ABD’de Sızdırılan İstihbarat Belgeleri: Hangi İddialar Yer Aldı Ülkeler Ne Tepki Gösterdi?

WASHINGTON — 

ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) sızdırıldığı iddia edilen gizli belgelerde Ukrayna ve Rusya’dan Çin’e, İsrail’den Mısır ve Türkiye’ye kadar pek çok ülkeyle ilgili iddialar yer aldı.

Amerikalı yetkililer belgelerin çoğunun gerçek olduğunu düşünüyor; ancak bazı belgelerin Ukrayna’nın sahada verdiği kayıpları fazla, Rusya’nın kayıplarını az gösterecek şekilde değiştirildiği görüşünü savunuyor.

Hangi belgelerde yanlış bilgilerin yer aldığına, bunun Rusya’nın dezenformasyon operasyonunun bir parçası olup olmadığına ya da Moskova’yı Kiev’in savaş planları konusunda yanlış yönlendirme amacı taşıyıp taşımadığına ilişkin net bir bilgiyse yok.

Ulusal güvenlik uzmanlarına göre Rusya’nın Ukrayna işgali ve bazı ülkelerin yaptırımların hedefinde olan Rusya ile ilişkileri konusunda günlük istihbarat notları izlenimi veren belgelerde çeşitli ülkelerin adı geçiyor.

Sızdırılan belgelerin önemli bir kısmı bir yılı aşkın süredir Rusya işgalinin sürdüğü Ukrayna’nın askeri gücüne ve sahadaki gelişmelere ilişkin.

Örneğin, ABD Savunma Bakanlığı personeli için hazırlandığı belirtilen Şubat ayına ait bir belgede Ukrayna’nın orta menzilli hava savunma kabiliyetinin Mayıs ayı sonlarına doğru azalacağı kaydediliyor.

Ukraynalı yetkililer kamuoyuna yaptıkları açıklamalarda sızan belgelerin içeriğini hafife alsa da, ülkenin savunma kapasitesindeki kırılgan yönlerin belgelerle ortaya çıkmasından dolayı rahatsız oldukları belirtiliyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin danışmanı Mihaylo Podolyak Cumartesi günü Twitter’daki paylaşımında, gizli verilerin sızdırılmasında amacın dikkat dağıtmak, anlaşmazlık yaratmak ve karşılıklı şüphe yaratmak olduğunu savundu.

Rusya

Belgelerin bazıları, ABD istihbarat camiasının Rus ordusuna önemli ölçüde sızdığına ve bazı durumlarda Amerika’nın Ukrayna’yı olası saldırıları konusunda uyardığına ilişkin işaretleri barındırıyor.

Belgelerin bazılarında Rusya’nın askeri istihbarat dairesi GRU’nun ve Rusya’nın paralı asker grubu Wagner’in iç planlamasına ilişkin unsurlar yer alıyor.

ABD basınında konuya ilişkin haberlerde, sızdırılan belgelerde Rus istihbaratı ya da Wagner’e ilişkin ayrıntıların yer alması, Amerika’nın hem Rus askeri istihbaratı hem de Wagner Grubu’na sızmış olabileceğinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor.

Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov belgeleri analiz etmeye başladıklarını ve ABD’nin başka ülkelere yönelik casusluk faaliyetlerine ilişkin ayrıntıların şaşırtıcı olmadığını söyledi.

Rusya’nın belgelerin sızmasında bir rolü olup olmadığı sorulduğunda, her şeyden Rusya’nın sorumlu tutulmasına yönelik bir eğilim olduğunu savundu.

Türkiye

Washington Post ve New York Times gazetelerinde hafta sonunda yer alan haberlerde, sızan belgelerden birinde Rusya'ya ait paralı asker şirketi Wagner Grubu'nun Türkiye'den silah satın almaya çalıştığı ve bu amaçla ‘’Türk bağlantılarla’’ buluştuğu iddia edilmiş; ancak hükümetin bu durumdan ne kadar haberdar olduğunun ya da bu çabanın sonuç verip vermediğinin net olmadığı belirtilmişti.

