Son olarak, Malezya hükümeti, bazı eyaletlerde mahkemelerinde yapay zekâ yargılama sistemini denemeye başladıklarını duyurdu.

Malezya'nın pilot uygulama kapsamında Sabah ve Sarawak eyaletlerindeki mahkemelerde yapay zekâ yargılama sistemini denenmeye başlandığı ifade edildi. 

DoNotPay avukat mobil uygulaması, Estonya'daki iddiaları değerlendiren robot hakimler, Kanada'daki robot arabulucular, Çin'deki yapay zekâ hakimleri…

Dünya, yapay zeka yargılama sistemini denemeye başlarken Türkiye’de neler oluyor? Yapay zeka çalışmaları yapan emekli Hakim Aydın Başar sorunun yanıtı üzerine Odatv’ye açıklamalarda bulundu. 

“RESİMLERE BAKARKEN O RESİM KONUŞMAYA BAŞLARSA…” 

Emekli Hakim Aydın Başar, “Yapay zeka tanımı, sanki yapay yiyecek, yapay pamuk gibi zekanın, insanlar tarafından üretilmiş bir türü olduğu çağrışımını uyandırsa da, ortada yapay olarak üretilen bir zekadan bahsedilemez” ifadelerini kullandı. 

“Bana göre yapay zeka, dünün veritabanlarındaki arama ve sorgulamalarının yetersiz olması ve bu bilgilerin sadece bir çıktı olarak alınmasına karşı geliştirilmiş bir yöntemdir” diyen Aydın Başar şunalrı anlattı: 

“Klasik yöntemde, bir metinde, veri tabanında, Ahmet isimli kişiyi aratabilirsiniz. Yapay zekada ise, o metinde Ahmet’in ne düşündüğünü, ne yaptığını tespit edip, sanki bir insan düşüncesiyle tespit edilen bu çıktıya sonuçlar üretmek vardır. Bilgisayar ortamına kayıt edilebilen her şey, yapay zekanın hammaddesi olabilir. Sesler, resimler ve metinler yapay zeka uygulamaları sayesinde anlam kazanabilirler. Bilgisayarınızdaki albümünüzde, geçmiş resimlere bakabilirsiniz. Ama bu resimlere bakarken o resim konuşmaya başlarsa ve kendisiyle ilgili bilgi vermeye başlarsa işte orada yapay zeka devreye girer. Resimdeki kişinin kim olduğu, görünüş itibariyle kaç yaşında olduğu ve benzer özellikler bilgi olarak sunulduğunda, bunun altında yapay zeka yatar. Ve her şeyin ötesinde, yoktan bilgi var olmayacağına göre, sanki bir çocuğa öğretir gibi yapay zeka sisteminize bilgi öğretirsiniz. Çıktıları test edersiniz. Çıktılar, bir insanın düşüncesinin çıktılarına benzerse, o yapay zeka sistemi başarılı bir sistem olmuş olur.”

“HAMALLIK GEREKTİREN İŞLERİ YAPAY ZEKAYA DEVREDEBİLİRİZ”

Aydın Başar, yapay zeka yargı sistemine giden yolu ise şöyle açıkladı: 

“Bir yargısal faaliyette, hakim dinler, dinlediğini tutanağa yazdırır. Dinleme aşamasında, olayı anlamak için sorular sorar. Daha sonra başka bir dosyanın duruşmasına geçer. Bu sırada bir önceki duruşmada, alınan tüm ifadeler, yapay zekanın hammaddesi olarak dijital ortama aktarılır. Hakim hüküm verirken bu ifadeleri okur. Ve öğrendiği bilgilerle okuduklarından bir sonuç çıkarır ve hükmünü verir. İşte hakimin duygusal hali dışındaki öğrendiklerini, o ifadeleri analiz edecek bir yapay zeka sistemine sitemine yüklediğinizde, sistem size bir hakim gibi sonuçlar üretecektir. Tehdit, yaralama ve hakaret gibi suçlarda beraat mi yoksa mahkumiyet mi şeklinde bir tahminde bulanacaktır. Ceza yargılama sisteminde sözün, ifadenin etkin olduğu tüm suçlarda yapay zekadan faydalanılabilir. Bu hem hazırlık soruşturması sırasında ve hem de mahkeme aşamasında olabilir.”

“Ben uzun yıllardır, bilgisayardan faydalanarak, işimi nasıl kolaylaştırabilirim yönünde çalışmalar yapıyorum” diyen Aydın Başar, Türkiye’nin yapay zeka yargılama sisteminde bulunduğu noktayı şu sözlerle anlattı: 

“Ve en son, gerçek bir ceza davası dosyasında, yapay zekadan faydalanan bir program yaptım. Ve emekli olmadan bu programı kullandım. Şu anda, mahkemelerde uygulanan bir yapay zeka uygulaması yok. Ancak Adalet Bakanlığında yapay zeka üzerine bir şube kurulduğu bilgisini basından öğrendim. Aynı şekilde 2023 yılında Yargıtay'da aktif olacak yapay zekadan yararlanacak çalışmalar yaptığını basından öğrendim.

