ABD'de protestoların sembolü haline gelen 'diz çökme eylemi' nasıl ortaya çıktı?

Siyahi George Floyd'un polis şiddeti sonucu öldürülmesi, ABD'de ülke geneline yayılan protestolara yol açtı. Göstericiler ve hatta bazı polisler tek dizleri üzerine çökerek siyahi ABD'lilere yönelik baskılara ve ırkçılığa tepki gösteriyor.

Peki polis şiddetine ve siyahilere yönelik ayrımcılığa karşı "tek diz üzerine çökme" eylemi ne zaman başladı ve kaynağını hangi olaydan aldı?

Colin Kaepernick'in sembolik protestosu

bu protesto yöntemi bundan yaklaşık 4 yıl önce, Amerikan futbolu sahalarında doğdu. San Francisco 49ers takımının yıldız futbolcusu Colin Kaepernick, 2016 yılında San Diego Chargers'a karşı oynanacak maç öncesi Amerikan milli marşı çaldığı sırada diğer takım arkadaşlarının yaptığını yaparak saygı duruşunda ABD bayrağına bakmadı.

Colin Kaepernick, takım arkadaşı Eric Reid ile birlikte herkes saygı duruşundayken tek dizi üzerine çökerek ABD'li siyahilere yönelik polis şiddetini protesto etti.

Kaepernick ve Reid'in bu hareketinin ABD ordusuna ait savaşta ölen ABD'li askerlerinin tabutları başında diz çökme geleneğine atıfta bulunduğu düşünülüyor.

İki futbolcu daha sonra defalarca tekrarladıkları bu hareketin, ülkedeki siyahlara yönelik uygulamalara karşı barışçıl bir mesaj verme gayesi taşıdığını söyledi.

Ancak ABD'deki kimi çevreler futbolcuları ABD bayrağına saygısızlık yapmakla suçladı.

France-Info'ya konuşan araştırmacı yazar Nicolas Martin-Breteau, "Bu hareketten sonra iki sporcu kamuoyunda vatan haini olmakla suçlandı" ifadelerini kullanıyor.

ABD 'tek diz üzerine çökme' eylemi karşısında ikiye bölündü

Araştırmacılar bu eylemlerinin futbolcuların kariyerine mal olduğunu söylüyor.

Kaepernick, 2017'de San Francisco 49ers'le sözleşmesinin sona ermesinin ardından yeni kulüp aradı ancak çabaları karşılık bulmadı. CNN'e konuşan dönemin ulusal Amerikan futbolu ligi sözcüsü Joe Lockhart, çoğu kulübün Kaepernick'le sözleşme imzalamanın işlerini bozacağını düşündüğünü söyledi.

Öte yandan ülkede siyahilere karşı baskılara tepki gösteren sporcuları destekleyen bir kesim de vardı. Demokratların çoğunluğu oluşturduğu bu kitleye sözcülük eden eski ABD Başkanı Barack Obama, sporcuların anayasal haklarını kullanarak bir mesaj iletmek istediğini ve konuşulması gereken gerçek problemleri gündeme getirdiklerini söyledi.

Aynı günlerde statlarda da Kaepernick'in protestosuna destek büyüdü. 2016'da dünya şampiyonu futbolcu Megan Rapinoe, milli marş sırasında tek dizi üstüne çöken ilk beyaz sporcu oldu.

O dönem kampanyasını yürüten bugünkü ABD Başkanı Donald Trump ise sert bir dille protestoların karşısında durarak Colin Kaepernick'e hitaben, "Bu korkunç bir şey. Belki de kendisine daha uygun bir ülke bulmalıdır" açıklaması yaptı.

'Black Lives Matter' hareketi eylemi sahiplendi

Trump'ın açıklamaları, o zamana kadar bireysel tekrarlanan diz çökme eylemine kolektif bir nitelik kazandırdı.

Trump'ın tepkisinden birkaç gün sonra Dallas Cowboys futbol takımının sahibi iş insanı Jerry Jones, futbolcularıyla birlikte sahada diz çöktü.

Nike sonraki yıl Kaepernick'i yeni reklam kampanyasının yıldızı olarak seçti.

Polis şiddeti mağduru siyahilerin sayısı artarken, "Black Lives Matter" (Siyahilerin Hayatı Önemlidir) hareketi tek diz üzerine çökme eylemini sahiplendi.

Trump ve destekçileriyle alternatif iki slogan ortaya attı: "White Lives Matter" (Beyazların Hayatı Önemlidir" ve "Blue Lives Matter" (Mavi Giyen İnsanların Hayatı Önemlidir). Bu sonuncusu polislerin hayatına atıfta bulunuyordu.

Floyd'un öldürülmesi üzerine yeniden gündeme gelen diz çökme eylemi, Martin-Breteau'ya göre, bugün Afro-Amerikan mücadelesi tarihinde en önemli politik eylem olarak öne çıktı.

Öte yandan bir başka araştırmacı Simon Grivet, bu eylemin kökenlerinin 1965 yılına kadar uzandığını belirtiyor. Grivet, bu tarihte siyahi hakları hareketinin öncüsü Martin Luther King'in tek dizi üzerine çökerek "alçakgönüllü, dua eden jestini ve barışçıl tavrını" ortaya koyduğunu söylüyor.

 Gizem Sade  / BBC TÜRKÇE