Avrupa Parlamentosu seçimleri: Aşırı sağ güçlendi, 'merkez' üstünlüğünü korudu

Fransa’da Macron’a ağır darbe

Editor2

Haziran 11, 2024 - 00:50

Avrupa Parlamentosu seçimleri: Aşırı sağ güçlendi, 'merkez' üstünlüğünü korudu

Avrupa Parlamentosu seçimleri: Aşırı sağ güçlendi, 'merkez' üstünlüğünü korudu

ÖVGÜ PINAR / BBC TÜRKÇE

Pazar gecesi sona eren Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri kıta politikasında sarsıntıya sebep oldu. Birçok büyük ülkede aşırı sağın kazanımlar elde ettiği seçimlerin ilk ve en çarpıcı sonuçlarından biri Fransa’da erken seçim kararı oldu.

Avrupa Birliği üyesi 27 ülkede, 720 sandalyeli Avrupa Parlamentosu için 6-9 Haziran tarihleri arasında seçimler düzenlendi.

Dün akşam sandık çıkış anketleri gelmeye başladığında Avrupa’da aşırı sağın yükselişi en çok dikkat çeken unsur oldu.

Avrupa Parlamentosu tarafından Pazartesi sabahı açıklanan geçici sonuçlara göre merkez-sağdaki Avrupa Halk Partisi (EPP) en büyük grup olarak kaldı. Merkez-soldaki Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı (S&D) da ikinciliğini korudu.

Ancak aşırı sağdaki iki grup olan Avrupalı Muhafazakarlar ve Reformistler (ECR) ile Kimlik ve Demokrasi’nin (ID) güç kazandığı görülüyor.

Bunlara ek olarak, bugün herhangi bir gruba dahil olmayan radikal sağ partilerin de parlamentoda temsilinin artması bekleniyor.

Ayrıca Almanya, Fransa, İtalya gibi birliğin en büyük ülkelerinde aşırı sağın gösterdiği performans dikkat çekiyor.

EPP’den Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Pazar akşamı seçim sonuçlarını, “Bugün EPP için güzel bir gün. Seçimleri kazandık” diyerek kutladı. Komisyon başkanlığına yeniden aday olan Von der Leyen’in bu sonuçlarla yeniden seçilme şansı yüksek görülüyor.

Bazı kesimler tarafından, yeniden seçilebilmek için merkezi aşırı sağa yakınlaştırmakla da suçlanan Von der Leyen, seçim sonrası ise yeni AB parlamentosunda "aşırılıklara karşı bir kale" inşa etme sözü verdi.

“Aşırı sağ ve aşırı solun desteğinin arttığı doğru” diyen Von der Leyen öte yandan “Merkez yerini koruyor” vurgusu yaptı.

Kesin olmayan sonuçlara göre seçimlere katılım oranı AB çapında yüzde 51 oldu. Bu oran 5 yıl önceki seçimlerden yaklaşık yarın puan yüksek.

Fransa’da Macron’a ağır darbe

AP’de sandalyeler nüfusa oranlı dağıtılıyor ve Almanya 96, Fransa 81, İtalya 76 sandalyeyle en fazla parlamentere sahip ülkeler.

Seçimlerin sonuçlarının en net ve hızlı biçimde hissedildiği ülke Fransa oldu.

Sandık çıkış anketlerine göre aşırı sağdaki Marine Le Pen’in partisi Ulusal Birlik (RN), 2019’daki son seçimlere kıyasla 10 puan yükselişle yüzde 31,5 oy aldı.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un liberal kanattaki partisi Rönesans ise yüzde 15’te kaldı. 2019 seçimlerinde de ilk iki sırayı bu partiler alsa da arada yüzde 1’den az fark vardı.

Fransa’da üçüncü sırada ise büyük bir yükselişle yüzde 14 oy alan Sosyalist Parti geldi.

Büyük bir hezimet alan Cumhurbaşkanı Macron, parlamentoyu feshetme ve erken genel seçime gitme kararı aldı. Ülke 30 Haziran-7 Temmuz tarihlerinde seçime gidecek.

Le Pen ve 28 yaşındaki baş adayı Jordan Bardella, AP seçimlerini Macron’a karşı bir referanduma dönüştürme çabasındaydı.

Sandık çıkış anketleri açıklandıktan hemen sonra Bardella erken seçim çağrısı yapmıştı.

Almanya’da AfD ikinci parti

Almanya’da da en çarpıcı sonuç aşırı sağın aldığı destek oldu.

Sandık çıkış anketlerine göre muhafazakar CDU/CSU, 2019 seçimlerine yakın oy alarak yüzde 30 ile birinci parti oldu.

Bu ülkede en büyük merak unsuru, radikal sağdaki AfD’nin performansıydı.

