ABD ve Rusya Arasındaki Gerilimli Konular Neler? 

ABD Başkanı Joe Biden ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Salı günü video konferans yöntemiyle bir görüşme yapacak. Haziran ayında iki liderin Cenevre’de yaptıkları zirvenin ardından taraflar arasındaki sorunlu konular listesi daha da uzadı.

Ukrayna ve yaptırım olasılığı

ABD, Ukrayna’yı işgal etmesi halinde ‘‘ağır bedeller’’ ödeyeceği konusunda Rusya’yı uyardı. Washington bu bedeller arasında etkili ekonomik yaptırımlar olacağı işaretini de verdi. Ukrayna, Rusya’nın, sınırında 94 bin Rus askeri konuşlandırdığını belirtiyor. Washington, Belarus’un başkenti Minsk’te 2014 ve 2015 yıllarında imzalanan ve Ukrayna’nın doğusunda Ukrayna hükümet güçleriyle Rus ayrılıkçılar arasında yıllardır devam eden savaşı bitirmek için yapılan anlaşmalara geri dönülmesi çağrısı yapıyor.

Rusya’nın NATO’dan güvenlik garantisi talebi

Rusya, Ukrayna sınırında asker konuşlandırmasına gerekçe olarak aralarında ABD stratejik bombardıman uçakları ve savaş gemilerinin Karadeniz’deki hareketlerinin de bulunduğu NATO ve Ukrayna’nın agresif tavrını gösteriyor. Rusya, Batı’dan NATO’nun doğuya doğru daha fazla genişlemeyeceğine dair yasal bağlayıcılığı olan güvenlik teminatları vermesini istiyor. Bu da Ukrayna’nın NATO üyesi olmaması ya da Ukrayna’ya Rusya’yı hedef alacak füze sistemlerinin yerleştirilmesi anlamına geliyor. ABD ise hiçbir ülkenin Ukrayna’nın NATO üyeliği isteğinin önüne geçemeyeceğini söylüyor.

Belarus

ABD, Rusya’nın müttefiki Belarus’u Ortadoğu’dan gelen binlerce göçmeni kendi toprakları üzerinden Avrupa Birliği’ne girmeye teşvik ederek göçmenleri ‘silah’ olarak kullanmak ve AB ile kriz yaratmakla suçluyor. Rusya bu tartışmada nükleer kapasiteli savaş uçaklarıyla Belarus hava sahasında devriye gezerek Belarus lideri Alexander Lukaşenko’ya destek veriyor.

Enerji

ABD, Rusya'nın doğalgaz arzını arttırarak Avrupa'daki enerji krizini hafifletmek için daha fazlasını yapması gerektiğini söylüyor ve Rusya'yı enerjiyi, özellikle Ukrayna'ya karşı siyasi bir silah olarak kullanmaması konusunda uyarıyor. ABD, Baltık Denizi’nin altında inşa edilen yeni bir doğalgaz boru hattı olan Kuzey Akım 2 projesinde yer alan Rus kurumlarına yaptırımlar uyguluyor. Kuzey Akım 2, doğalgaz pompalamaya başlamadan önce Alman denetim kurumunun onayını bekliyor. Ukrayna krizinin tırmanması durumunda projeye katılan tarafların Batı tarafından uygulanacak daha fazla yaptırıma maruz kalabileceği sanılıyor.

Büyükelçilik krizi

Rusya ve ABD karşılıklı misilleme adımlarıyla birbirlerinin diplomatik temsilciliklerinin personel sayısını azalttı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 2 Aralık’ta bu konunun iki ülkenin üstüne çizgi çekmesi ve diplomatik temsilin üzerindeki sınırları kaldırarak taze bir başlangıç yapması gereken konulardan olduğunu belirtti.

Siber saldırılar

ABD, Moskova adına Rusya topraklarından çalışan bilgisayar korsanlarını ABD’de siyasi parti ve kampanyalarla hassas altyapıya siber saldırılar düzenlemekle suçluyor. Rusya ise saldırıları düzenlediği ya da bunlara izin verdiği iddialarını reddediyor. Biden Haziran ayında Putin’le yaptığı zirvede konuyu gündeme getirdi ve 16 hassas alanın siber saldırıların dışında kalması gerektiğinin altını çizdi, ancak taraflar o zamandan beri konuyla ilgili somut ilerleme sağlamadı.

Silah kontrolu

Biden’ın başkanlık görevini devralmasının ardından iki ülke stratejik nükleer silah stoklarını sınırlandıran bir anlaşmanın süresini uzatma konusunda anlaşmaya vardı. İki lider Cenevre’de gelecekteki silah kontrolu ve risk azaltma çalışmaları için zemin oluşturma konusunda söz verdi. Biden anlamlı bir stratejik diyaloğun mümkün olup olmadığını görmek için altı ay ile bir yıl arasında zaman geçmesi gerektiğini söyledi.

Navalny

‘Washington, Putin’in önde gelen muhaliflerinden Alexei Navalny’nin hapsedilmesini eleştiriyor ve Rusya’daki insan hakları kaygılarını dile getiriyor.

Hapisteki Amerikalılar

ABD, Rusya’da hapse atılan iki eski donanma mensubu Trevor Reed ve Paul Whelan’ın durumunu sık sık gündeme getiriyor. Washington iki isim hakkındaki suçlamaların dayanaksız olduğunu belirtiyor.

Uluslararası konular

İki ülke, aralarında Suriye’nin de olduğu bir dizi konuda anlaşmazlık yaşıyor. Rusya 2015’te Suriye’deki iç savaşa müdahale ederek Devlet Başkanı Beşar Esat’a destek vermişti. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken geçen hafta yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki gerginliklere rağmen birlikte çalışabilecekleri konular da olduğunu söyledi. Blinken bunlar arasında İran’ın nükleer silah sahibi olmasının önlenmesi ve eski Sovyet ülkeleri Ermenistan ve Azerbaycan arasında Rusya’nın kilit rol üstlendiği barış sürecini gösterdi.

VOA