Açık cezaevinden firarın cezası tüm hükümlülere

Açık cezaevinden firar ederek Ceren Özdemir'i öldüren Özgür Arduç'un ardından açık cezaevlerinde kalan birçok mahpusun izinleri iptal edildi. İdareye bunun nedenini soran mahpuslara yanıt verilmiyor. Açık Cezaevine Ayrılma Yönetmeliği ne diyor, kimler hangi durumlarda izin hakkını kullanabilir?

DUVAR – Üniversite öğrencisi Ceren Özdemir’i açık cezaevinden firar ederek öldüren hükümlü Özgür Arduç’un ardından açık cezaevi izinleri askıya alındı. Samsun Açık İnfaz Kurumu ve İskilip Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan mahpusların izin hakları iptal edildi. Mahpuslar, hükümlü kaldıkları müddetçe herhangi bir disiplin cezası almadıklarını söyleyerek izin haklarının engellenmesiyle ilgili kendilerine bir açıklama da yapılmadığını söyledi.

SAMSUN VE İSKİLİP’TE İZİNLER İPTAL

Samsun Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan M.Ö. izin hakkı olmasına rağmen iznin kullandırıltmadığını söyledi. M.Ö., izin hakkının neden kullandırıltmadığını cezaevine sordu ancak yanıt alamadı. M.Ö., izin hakkının engellenmesine gerekçe oluşturacak disiplin cezası, yüz kızartıcı bir suç işlemediğini ve uzun süredir açıkta çalışırken bir problem de yaşamadığını söyledi.

Çorum’da bulunan İskilip Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda kalan mahpuslar da izin haklarının ellerinden alındığını söyledi. M.T., isimli mahpus cezaevindeki onlarca mahpusun izin hakkının engellendiğini söyledi. M.T., izin haklarını istediklerinde kendilerine, ‘genelge gelecek’ denilerek bekletildiklerini ifade etti. Ayırca M.T., hastane psikoloğuna 51 mahpusun gönderildiğini, kendilerine az soru sorduklarını, 1 buçuk dakikalık görüşme gerçekleştirdiklerini ve bu görüşme sonrasında 51 mahpusa dürtü bozukluğu raporu verdiklerini de belirtti. Yine aynı cezaevinde kalan S.T. adlı mahpus da izne çıkması gerektiği halde izninin engellendiğini ve kendisine hiçbir açıklama yapılmadığını söyledi.

Açık Cezaevine Ayrılma Yönetmeliği ne diyor, hangi durumlarda mahpusların izin hakları durdurulabilir? Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİİST)’nden Berivan Korkut ve Hilal Başak Demirbaş ile konuştuk…

YÖNETMELİK NE DİYOR?

CİİST Hasta Mahpuslar Ağı Temsilcisi Berivan Korkut, Açık Cezaevine Ayrılma Yönetmeliği’nde yer alan, ‘terör, örgütlü suçlar ve cinsel dokunulmazlığa yönelik suçların doğrudan açığa ayrılamayacağı’ hükmünü hatırlatarak şunları söyledi: “Kapalı cezevinden açığa alınma kısmının B bendine suç maddeleri verilerek salıverilme süresine 3 yıldan az kalması durumunda açığa alınacağı ve sonrasında da hangi durumlarda kapalıya geri gönderilecekleri ayrıntılı bir şekilde anlatılır. Bu düzenleme içerisinde iyi hal durumu genellikle kurumda alınan disiplin cezaları üzerinden tanımlanır. Siyasi mahpuslarda da bu iyi hal durumu örgütten ayrılma üzerinden tanımlanır. Açık cezaevleri ile ilgili yapılan ciddi bir değişiklik kapalı kurumlarda yaşanan kalabalıklaşma sorununu çözmek için 17 Ağustos 2016 tarihinde 671 sayılı KHK ile alındı. Bu KHK ile birlikte toplamda 93 bin civarında mahpus açık hapishanelere gönderildi.”

‘TARTIŞMALARI ENDİŞEYLE TAKİP ETMEKTEYİZ’

Ceren Özdemir’in öldürülmesinden sonra açık cezaevleriyle ilgili süren tartışmalar için, “Endişe ile takip etmekteyiz” diyen Korkut, “Yapısal sorunları tartışmadan, kolaycı bir yaklaşımla suçu açık hapishanelere atarak sorunları çözmek, beraberinde açık hapishanede bulunan tüm mahpusların temel haklarının ihlal edilmesini de getirmektedir” dedi. Korkut şöyle devam etti: “Açık hapishanelerin genel mantığı cezası belirli bir sürenin altına düşen mahpusların bırakılmadan önce topluma yeniden adaptasyonlarını sağlamak üzerine kurulu. Bu da çeşitli zamanlarda izne çıkarılma ile aile bağlarının yeniden güçlendirilmesi veya iş arama imkanlarının yaratılması ile sağlanır. Toplum tarafından şu an göremezden gelinen bu durum mahpusların cezalarının zaten az kaldığı ve yakın zamanda zaten bırakılacakları gerçeğidir. Yani bu insanlar açığa çıkarılmasa da oradan firar ya da izin yoluyla çıkmasa da bir süre sonra bırakılacaklar ve zaten topluma döneceklerdir. Şunu da unutmamak gerekir ki açık kurumlar çalışma esasına göre düzenlenmiş ve görece daha düşük güvenlikli kurumlardır. Bu kurumların kapalı kurumlar kadar yüksek güvenlikli olmaları da varlık gerekçelerine aykırıdır. Bu kurumlardaki mahpuslar topluma adaptasyonu sağlamak için çeşitli dönemlerde izin kullanılabilir.”