AfD oy oranını 5 yıl öncesine göre yüzde 5 civarı artırarak yüzde 16’ya yükseldi.

Seçim öncesi Nazileri aklayan söylemleri nedeniyle AfD, Avrupa Parlamentosu’ndaki aşırı sağcı grup ID’den atılmıştı. Şimdilik grup dışı kalan partinin parlamentoda 17 milletvekiliyle temsil edilmesi bekleniyor.

Başbakan Olaf Scholz’un partisi SPD ise rekor seviyede düşük oyla yüzde 14’te kaldı ve üçüncü parti oldu.

Koalisyon hükümetindeki üç parti de destek kaybederken en büyük düşüşü Yeşiller yaşadı. Yeşiller’in 2019’da yüzde 20,5 olan desteği bu seçimlerde yüzde 12 seviyesine indi.

Gelecek sene genel seçimlerin yapılacağı Almanya’da bu sonuçların hükümeti zora sokacağı belirtiliyor.

Almanya’da bu seçimlerde ilk kez 16 ve 17 yaşındakiler de oy verebildi.

Alman kamu yayıncısı ZDF, 30 yaş altı seçmenin aşırı sağcı AfD’ye desteğinin 5 yıl öncesine göre 10 puan arttığını, Yeşiller’e desteğininse 18 puan azaldığını belirtti.

İtalya’da Meloni zafer aldı

İtalya, hem parlamentoda en fazla temsilciye sahip üçüncü ülke olması hem de aşırı sağın yükselişi açısından en yakından takip edilen ülkelerden oldu.

Almanya ve Fransa’da iktidar partileri kayıplar alırken İtalya’da Başbakan Giorgia Meloni tam tersi bir tabloyla zaferle çıktı.

Başbakan Giorgia Meloni’nin geçmişi neo-faşist hareketlere dayanan partisi İtalya’nın Kardeşleri (FdI) 2019 seçimlerinde yüzde 6,4 oyla beşinci parti olabilmişti.

Partinin desteği 5 yıl içinde 20 puanın üzerinde artışla yüzde 28.8’e çıktı ve birinciliğe yükseldi.

Muhalefetteki merkez sol Demokratik Parti yüzde 24 oyla ikinci oldu.

İtalya’da en büyük destek kaybını ise koalisyon hükümetinin ortaklarından aşırı sağdaki Lig aldı.

Başbakan Yardımcısı Matteo Salvini’nin partisi 2019’daki yüzde 34’lük destekten yüzde 9’a geriledi.

Hollanda’da sol ittifak önde

6 Haziran’da seçimlere giden Hollanda’da tahminlere göre Geert Widers’in Özgürlük Partisi (PVV) 5 yıl önceski seçimlere kıyasla büyük kazanım elde etse de ilk parti olamadı.

Sonuçlar teyit edilirse yüzde 17,7 oy alan PVV, Avrupa Parlamentosu’ndaki sandalye sayısını 1’den 7’ye yükseltecek.

İşçi Partisi/Yeşil Sol ittifakı (PvdA/GL) ise yüzde 21,6 ile birinci sırada geldi.

Hollanda, Avrupa Parlamentosu’nda 31 sandalyeye sahip olacak.

20 sandalyeli Avusturya, aşırı sağın ilk parti olarak çıktığı ülkeler arasında yer aldı.

Özgürlük Partisi (FPÖ) tahminlere göre yüzde 27 ile ilk kez ulusal çaptaki bir seçimden birinci çıktı.

Tahminler doğrulanırsa muhafazakar Halk Partisi (ÖVP) yüzde 23,5, Sosyal Demokratlar (SPÖ) yüzde 23 oy alacak.

Macaristan'daysa son 14 yıldır Viktor Orban başbakanlığıyla iktidarda olan Fidesz - KDNP'nin yaklaşık yüzde 44 ile birinci parti olması beklenirken, henüz iki ay önce Orban'ın eski müttefiklerinden olan Peter Magyar'ın kurduğu merkez sağ TISZA partisi yaklaşık yüzde 30 oy alarak, iktidara kuvvetli bir rakip olabileceğini gösterdi.

İspanya'da da muhalefetteki merkez sağ Halk Partisi (PP), Başbakan Perdo Sanchez'in Sosyalist Parti'sini yenerek seçimden birinci parti çıktı.

Aşırı sağcı Vox Partisi ise üçüncü oldu.

Yunanistan'da sandık çıkış anketlerine göre iktidar partisi Yeni Demokrasi yüzde 28 oy oranı ile ilk sırada.

Soldaki SYRIZA yüzde 15, sosyalist Pasok yüzde 13, milliyetçi, sağ-popülist Yunan Çözümü yüzde 9,5, Yunanistan Komünist Partisi yüzde 9 sularında görünüyor.

Yunanistan’ın sandalye sayısı 21.