Alman Marshall Fonu tarafından Türkiye, Amerika, İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda, İspanya, Portekiz, İsveç, Polonya, Romanya ve Litvanya'da yapılan kamuoyu yoklamalarını temel alan Transatlantik Eğilimler 2023 raporuna göre Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaş, ABD-Çin rekabeti ve iklim krizi; daha az işbirlikçi, daha rekabetçi ve çok kutuplu bir dünya düzenine evrilen derin jeopolitik ve jeoekonomik dönüşümün belirtileri olarak öne çıkıyor.

“Kamuoyunun önceliklerini anlamanın değişmekte olan stratejik iklimde daha etkili kamu politikaları geliştirmek için kritik olduğunun” kaydedildiği Translatlantik Eğilimler 2023 raporu, Avrupa Birliği'nin kapısındaki Ukrayna savaşına rağmen iklim değişikliğinin ve göçün en önemli güvenlik meseleleri olduğunu ortaya koyuyor.

Türkiye, ABD'nin ve AB'nin küresel ilişkilerdeki etkisine en olumsuz, Çin'e ise olumlu bakan bir ülke

Dünya düzeni, Transatlantik ilişkiler, güvenlik ve savunma, Çin ve küresel meselelerle ilgili soruları içeren anketin yapıldığı 14 ülke içinde Türkiye, Amerika'nın küresel ilişkilerdeki etkisiyle ilgili en olumsuz düşüncelere sahip ülke olarak dikkat çekiyor. Buna göre Türkiye'de Amerika'nın küresel arenadaki etkisinin “çok olumlu” olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 10, “genellikle olumlu” diyenlerin oranı yüzde 30 olarak kaydedilirken “genellikle olumsuz” ve “çok olumsuz” şeklinde yanıt verenlerin oranının yüzde 51 olduğu gözleniyor.

Türkiye'nin Avrupa Birliği'nin küresel ilişkilerdeki etkisiyle ilgili hissiyatı ise Amerika'nınkine kıyasla daha olumlu. Buna göre Türkiye, AB'nin küresel ilişkilerdeki etkisini yüzde 51'le “çok olumlu” ve “genellikle olumlu” olarak görse de 14 ülke içinde Avrupa'ya bakışı en olumsuz ülke olarak göze çarpıyor. Ancak geçen seneki ankette Türkiye'de Avrupa'ya olumlu bakanların oranı sadece yüzde 35'ti.

Öte yandan Romanya ve Türkiye'nin Çin'in küresel ilişkilerdeki etkisine en olumlu bakan ülkeler olması dikkat çekiyor. Buna göre Romenler'in yüzde 48'i, Türkler'in de yüzde 45'i, Çin'in küresel alandaki etkisini “çok olumlu” ve “genellikle olumlu” olarak tanımlıyor. Benzer bir durum Rusya için geçerli. Buna göre Türkiye yüzde 38, Romanya ise yüzde 24'le 14 ülke içinde Rusya'nın küresel ilişkilerdeki etkisini “en olumlu” gören iki ülke.

Ankete katılan 14 ülke içinde Romanya ve Türkiye, 2022'de de olduğu gibi bu yıl da en az güvenilir ülkeler

Anketin “en güvenilir ortak ülkeler” sorusuna verilen yanıtlara göre Kanada, Almanya ve İsveç en fazla puan toplayan ülkeler olurken Türkiye, en az güvenilir ülke olarak 14 ülke arasında en sonda yer alıyor. Buna göre Türkiye, 14 ülkeden ankete katılanların sadece yüzde 25'inden “güvenilir” olarak onay alıyor.

Rapora göre ankete katılan Almanlar'ın sadece yüzde 16'sı, İsveçliler'in de yüzde 14'ü Türkiye'yi “güvenilir” olarak görüyor. Türk katılımcılar da ortak ülkelerle ilgili benzer hisler benziyor. Örneğin Türkler'in yüzde 57'si, Fransa'nın “güvenilmez” olduğu görüşünde.

Amerika'yı “güvenilir” olarak gören Türkler'in oranının ise geçen seneye kıyasla yükseldiği görülüyor. Buna göre 2022'de Türkler'in sadece yüzde 17'si Amerika'yı “güvenilir” kabul ederken bu oran bu yıl yüzde 31'e yükseldi. Bu da Türkler'in Amerika'ya güveninin neredeyse 2 kat arttığına işaret ediyor.

