Avrupa Siyasetinde "Hamza Yusuf Etkisi": Göçmen Siyasetçilerin Önü Açılabilir mi?

İskoçya Ulusal Partisi'nin (SNP) yeni lideri seçilen Hamza Yusuf’un, İskoçya Parlamentosu'nda yapılan oylamanın ardından ülkenin ilk Müslüman başbakanı olması, diğer Avrupa ülkelerinde de büyük yankı uyandırdı.

Babası Pakistan kökenli olan ve 1960'larda İskoçya'ya göç eden Hamza Yusuf'un annesi ise Kenya'da Güney Asyalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Böylece Hint kökenli İngiltere Başbakanı Rishi Sunak'tan sonra İskoçya'da da göçmen bir vatandaş ülkenin başına geldi.

Hamza Yusuf Başbakanlık resmi konutu Bute House'daki ilk gününde ailesine teravih namazı kıldırırken çekilen fotoğrafını paylaştı.

Yusuf, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Ailem ve ben bugün (28 Mart) parlamentoda yapılan oylamanın ardından Bute House'daki ilk gecemizi geçiriyoruz. Orucumuzu birlikte açtıktan sonra adet olduğu üzere aileme namaz kıldırdığım özel bir an" ifadelerini kullandı.

Almanya gibi nüfusun yaklaşık dörtte birinin göçmen ya da göçmen kökenli olduğu bir ülkede, İskoçya’daki gelişme sonrasında özellikle sosyal medyada yapılan yorumlarda "Almanya’da da bir göçmen ya da Müslüman başbakan olabilir mi?" sorusu tartışılmaya başlandı. Özellikle Türkiye kökenli siyasetçiler uzun yıllardır Alman siyasetinin belirleyici isimleri arasında yer alıyor.

Federal Meclis’te 14 Türkiye kökenli milletvekili var

Nitekim Almanya ile Türkiye’nin 30 Ekim 1961 tarihinde imzaladığı Türkiye-Almanya İşgücü Anlaşması'nın üzerinden 62 yıla yakın bir süre geçti.

Başvuruları kabul edilip Almanya’ya gitmek üzere İstanbul’daki Sirkeci Garı’ndan yola çıkanlar yalnızca kendilerinin değil, Almanya’nın ve Alman siyasetinim kaderini de değiştirdi. İşçi ailelerin çocukları bugün artık tüm zorluk ve önyargılara karşı verilen mücadeleye rağmen, Alman partilerinde, meclislerinde aktif görev alıyor.

Daha geçen 12 Şubat tarihinde Berlin Eyalet Parlamentosu için yapılan seçimde, 159 sandelyeli meclise 13 Türkiye kökenli siyasetçi girmeyi başardı.

Almanya'da 26 Eylül 2021’de yapılan genel seçimlerde yarışan yaklaşık 90 Türkiye kökenli adaydan 14'ü milletvekili seçildi. Sosyal Demokrat Parti'den (SPD) 6, Yeşiller partisinden 5 ve Sol Parti'den ise 3 Türkiye kökenli aday Federal Meclis'e girmeye hak kazandı.

Seçimde, 100'ün üzerinde Türk asıllı kişi adaylığını açıklamıştı. Eyalet meclislerinde ve yerel belediye meclislerinde bulunan Türk ve başka göçmen kökenlilerin sayısı ise artık yüzlerle ifade ediliyor.

Cem Özdemir ilk Türk kökenli bakan oldu

Son seçim sonrasında kurulan koalisyon hükümeti ise, Almanya’daki göçmenlerin tarihi açısından yeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Olaf Scholz'un başbakanlığında kurulan, SPD, Yeşiller ve FDP koalisyon hükümetinde Yeşiller Partisi'nden Cem Özdemir, tarım bakanı olarak göreve gelirken, bir Alman hükümeti masasında yer alan ilk göçmen kökenli isim oldu.

Almanya'ya işçi sıfatıyla Türkiye'nin Tokat kentinden gelen bir ailenin çocuğu olan Özdemir, 1994 yılında, 28 yaşında iken federal parlamentoya milletvekili olarak seçilmiş, 2008 ile 2018 yılları arasında partisi Yeşiller'in eş genel başkanlığı görevinde bulunmuştu.

