ABD’nin Ukrayna’ya göndermeyi planladığı seyreltilmiş uranyum mühimmatı nedir?

ABD Savunma Bakanlığı’nın dün Ukrayna için açıkladığı 175 milyon dolarlık yeni güvenlik paketi ABD yapımı Abrams tanklarında kullanılan seyreltilmiş uranyumu da kapsıyor.

Uranyum zenginleştirilmesinin bir yan ürünü olan seyreltilmiş uranyum, metal zırhları delebilme özelliğinden dolayı mühimmatlarda kullanılıyor.

Seyreltilmiş uranyum tozunun solunması kanser gibi sağlık risklerini içerdiği için kullanımı eleştiriliyor.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov TASS haber ajansında yer alan habere göre, “Bu yalnızca gerilimi tırmandıran bir adım değil aynı zamanda Washington’un böyle bir mühimmatı çatışma bölgesinde kullanmasının çevresel sonuçlarını hiçe saydığının göstergesi” dedi.

Rus yetkili Moskova’nın Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirme sürecinin planlandığı şekilde devam ettiğini, uygun altyapının oluşturulması için çeşitli aşamaların tamamlandığını belirtti.

ABD’nin Ukrayna’ya sağlayacağı seyreltilmiş uranyum, sonbaharda Kiev’e gönderilmesi planlanan Abrams tanklarını silahlandırmak için kullanılacak.

Seyreltilmiş uranyum nükleer silah üretimi için gereken uranyum zenginleştirme sürecinin bir yan ürünü. Ortaya çıkan ürün bazı radyoaktif özelliklere sahip ancak uzmanlara göre nükleer bir silahta olduğu bir reaksiyona yol açma olasılığı yok.

İngiltere Mart ayında Ukrayna’ya seyreltilmiş uranyum göndereceğini açıkladığında, Rusya bunların nükleer bileşenleri olduğu yönünde asılsız bir iddiayı gündeme getirmiş, seyreltilmiş uranyum kullanılmasının gerilimi tırmandıracağı uyarısında bulunmuştu.

Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin de daha önce yaptığı açıklamalarda savaşın nükleer silah kullanılması aşamasına gelebileceği uyarısı yapmıştı.

Seyreltilmiş uranyum nedir?

Seyreltilmiş uranyum nükleer yakıt ve silahlarda kullanılan zenginleştirilmiş uranyumun üretilmesi sürecinin bir yan ürünü.

Zenginleştirilmiş uranyumdan daha az güçlü ve nükleer reaksiyona yol açamıyor olsa da, seyreltilmiş uranyum kurşundan daha yoğun. Bu özelliği de mühimmatlarda kullanılmasını cazip hale getiriyor.

Uzmanlara göre seyreltilmiş uranyum bu yoğunluğu sebebiyle büyük bir ivmeye sahip ve zırhı delme kapasitesine sahip.

ABD ordusu 1970’lerde seyreltilmiş uranyumla zırh delen mühimmat üretmeye başladı ve yıllar içersinde bunu güçlendirmek için kompozit tank zırhıyla birleştirdi.

ABD Hava Kuvvetleri envanterindeki A-10 yakın hava desteği taarruz uçağının ateşlediği mühimmata da seyreltilmiş uranyum eklendi.

Rusya ne diyor?

Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin Mart ayında yaptığı bir açıklamada, “Batı nükleer bileşeni olan silah kullanmaya başladığı için Moskova’nın buna uygun şekilde karşılık vereceği“ uyarısında bulunmuştu.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, mühimmatların gerilimi tırmandırmaya yönelik bir adım olduğunu söyledi.

Putin İngiltere’nin Ukrayna’ya seyreltilmiş uranyum göndereceği yönündeki açıklamasına Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirerek yanıt vereceklerini söyledi.

Pentagonsa bu mühimmatların kullanımını savunuyor. Pentagon sözcüsü Garron Garn Mart ayında AP’ye gönderdiği açıklamada, seyreltmiş uranyumlu mühimmatın konvansiyonel mühimmatların uzun süredir bir parçası olduğunu belirterek ABD ordusunun uzun seneler seyreltilmiş uranyum kullandığını ve depoladığını söylemişti.

Pentagon sözcüsü bu mühimmatların çatışmalarda pek çok askerin hayatını kurtardığını ve Rusya dahil diğer ülkelerin de seyreltilmiş uranyumlu mühimmat kullandığını belirtmişti.

Bomba değil ama yine de riskli

Seyreltilmiş uranyum mühimmatları nükleer silah sayılmıyor. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu bu tür mühimmatla temasın en düşük düzeyde tutulması ve koruyucu eldiven giyilmesi gerektiğini belirtiyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, seyreltilmiş uranyumun radyasyon tehlikesinden ziyade temel olarak toksik bir kimyasal olduğunu söylüyor.

Aerosollerdeki parçacıklar solunduğunda kana karışabiliyor ve bunun büyük miktarlarda olması halinde böbrekte hasara yol açabiliyor.

Seyreltilmiş uranyum mühimmatları ve seyreltilmiş uranyumla güçlendirilmiş zırhlar 1991 Körfez Savaşı’nda Irak’ın T-72 tanklarına karşı ve yine 2023 Irak işgali sırasında da kullanılmıştı.

voa