Türkler kendi ülkelerini güvenilir bir ortak olarak görmüyor

Alman Marshall Fonu'nun raporu, Türkler'in Türkiye'nin de güvenilir bir ülke olmadığını düşündüğünü ortaya koyuyor. Kendi ülkeleri hakkında olumsuz düşüncelere sahip olan Türkler'in yüzde 47'si Türkiye'nin Amerika, yüzde 56'sı da Avrupa ülkeleri açısından güvenilir bir ülke olduğu kanısında. Bu oranlarla Türkiye, “Ülkenizin ABD ve AB için güvenilir bir ortak olduğunu düşünüyor musunuz?” şeklindeki soruya en olumsuz yanıtı veren ülke.

Önümüzdeki 5 yıl içinde ABD ve Avrupa ilişkilerinin geleceğine en olumsuz bakan ülkenin Türkiye olduğu görülüyor. Buna göre Türkler'in yüzde 28'i ABD-AB ilişkilerinin ilerleyeceğini, yüzde 24'ü ise kötüleşeceğini düşünüyor.

Türkiye için en önemli güvenlik meseleleri göç ve terör

Türkiye'de “Önümüzdeki yıllarda ülkenizin yanıt vermesi gereken en önemli güvenlik meselesi” sorusuna verilen bir numaralı yanıtın göç ve terör olduğu göze çarpıyor. Türkiye, 14 ülke içinde yüzde 43'le göçten, yüzde 17 ile de terörden en çok kaygılanan ülke. Buna karşın Türkiye, yüzde 9 ile Litvanya'dan sonra iklim değişikliğini en önemli güvenlik meselesi olarak gören ülkeler arasında sondan ikinci. Türkiye ayrıca 14 ülke içinde yüzde 1'lik oranlarla Rusya ve Çin'i “önemsiz” olarak görüyor. Türkiye'nin ayrıca siber güvenlik, pandemiler ve ülkeler arası savaşları da en önemli güvenlik meseleleri sıralamasında geriye ittiği görülüyor.

NATO'nun ulusal güvenlikteki önemi

2023 Transatlantik Eğilimler raporuna göre NATO'nun Türkiye'nin ulusal güvenliği açısından önemi konusunda geçen yıla kıyasla kamuoyu görüşündeki en olumlu dönüşümün Türkiye'de yaşandığı görülüyor. Buna göre Türkler'in yüzde 77'si, NATO'nun önemli olduğunu düşünüyor. Geçen yıla kıyasla bu oran, 12 puanlık artışa işaret ediyor.

Öte yandan Türkiye'de Amerika'nın, Avrupa'nın güvenlik ve savunmasına katkıda bulunmasına olumlu bakanların oranının geçen yıla kıyasla 15 puan arttığı görülüyor. Yine de Türkiye, İtalya, Fransa ve İspanya'nın ardından Amerika'nın Avrupa güvenliğine katkı sağladığını görmek isteyen ülkeler sıralamasında yüzde 53'lük destek oranıyla sonda yer alıyor.

Türkiye'nin Avrupa Birliği'nin ulusal güvenlik alanında oynadığı role ilişkin görüşlerinin de olumlu yöne evrildiği gözleniyor. Buna göre Türkiye'de AB'yi ulusal güvenlik açısından önemli olarak görenlerin oranı geçen yıla kıyasla 9 puan arttı. Türkiye'de ayrıca AB'nin güvenlik ve savunma için daha çok çaba göstermesi gerektiğini düşünenlerin oranı yüzde 66.

Türkler'in yüzde 65'i ülkelerinde demokrasinin durumundan memnun değil

2022 Transatlantik Eğilimler raporunda Türkiye'de demokrasinin durumunu “kötü” olarak görenlerin oranı yüzde 74'ken bu oranın bu yıl yüzde 65'e gerilediği görülüyor. Rapor ayrıca Türkiye'de Mayıs ayında yapılan genel seçimlerden hemen sonra ankete katılanların Türk demokrasisinin durumu hakkında geçen seneye göre daha olumlu düşündüğünü ortaya koyuyor. Buna göre 2022'de katılımcıların sadece yüzde 21'i, bu yıl da yüzde 32'si Türkiye'de demokrasinin durumunu iyi görüyor. Bu verilerle Türkiye, 14 ülke içinde demokrasinin durumu en kötü olduğu ülke olarak algılanıyor.

Öte yandan Türk katılımcılar, küresel meselelerle mücadelede ülkelerinin sadece demokrasilerle işbirliği yapması gerektiğini düşünenler listesinde yüzde 65'le ilk sırada yer alıyor. Türkler ayrıca yüzde 74'le demokrasinin, yüzde 72'yle refahın, yüzde 66'yla istikrarın “çok önemli” olduğunu düşünüyor.

VOA