Türkiye’den bu iddialarla ilgili henüz bir açıklama gelmedi. Washington Post’un hafta sonundaki haberinde Türk hükümetinden bir sözcünün konuyla ilgili yorum yapmayı reddettiği belirtilmişti.

Amerikalı yetkililer belgelerin sızmasının ardından müttefik ülkelerle irtibata geçildiğini belirtmişti. Ancak bu müttefik ülkeler arasında Türkiye'nin olup olmadığı bilinmiyor.

ABD Savunma Bakanlığı'nın kamu işlerinden sorumlu bakan yardımcısı Chris Meagher dün VOA'in bu konudaki sorusuna ayrıntılı yanıt vermedi; müttefiklerle görüşmelerin üst düzeyde devam ettiğini vurgulamakla yetindi.

Çin

Belgelerde Pekin’in Rusya’ya askeri yardım gönderme niyeti ve hipersonik silah denemeleri dahil, Çin’le ilgili risk ve tehditlere ilişkin analizler yer alıyor.

Örneğin Çin’in gelişmiş hipersonik füzesi DF-27’nin ABD’nin balistik füze savunma sistemlerine sızma olasılığının bulunduğuna işaret ediliyor.

Bir belgede Çin’in yeni savaş gemisine ve Mart ayında uzaya fırlattığı rokete ilişkin ayrıntılar yer alıyor. Uzaya gönderilen iki uydunun Pekin’in askeri haritalama kapasitesini güçlendirmesi bekleniyor.

İsrail

Sızan belgelerden birinde İsrail’in istihbarat servisi Mossad’ın üst düzey liderlerinin, yeni hükümetin yargı reformu adı altında yapmak istediği yasa değişikliklerinin protesto edilmesine destek verdiği iddia ediliyor.

İsrail hükümeti yaptığı açıklamada, istihbarat servisinin geleneksel olarak her zaman siyasi tarafsızlığı benimsediğini vurguladı. Açıklamada Mossad ve personelinin protestolar konusuna müdahil olmadığı belirtildi.

İsrail’in yabancı istihbarattan sorumlu servisi Mossad’ın, ülkenin iç işlerine müdahalesi yasak.

İsrail basınında yer alan haberlerde, Başbakan Netanyahu’nun Mossad Direktörü David Barnea ile dün biraraya geldiği ve Barnea’nın, söz konusu belgenin ABD’nin yanlış yorumuna dayalı olduğunu, İsrail Başbakanı’na söylediği bildirildi.

İran

İran’ın başta nükleer programı ile, Amerikan istihbaratının öncelikli hedeflerinden biri olduğu halihazırda biliniyor.

Sızdırılan belgelerin bazıları da ABD’nin İran’ın gizli silah faaliyetlerinin en azından bir kısmını rutin olarak izlemeye devam edebildiğini gösteriyor.

Uydu fotoğraflarına dayandırılan bir belgede İran’ın uzaya fırlatacağı yeni bir füze ve uyduya ilişkin hazırlıklar anlatılıyor.

Mısır

17 Şubat tarihli bir belgede Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi ve üst düzey Mısırlı yetkililer arasındaki görüşmelere ait olduğu iddia edilen bazı bilgiler var. Bu görüşmelerde Mısır’ın Rusya’ya topçu ateşi ve barut tedariki planları özetleniyor.

Washington Post’ta yer alan haberde, doğruluğu bağımsız kaynaklarca henüz teyit edilmemiş belgede Mısır Cumhurbaşkanı Sisi’nin yetkililere roketlerin sevkıyatını ve üretimini Batı ile sorun yaşamamak için gizli tutulmasını istediği iddia ediliyor.

Üst düzey Mısırlı bir yetkili ülkesinin Rusya için roket imal etmeyi planladığı iddialarını reddetti. Mısır devlet medyasına konuşan ve adı verilmeyen Mısırlı yetkili Washington Post’un haberini ‘’saçmalık’’ olarak niteledi.

