Avrupa Birliği’nde (AB) 1 Ocak itibariyle dönem başkanlığını üstlenen Almanya’nın Doğu Akdeniz meselesi ekseninde Türkiye ile ilişkilerini yeniden ele almayı planlaması nedeniyle Dışişleri Bakanı Heiko Maas Pazartesi günü Ankara’daydı.

Çavuşoğlu ve Maas, ikili ve heyetler arası görüşmeler sonrasında ortak basın toplantısıyla hem Ankara – Berlin hattında hem de AB düzeyindeki ilişkileri değerlendirdi. Her iki bakan da 2020 yılında ilişkilerde yaşanan gerilimli atmosferden duydukları rahatsızlığı vurgulayarak, 2021 yılı için yapıcı yönde ilişkileri sürdürme istediğini ifade etti.

Sınırlı sayıda soru izni

Almanya Dışişleri Bakanı Maas’ın, basın toplantısında sınırlı sayıda soru sorulmasına izin verildi. Maas, Alman bir gazeteci tarafından “Almanya vatandaşı Gönül Örs’ün terör suçlamalarıyla tutuklanmış ve davasına bugünlerde devam edilecek olması” ile ilgili yöneltilen soruyu yanıtladı.

Gönül Örs, kendisi Almanya vatandaşı olan Hozan Cane adıyla Kürtçe ses sanatçısı olarak tanınan Saide İnaç’ın kızı. Saide İnaç, Edirne’de HDP’nin seçim çalışmasına katıldığı etkinlikte Haziran 2018’de gözaltına alındıktan sonra tutuklu yargılanmış ve 14 Kasım 2018’de “terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırılmıştı. Temyiz aşamasında İnaç’ın yargılamasında en son 1 Ekim’de yurt dışına çıkış yasağıyla serbest bırakılmasına karar verilmişti. Kızı Gönül Örs ise, annesini ziyarete geldiğinde tutuklanmış, ardından yurt dışına çıkış yasağıyla serbest bırakılmıştı ve şimdi 21 Ocak’ta terör bağlantısı suçlamasıyla duruşması bulunuyor.

“Kamuoyu önünde konuşmuyoruz”

Alman Bakan Maas, Gönül Örs örneğiyle Türkiye’de Alman vatandaşlarına terör suçlamalarıyla yönelik yurt dışı çıkış yasakları getirilmesiyle ilgili soruyu “kamuoyu önünde konuşmuyoruz” diyerek yanıtlamaktan kaçındı. Maas, Türkiye’yle gazeteci Can Dündar’ın iade talebi gibi hukuki anlaşmazlıklar yaşamaları ve Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği’nin hukuki danışmanı avukatlar da tutuklanmış olmasına karşın bu sorunları içeride konuşmayı tercih ettikleri mesajını verdi. Maas, söz konusu Gönül Örs örneğindeki soruyu “Ankara’da ben şunu öğrendim ki, iç politika konularına değinmemem gerektiğini gördüm. Bahsettiğiniz vakayla ilgili de ilgililerin de menfaati açısından bu konuyu kamuoyuna açık olarak konuşmak istemiyorum” diye yanıtladı.

AB’den vize serbestisi, Gümrük Birliği’nde somut adım beklentisi

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ise, Almanya ile ikili diyaloğu ve AB ile üyelik müzakereleri eksenindeki ilişkileri olumlu atmosfere taşımak istedikleri yönünde açıklamalar yaptı. Türkiye’nin Almanya’nın da desteğiyle AB ile, Yunanistan ile ilişkilerini normalleştirmek istediğini ancak bunun için karşılıklı olumlu adımlara, mesajlara ihtiyaç olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, Türkiye’nin ilişkileri ilerletme taraftarı olduğunun altını çizdi.

Doğu Akdeniz kaynaklı gerilimi azaltmak amacıyla Yunanistan’la Türkiye’nin çözümleri konuşmaya hazır olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, bugün NATO’nun Brüksel karargahında yapılan askeri teknik görüşmeler ve İstanbul’da yapılacak ön görüşmeler konusunda Yunanistan’ın öncelikle toplantılara katılım göstermesinden memnuniyet duyduğunu işaret etti.

Yunanistan İstanbul’da yapılacak 61’nci tur ön görüşmeleri, önceki toplantılardaki başlıklar üzerinden devam ettireceklerini kaydeden Çavuşoğlu, Atina’nın toplantıyı tek başlıkla sınırlandırmak gibi açıklamalarına tepki göstererek, “Yunanistan hangi bakımdan ‘burada sadece deniz yetki alanlarını görüşeceğiz’ dedi bilmiyorum ama faydalı bir yaklaşım değil. Yunanistan ile Türkiye arasında gerginliğe yol açan Ege Denizi ile ilgili, adalar ile ilgili konular var, deniz yetki alanlarıyla da ilgili konular var. Öncesinde tüm bu konuları görüşüyorduk. 2016’dan bu yana Yunanistan istemediği için görüşmeler devam etmedi. Biz tüm bu konuları kendisine güvenen, tezlerine güvenen bir ülke olarak konuşmaya hazırız. Farklılıklarımız var, ama nasıl çözeceğimize birlikte karar vermemiz lazım” ifadesini kullandı.

