ASPI: Doğu Türkistanlı 80 bin kişi, Çin'de fabrikalarda zorla çalıştırılıyor, alınıp satılıyorlar

Söz konusu fabrikalar, 83 küresel markanın bu ülkedeki tedarik merkezleri.

'İşçiler', Çin Komünist Partisi (ÇKP) hükümetinin mesleki eğitim merkezi olarak tanımladığı toplama kamplarındaki kişiler arasından seçiliyor.

Hükümet belgelerinden ve yerel medyada yer alan haberlerden yola çıkılarak hazırlanan rapora göre, Doğu Türkistan'dan getirilen 80 bin 'işçi', Çin genelinde 9 eyaletteki 27 fabrikaya gönderildi.

Rapor, Doğu Türkistanlıların, Apple, BMW, Gap, Huawei, Nike, Samsung, Sony ve Volkswagen gibi otomotivden teknoloji ve tekstil sektöründe faaliyet gösteren küresel firmaların tedarik zincirlerinde çalıştırıldıklarını gözler önüne seriyor.

ASPI araştırmacısı Vicky Xiuzhong Xu'nun öncülüğünde Danielle Cave, Dr James Leibold, Kelsey Munro, Nathan Ruser'ın imzasını taşıyan 56 sayfalık raporda, 'işçi' transferinin devlet destekli programın bir parçası olduğu belirtildi.

Uygur, Kazak ve diğer Müslüman Türk azınlıklar, kendi iradelerinin dışında çalıştırılıyor.

Raporda çalışanların ağır programa tabi tutuldukları, ayrımcılığa maruz kaldıkları, ibadet yapmalarının yasaklandığı ve Mandarince dil kurslarına katılma mecburiyetinde bırakıldıkları yer aldı.

Ayrıca Uygurların elektronik (sistemlerle) ortamda takip edildikleri ve Sincan'a (Doğu Türkistan) dönmelerinin de kısıtlandığı kaydedildi.

Çin: Uygurların haklarını ihlal ettiğimiz iddiası gerçek dışı

Çin Dışişleri Bakanlığı, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Pekin hükümetinin Uygurların haklarını ihlal ettiği yönündeki iddiaların gerçek olmadığını öne sürdü.

Bakanlık Sözcüsü Zhao Lijian, "Rapor, Çin'in Sincan'daki (Doğu Türkistan) terörle mücadele önlemlerini lekelemeye çalışan Çin karşıtı güçlerin bir ürünü" yorumunda bulundu.

Sözcü ayrıca söz konusu karalama kampanyasının ABD menşeli olduğunu iddia etti.

"Uygurlar satılıyor, toplu olarak devrediliyorlar"

Araştırmacı Vicky Xiuzhong Xu, raporla ilgili açıklamasında, "Uygurlar siyasi asimilasyonun yanı sıra alınıp satılıyor, Çin genelinde ağır koşullarda çalışmaya zorlanıyor ve toplu olarak devrediliyorlar." ifadelerini kullandı.

Uygurların kendilerine verilen 'görevden' kaçmasının ya da reddetmesinin imkansız olduğuna işaret edilen raporda, sürekli gözetimin yanı sıra, keyfi gözaltı tehdidinin de bir opsiyon olarak durduğu dile getirildi.

Çalışanlar, yerel yönetimler ve özel işçi kurumları tarafından belirleniyor ve kişi başı bu kurumlara ücret ödeniyor. Ancak bu oluşumlar insan ticareti yapmakla eleştiriliyor.

Toplama kamplarından getiriliyorlar

Raporda, işçi transferlerinin, Çin hükümetinin 'mesleki eğitim' ya da 'yeniden eğitim' olarak adlandırdığı asimilasyon sürecinin ayrılmaz bir parçası olduğu belirtildi.

Üç kategoride hazırlanan çalışmada, küresel markaların Çin'deki tedarik fabrikalarında zorunlu çalıştırılan kişilere ve geldikleri yerlere odaklanılıyor.

Mercek altına alınan yerlerden biri Çin'in doğusundaki ABD şirketi Nike için ayakkabı üreten bir fabrika.

Fabrikanın etrafı gözetleme kuleleri, dikenli teller ve polis koruma kulübeleri çevrili.

Buradaki Uygur 'işçiler', Han Çinli diğer çalışanlar gibi tatil için evlerine dahi gidemiyor.

Spor giyim markası Adidas ve Fila'ya tedarik yapan ikinci bir fabrikadan elde edilen kanıtlar ise, Uygur işçilerin Sincan'daki (Doğu Türkistan) toplama kamplarının birinden transfer edildiğini gözler önüne seriyor.

Üçüncü örnekte Uygur iş gücünün Apple ve tedarikçileri için üretim yapan Çinli fabrikalarda çalışması gösteriliyor. Bu fabrikalardan birinde çalıştırılan 700 işçi örnek gösteriliyor.

Apple daha sonra yaptığı açıklamada, çalışanların haklarına saygı gösterildiğini dile getirdi. Ancak büyük markaların önemli bir kısmı basının sorularını yanıtsız bıraktı.

ASPI, siyasi beyin yıkamanın, söz konusu çalıştırma programının en önemli parçalarından biri olduğunun altını çiziyor.

Düşünce kuruluşunun araştırması, 2019 itibarıyla toplam 83 yabancı ve Çinli şirketin doğrudan veya dolaylı olarak Uygurların iş gücünden faydalandığını ortaya koydu.

Bu firmalardan bazılarının isimleri şöyle; Abercrombie & Fitch, Acer, Adidas, Alstom, Amazon, Apple, ASUS, BAIC Motor, BMW, Bombardier, Bosch, BYD, Calvin Klein, Candy, Carter’ın, Cerruti 1881, Changan Automobile, Cisco, CRRC, Dell, Electrolux, Fila, Founder Group, GAC Group, Gap, Geely Auto, General Electric, General Motors, Google, H&M, Haier, Hart Schaffner Marx, Hisense, Hitachi, HP, HTC, Huawei, iFlyTek, Jack & Jones, Jaguar, Japan Display Inc., L.L. Jean, Lacoste, Land Rover, Lenovo, LG, Li-Ning, Mayor, Meizu, Mercedes-Benz, MG, Microsoft, Mitsubishi, Mitsumi, Nike, Nintendo, Nokia, The North Face, Oculus, Oppo, Panasonic, Polo Ralph Lauren, Puma, Roewe, SAIC Motor, Samsung, SGMW, Sharp, Siemens, Skechers, Sony, TDK, Tommy Hilfiger, Toshiba, Tsinghua Tongfang, Uniqlo, Victoria’s Secret, Vivo, Volkswagen, Xiaomi, Zara, Zegna, ZTE.

Birleşmiş Milletler (BM) ve İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne (HRW) göre Çin yönetimi, Doğu Türkistan genelinde 1 ile 3 milyon arasında Uygur, Kazak ve diğer Türk kökenli kişiyi toplama kamplarında tutuyor.

 Mustafa Bag

EURO NEWS