Mısır, ABD’den yılda yaklaşık 1,3 milyar dolarlık askeri yardım alıyor.

CNN’in haberine göre üst düzey Amerikalı bir yetkili iddialar sorulduğunda, Mısır’ın yakın bir ortak olduğunu ve çeşitli bölgesel ve küresel konularda düzenli olarak diyalogda odluklarını kaydetti.

Birleşik Arap Emirlikleri

Associated Press haber ajansının bugünkü haberine göre, sızdırılan belgelerden birinde Rus istihbarat yetkililerinin, Birleşik Arap Emirlikleri’ni ABD ve İngiltere istihbarat dairelerine karşı birlikte çalışmaya ikna etmesiyle övündüğü iddiası yer alıyor.

Amerikalı yetkililer bu belgeyle ilgili yorum yapmadı, Birleşik Arap Emirlikleri de Rus istihbaratıyla ilişkilerini geliştirdiğine dair iddiaları reddetti.

Amerikalı yetkililer bir süredir Birleşik Arap Emirlikleri’nin, Ruslar’ın Ukrayna savaşı sebebiyle uygulanan yaptırımlardan kaçınmalarına izin verdiğine ilişkin kaygıları dile getiriyor.

Hatta ABD Maliye Bakanlığı’nın Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı Brian Nelson Ocak ayında yaptırımlar konusunda Birleşik Arap Emirlikleri, Umman ve Türkiye’yi kapsayan bir ziyaret gerçekleştirmişti.

ABD Maliye Bakanlığı yetkilisi Elizabeth Rosenberg Mart ayında yaptığı bir açıklamada, Birleşik Arap Emirlikleri şirketlerinin Rusya’nın uluslararası yaptırımlardan kaçınmasına yardımcı olduğunu söylemişti.

Amerikalı istihbarat yetkilileri son yıllarda Birleşik Arap Emirlikleri ve Rusya’nın paralı asker grubu Wagner arasındaki olası ilişkilere da işaret etmişti.

Birleşik Arap Emirlikleri yetkilileriyse söz konusu belgeleri görmediklerini belirtti, BAE ve diğer ülkelerin istihbarat servisleri arasında bir başka ülkenin aleyhine işbirliğinin geliştirilmesine yönelik anlaşma konusundaki iddiaları reddetti.

Birleşik Arap Emirlikleri Rusya’nın Ukrayna işgalinin ardından Moskova’ya doğrudan uçuşlara devam eden az sayıda ülkede biri.

Güney Kore

Washington Post ve New York Times’da yer alan bir habere göre, belgelerden birinde Güney Kore Ulusal Güvenlik Konseyi’nin ABD’nin Ukrayna’ya topçu mühimmatı göndermesi talebini anlamakta zorluk çektiği bilgisi yer alıyor.

Seul’un bu talebin Moskova’nın tepkisine yol açacağından endişe ettiği belirtiliyor.

Güney Kore hafta başında yaptığı açıklamada sızan belgelerin teyit edilmesi halinde, ABD’den uygun önlemleri talep edeceğini belirtti.

Macaristan

Belgelerden birinde Macaristan Başbakanı Victor Orban’ın Şubat ayındaki bir strateji toplantısında ABD’yi, partisinin en önemli üç hasmı arasında saydığı bilgisi var.

İstihbarat değerlendirmesinde bu yorumun Macaristan Başbakanı’nın Amerikan karşıtı söyleminde bir tırmanmaya işaret ettiği belirtiliyor.

Macaristan hükümetinden bu iddialarla ilgili açıklama gelmedi.

Haiti

Sızan belgelerden birinde Rusya’nın paralı asker grubu Wagner’in gizlice Haiti’ye giderek ülkenin başkentinin önemli bir kısmını kontrol eden çetelerle mücadele için hükümetle bir anlaşma olasılığını değerlendirmek istediği belirtiliyor.

Haiti hükümeti sözcüsü ise Wagner ile irtibata geçildiğini ya da temsilcileriyle bir toplantı yapıldığını reddetti.

VOA