Cem Özdemir, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP aleyhinde yaptığı açıklamalarla, Almanya'nın Türkiye’de en çok tanınan aktif siyasetçileri arasında yer alıyor. Ancak Özdemir’in dışında, çok sayıda başka Türkiye kökenli siyasetçi de senelerdir Alman siyasetinde çeşitli kademelerde ve rollerde görev alıyor. İşte o isimlerden bazıları:

İlk Türkiye kökenli Meclis Başkanvekili Aydan Özoğuz

26 Eylül 2021 genel seçimlerinde, yasama döneminin başlamasıyla birlikte mecliste bir ilke imza atıldı. SPD'li vekil Aydan Özoğuz, Federal Meclis Başkanvekili seçilen ilk Türkiye kökenli oldu. Hamburg kentinde 1967’de doğan Özoğuz, 2001-2008 yıllarında SPD’den Hamburg Eyalet Meclisi üyeliği yaptı. SPD’den 2009 yılındaki genel seçimlerde Federal Meclis Milletvekili seçilen Özoğuz, 2013’te Almanya’da göç ve uyumdan sorumlu devlet müsteşarlığına getirilen ilk Türkiye kökenli isim olmuştu.

Türkiye kökenli Eyalet Meclis Başkanı Muhterem Aras

Yeşiller Partisi'nde siyaset yapan Muhterem Aras, 2016 yılında Baden Württemberg Eyalet Meclis Başkanı seçilerek Almanya’nın ilk Müslüman kökenli meclis başkanı unvanına kavuştu. Bingöllü bir ailenin kızı olan Muhterem Aras, 1978 yılında Almanya'ya geldi. 1992 yılında Yeşiller Partisi'ne katılan Aras, 2011'de eyalet meclisi üyeliğine partisinin en fazla oyunu alarak seçilmişti.

Hannover Büyükşehir Belediye Başkanı Belit Onay

Belit Onay, 2019 Kasım ayında gerçekleştirilen seçim ile Hannover Büyükşehir Belediye Başkanı oldu. Yeşiller Partisi'nin adayı olan ve seçilen Belit Onay, Almanya tarihinde Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen ilk Türk kökenli siyasetçi oldu.

CDU’da bir ilke imza atan Aygül Özkan

Hristiyan Demokrat CDU uzun bir süre, Müslüman kökenli göçmenlere siyasi kariyer konusunda mesafeli kaldı. Ancak, 1971 Hamburg doğumlu, ailesi 1960’larda Ankara’dan işçi olarak göç eden ve 2004’te CDU’ya üye olan Aygül Özkan 2010 yılında Aşağı Saksonya Eyaleti Sosyal İşler, Kadın, Aile ve Sağlık Bakanlığı görevine getirildi. Özkan, Almanya’da eyalet bazında da olsa bir bakanlık görevine getirilen ilk Türkiye kökenli politikacı oldu ve CDU’nun göçmenler için kapılarının açılmasında de önemli bir rol üstlendi.

Almanya’da her dört kişiden biri göçmen kökenli

Almanya’da siyasette yer alanlar elbette sadece Türkiye kökenli değil.

Federal Meclis’in toplam 83 üyesi göçmenlik geçmişine sahip. 735 milletvekilinden oluşan Federal Meclis’te bu rakam, yüzde 11,3’lük bir orana denk geliyor. 2017 seçimlerinde 58 göçmen kökenli milletvekili seçilmiş ve yüzde 8,2’lik bir oran oluşmuştu.

Almanya'da yaşayanların yaklaşık dörtte birinin göçmen ya da göçmen kökenli olduğu biliniyor. Federal İstatistik Dairesi’nin açıkladığı rakamlara göre, 1950 yılından bu yana Almanya’ya göç edenlerin sayısı neredeyse 19 milyon kişi olarak belirlendi. Göçmen kökenlilerin Alman Meclisi'nde temsil oranının önümüzdeki yıllarda daha da artacağı tahmin ediliyor.

Cem Dalaman / VOA