Geçmişte, UYAP'ın olmadığı dönemlerde hakimlik yaptığım için, UYAP devreye girince, UYAP için bir devrim demiştim. Şu anda yapay zeka için, her türlü veri, UYAP’ta hazır olarak beklemektedir. Dünde devrim olarak nitelendirdiğim UYAP'ı, bugün ise statik ve geri kalmış bir sistem olarak tanımlıyorum. UYAP ölü bilgilerin mezarlığıdır. Şu aşamada UYAP'tan cansız bilgiler elde edersiniz. Bir an için bir sabıka kaydındaki bilgiler bile canlanabilir ve kişinin geçmişini size görsel olarak gösterebilir. Bir ifade ne demek istiyor, sanık ne demiş, müşteki ne demiş. Hakim bu ifadeler karşısında ne düşünür, hepsi yapay zeka ile mümkündür. Dilerim kurulan şube, geçmişteki UYAP devriminin ikinci sürümünü Türk yargısına hediye eder.

Yapay zeka ile hakimler ve savcılar, bilgi hamallığından kurtulacaklardır. Kararlara ayırdıkları hamallık gerektiren işleri yapay zekaya devredip, vicdan ve duygusal faaliyetler için daha çok zaman kazanacaklardır.”

CEZADOST İLE DİJİTAL HAKİM

Emekli Hakim Aydın Başar, görevdeyken hakim, savcı, avukat, özetle hukuk dünyasını bir araya getirip tartışma ortamı sağlamak için “adalet.org” adlı internet sitesini geliştirdi ve yıllar önce bu projesiyle ödül almıştı. 

Aydın Başar’ın büyük bir projesi daha vardı; CezaDost.

Hakimlerin karar verebilmek için geniş bir kütüphaneye ihtiyaçları olur.

Kanun kitapları, emsal kararlar…

Bilgisayar ortamında olanlar ise okuyup, incelerken oldukça zaman alır.

Hakim Aydın Başar, “CezaDost” programıyla bir “yapay zeka hakim” yarattı. Kanunlarda yapılan değişiklikler nedeniyle sık sık güncellediği programına 20 yıl emek verdi. CezaDost programını, bir hakimin ceza hukukuna dair bildiği her şeyi bilecek şekilde hazırladı. Bu program, hakimleri uyarıyor, yol gösteriyor, iddianameleri, savunmaları, tanık beyanlarını, sabıka kayıtlarını okuyor. Hakime ise sadece “vicdan yükünü” bırakıyor.

ÇİN’DEKİNE RAKİP TÜRK DİJİTAL SAVCI

Aydın Başar, “CezaDost” programına dijital hakimle başladı ve şimdi de dijital savcı üzerinde çalışıyor. Başar, Çin'deki savcıya rakip bir Türk sanal savcı geliştirdi. Başar’ın Türk dijital savcısı henüz bitmedi. Dijital savcının yayınlaması için biraz daha zamana ihtiyaç var. 

İşte emekli Hakim Aydın Başar’ın dijital savcısının özet videosu: 

AYDIN BAŞAR KİMDİR

Mesleğe 1994 yılında Artvin’in Borçka ilçesinde başladı.

1999 yılında Ardahan’ın Çıldır ilçesinden, Düzce’nin Gölyaka ilçesine atandı.

12 Kasım 1999’da Düzce depremi yaşanmıştı.

Gölyaka’ya gittiğinde, tren vagonunun adliye, lojmanın ise çadır olduğunu gördü.

Daha sonra kendisine adliye çalışanlarının da desteğiyle bir baraka yaptı. 

Barakanın içinde dolanırken, “Bir şeyler yapmam lazım” diye içinden geçirdi.

İngilizce mi öğrenmeliydi, yoksa kitap mı yazmalıydı. Kendisini geliştirecek fikirleri düşünürken, “bilgisayar programcılığı” kafasına yattı. 

Balıkesir hakimi olduğu dönemde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a hakaret davalarından birine baktı.

Facebook'ta kendisinin yazmadığı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı eleştiren bir şiiri paylaşan sanık C.B. hakkında beraat kararı verdi.

Erdoğan'ın avukatları Başar'ı gerekçeli kararı nedeniyle HSK'ya şikayet etti. HSK bu şikayet üzerine Başar hakkında 2016 yılında inceleme başlattı.

Kararı veren HSK 2. Dairesi'nin bir üyesi Başar'ın ihracı yönünde oy kullanırken 3 üye yer değiştirme, 2 üye ise kınama cezası verilmesini istedi. HSK 2. Dairesi'nin kararına Başar'ın yaptığı itiraz HSK Genel Kurulu'nca reddedildi. Böylece karar kesinleşti.

VİCDAN YOLU HARİTASI

Önce 2017’de Zonguldak’a, sonra 2018’de Erzurum’a sürüldü. 2019’da da Kars’a gönderildi.

Hakim Başar’a yapılanlar, belli ki bir meslektaşını yaralamıştı ve sosyal medyada adını vermeden “Vicdan Yolu Haritası”nı paylaşmıştı.

İşte o harita:

Hakim Aydın Başar bir süre önce emekli oldu. 

Caner Taşpınar

Odatv.com