ÖZEL İZİN VE İŞ ARAMA İZNİ

Korkut, mahpusların izin haklarını düzenleyen 5275 sayılı kanuna da dikkat çekti. Peki 5275 sayılı kanun ne diyor? Mahpusların izinlerini ‘Özel izin ve iş arama’ izni diye ikiye ayıran kanunda şu ifadelere yer veriliyor:

Özel izin

Açık ceza infaz kurumlarında bulunanlarla kapalı ceza infaz kurumunda olup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazananlara, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini veya güçlendirmelerini ve dış dünyaya uyumlarını sağlamak amacıyla kurum en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığının onayı ile üç ayda bir, yol hariç üç güne kadar izin verilebilir.

İş arama izni

Ceza infaz kurumlarında hükümlülük sürelerinin en az altı ayını kesintisiz geçirmiş ve koşullu salıverilmelerine bir ay kalmış hükümlülere olağan yaşantılarına döndüklerinde uyum sorunu ile karşılaşmamaları ve iş bulma olanakları sağlanmak üzere kurum en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet Başsavcılığı’nın onayı ile çalışma günleri içinde sekiz saate kadar izin verilebilir.

AÇIK CEZAEVİNDEKİ MAHPUSLARIN ŞİKAYETLERİ…

Cezaevindeki hak ihlalleriyle ilgili çalışmalar yapan CİİST’ten Hilal Başak Demirbaş ise son günlerde cezaevlerinden gelen şikayetleri örnek gösterdi. Samsun ve İskilip açık cezaevlerinde kalan mahpusların kendilerine ulaştıklarını ve gerekçe gösterilmeden izinlerinin iptal edildiğini aktaran Demirbaş, açık cezaevlerinde yaşanan ihlallerle ilgili mahpusların kendilerini aradıklarını söyledi.

Demirbaş kendilerine iletilen sorunlarla ilgili şunları söyledi: “Bu sorunların başında kapasite artışının ortaya çıkardığı yapısal sorunlardan kaynaklanan problemlerin öne çıktığını söyleyebiliriz. Afyon Açık Ceza İnfaz Kurumu’ndan çok sık kalabalık sebebiyle wc, banyoların hijyenik olmadığına ilişkin, çok fazla kişinin bu alanları kullandığı, sıcak suya erişmekte problem yaşadıkları, sorunlar çözülmediği için de başka bir açık hapishaneye sevk olmak istediklerini belirtiyorlar. Sivas Açık Ceza İnfaz Kurumu’nda, semaverlerin toplatıldığı ve çayın bile çok pahalıya satıldığı, yemeklerin korkunç olduğu, kapasitenin fazla olmasından kaynaklı insanların yerlerde yattığını söyleyebiliriz. Yine diğer açık hapishanelerden salgın hastalıkların, uyuzun arttığını öğreniyoruz, kantinlerin keyfi saatlerde açılıp kapandığını, yeterli besine meyve ve sebzeye ulaşamadıklarını, hapishanede çalışan mahpusların maaşlarını eksik aldıklarını ya da hiç alamadıklarını, TV, su ısıtıcısı, buzdolabı gibi ihtiyaçlarının verilmediğini, sandalye ve masaların yetersiz olduğunu, belirli saatlerde hapishanenin içine girmenin yasak olduğunu, iş olmayan hapishanelerde kalabalık mahpus kitlesinin dışarıda ayakta saatlerce bekletildiğini öğrendik.”

Demirbaş cezaevlerinden gelen şikayetlere son olarak şu örnekleri verdi: “Mahpuslar, infaz koruma memurlarının yaptığı baskılarda artış yaşandığını, hakaret ve küfürün arttığını, disiplin cezalarının keyfi uygulandığı, mahpusların kapalı hapishaneye gönderilmekle tehdit ettiklerinin bilgisini veriyor. Mahpuslar bu nedenle bizi ararken tedirgin oluyorlar, başvurularını anonim yaptırmak istiyorlar ve izleme kurulları mahpuslarla görüşmek yerine idare ile görüştüklerini bu nedenle başvuruların çoğu zaman sonuçsuz kaldığını aktarıyorlar.”

HACI PİŞKİN / DUVAR