacak kararlar için emsal teşkil edecek.

Anayasa Mahkemesi kararını ne zaman açıklayacak?

ABD Anayasa Mahkemesi’nde görüşülen bir dava dosyasıyla ilgili kararın tam olarak ne zaman verilmesi gerektiğine dair herhangi bir kural yok. Ancak oybirliğiyle alınan kararlar, oyçokluğu ile alınan kararlara göre daha erken açıklanıyor.

Bir kararı kesinleştirmek için gereken süre, yargıçların ne kadar bölünmüş olduğuna, görüşü hangi yargıcın yazdığına ve mahkemenin programı dahil çeşitli faktörlere bağlı.

Anayasa Mahkemesi’nde bir davayla ilgili yapılan duruşma sonrasında, mahkeme heyeti müzakere aşamasına geçiyor. Yargıçlar, davayı fiilen karara bağlamak için ‘konferans’ olarak bilinen karar toplantısını yapıyor.

Kararın halka açıklanmasından önce yargıçların çoğunluğunun bu kararı imzalaması gerekiyor. Oybirliği saklanılmamışsa, itiraz eden yargıç isterse karara şerh koyabiliyor.

“En geç Temmuz ayında açıklanabilir”

Hiçbir karar, açık yargılamada verilmedikçe veya en azından halka açıklanmadıkça, ABD Anayasa Mahkemesi’nin resmi görüşü olarak kabul edilmiyor. Tüm prosedür tamamlandıktan sonra Anayasa Mahkemesi kararını gerekçeli olarak açıklıyor.

Bazı hukukçular gerekçeli kararın birkaç ay içinde açıklanacağı, bazı hukukçular da mahkeme tatile girmeden en geç Haziran ya da Temmuz ayında duyurulabileceğini belirtiyor.

Halkbank davasında gerekçeli kararın ne zaman açıklanacağı konusunda ise yetki tamamen Anayasa Mahkemesi’ne bağlı. Kararın açıklanması tahminlerden çok daha da kısa sürebilir.

Anayasa Mahkemesi’nin kararı ABD için de çok önemli

ABD Anayasa Mahkemesi’nin Halkbank davasındaki alacağı karar sadece Türkiye için değil Amerikan hukuku için de çok büyük önem taşıyor. “Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası”nın (FSIA) ceza davalarında uygulanıp uygulanmayacağı konusunda farklı istinaf mahkemelerinin farklı kararlar vermesi, Halkbank davasında alınacak kararla düzenlenecek.

ABD’de daha önce görülen benzeri davalarda, Altıncı ve Onuncu Temyiz Mahkemeleri, yargılanma konusu ceza davası da olsa FSIA kapsamına girdiği, bu ülkede yargılanmanın yapılamayacağı yönünde karar almış ve bir alt mahkemelerin aldıkları kararları iptal etmişti.

İçtihatları birleştirici emsal karar olacak

Ancak İkinci Bölge Temyiz Mahkemesi, iki farklı temyiz mahkemesinin aksine başvuruyu reddedip Halkbank’ın dava dosyasını yargı sürecinin devam etmesi için New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’ne iade etmişti.

Anayasa Mahkemesi’nin kararı şimdiye kadar olan içtihatları birleştirici bir karar olacak.

Bu nedenle yasayla ilgili farklı düşünen Amerikalı hukukçular ve mahkemeler, FSIA konusunda Anayasa Mahkemesi tarafından alınacak emsal karar çerçevesinde hareket edecek. Anayasa Mahkemesi, yasa çerçevesinde bir başka ülkenin kamu kuruluşunu ceza mahkemesinde yargılanıp yargılanamayacağına hükmedecek.

Karar sonrası süreçle ilgili farklı senaryolar

Eğer ABD Anayasa Mahkemesi’nde Halkbank’ın temyiz başvurusunu kabul yönünde bir karar çıkarsa, İkinci Bölge Temyiz Mahkemesi ve New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’nin şimdiye kadar Halkbank aleyhine aldığı tüm kararlar düşecek.

ABD Anayasa Mahkemesi’nde alınan karar eğer Halkbank’ın tamamen aleyhine sonuçlanırsa, dava dosyası yargı sürecinin kaldığı yerden devam etmesi için New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’ne geri gönderilecek.

ABD Anayasa Mahkemesi’nin, siyah ve beyaz olan bu iki kararın dışında daha farklı kararlar da alması söz konusu.

Mahkeme, Halkbank’ın dava dosyasını İkinci Bölge Temyiz Mahkemesi’ne, usule uygun olup olmadığı, bankanın FSIA kapsamına girip girmediği konusunu incelemesi için, yeniden gönderebilir.

Bu süreçte Halkbank davası İkinci Bölge Temyiz Mahkemesi’nde bir süre daha devam edebilir. Bu mahkemenin nihai kararına göre Halkbank’ın dava dosyasında usule aykırı herhangi bir şey bulunmazsa, dava dosyası kaldığı yerden devam etmesi için yeniden New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’ne gönderilir.

VOA