Gelecek hafta Brüksel’de yapacağı temaslar konusunda AB’nin tüm yöneticileriyle bir araya geleceğini, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile de görüşeceğini anlatan Çavuşoğlu, Türkiye’nin mutlaka 18 Mart 2016’da imzalanan Ankara Mutabakatı’nı yenilemek ve vize serbestisi beklentisini hayata geçirmek istediğini ancak bu konuda AB’den somut adım göremediklerini söyledi. AB’yle Gümrük Birliği’nin güncellenmesini istediklerini belirten Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Doğu Akdeniz konusunda uluslararası konferans önerisine de somut yanıt alamadıklarını dile getirerek, “Türkiye ile olarak ilişkilerimizi geliştirmekte kararlıyız” dedi.

Çavuşoğlu Yunanistan’a “provokasyon” yapmama uyarısında bulundu

Bakan Çavuşoğlu, Alman Dışişleri Bakanı Maas’a hitaben AB’ye Yunanistan’ın provokatif tutumları nedeniyle yaşanacak gerilimlerden Türkiye’nin sorumlu tutulmaması gerektiği uyarısında da bulundu.

Çavuşoğlu, özetle, “Yunanistan provokasyona devam ediyor. Silahtan arındırılmış adaların statüsünü değiştirecek adımlar atıyor. NAVTEX ilan ediyor, orada hiçbir şey yapmıyor. Biz bunların amacını biliyoruz. Bizi provoke edecekler sonra AB’ye dönecek ‘Bakın Türkiye’ye yaptırım uygulayın’ diyecekler. Biz yaptırımlardan korkan bir ülke değiliz. AB tarafından yaptırım uygulanacak diye korksaydık daha önceki adımlarımızı atmıştık. Ama negatif gündemle ilişkilerimize devam etmek istemiyoruz. Aksi takdirde tüm ilişkileri yok etmek isteyen olursa sorumluluk da onlarındır. Mesela Yunanistan’da Başpsikopos İslam’ın din olmadığını iddia ediyor, hayret ediyoruz. Umarım Yunanistan’da bu tür provokasyonlar yerine aklı selim hakim olur” diye konuştu.

Türkiye’nin diplomasisinde normalleşme arayışı ön plana çıktı

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Maas ile ortak basın toplantısında, Ermenistan ile ilişkiler açısından da “normalleşme” mesajı verdi. Çavuşoğlu, “Karabağ konusunda ateşkes kalıcı olursa Ermenistan da buna inanırsa, Azerbaycan ile işbirliği halinde Ermenistan ile ilişkilerimizi normalleştirme adımları atabiliriz. Sınırları açmak, enerji projeleri gibi çok olumlu bir gündem var. Öncelikle ateşkesin kalıcı olmasını arzu ediyoruz. Bu konuda Ermenistan’ın da cesaretlendirilmesi gerekiyor” açıklaması yaptı.

Çavuşoğlu, basın toplantısı sonrasında gazetecilerle sohbetinde, İsrail, Suudi Arabistan gibi Türkiye’nin diplomatik gerilim yaşadığı ülkeler için de “normalleşme ancak karşılılık şartıyla” mesaj verdiği görüldü.

Çavuşoğlu, “İsrail, yasa dışı yerleşimler gibi illegal girişimlerinden vazgeçerse ilişkiler normalleşir” diyerek eğer sonrasında yeniden Filistinliler aleyhine mevcut tutumlarına devam etmesi halinde İsrail’le yeniden ilişkilerde kötüleşme olabileceğini kaydetti.

Türkiye’nin geçtiğimiz dönemde tarım ürünlerine ambargo da uygulayan Suudi Arabistan konusunda da normalleşme mesajı veren Çavuşoğlu, “Suudilerle de doğrudan görüşüyoruz. Bu olumlu ortam (Katar ile ilişkileri) katkı olur. Ama hemen birden iyileşecek demek doğru değil. Gerçekçi olmaz. Onlar isterse biz de ilişkileri düzeltmeye hazırız” yönünde değerlendirmede bulundu.

Çavuşoğlu, ayrıca Almanya’ya ikili diplomatik ve ekonomik ilişkiler açısından Heiko Maas’a savunma sanayii ile ilgili Türkiye’ye ihracat yapılabilmesi için izin beklenen ürünlere ilişkin bir liste verdiğini de açıkladı. Bu listede Altay Tankı’nın motoruyla ilgili ekipman da söz konusu.

VOA