AYM Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterlerine Ait Emsal Kararlar
EMSAL KARARLAR
Editor
0
Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterlerine Ait Emsal Kararlar
SÜRE AŞIMI
6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru usulü” kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:
“Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.”
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün “Başvuru süresi ve mazeret” başlıklı 64. maddesi şöyledir:
“Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Başvurucu mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretinin kalktığı tarihten itibaren onbeş gün içinde ve mazeretini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilir. Komisyonlar raportörlüğünce mazeretin kabulünün gerekip gerekmediği yönünde karar taslağı hazırlanır. Komisyon, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek mazereti kabul veya reddeder. Başvurunun niteliğine uygun düştüğü takdirde mazeret ve kabul edilebilirliğe ilişkin tek bir taslak hazırlanıp bu iki husus birlikte karara bağlanabilir.”
EMSAL KARARLAR
♦ Başvurunun Otuz Gün İçinde Yapılmaması
♦ Hükümden Sonra Tutukluluk Şikâyeti
♦ Kanun Yararına Bozma Yoluna Gidilmesi
♦ Karar Düzeltme Yolu Kapalı Karar
♦ Tebliğden Önce Öğrenme
♦ Başvurucunun Vekiline Tebliğ
♦ Cezaevindeki Başvurucuya Müddetname Tebliği
♦ Başvurucunun Nihai Kararı Vekiline Yapılan Tebliğden Önce Öğrenmesi
♦ Temyiz İncelemesinden Geçen Kararlar
♦ Adli Tatil
♦ Avukat Temsilci Mazereti
♦ Ceza Davasında Nihai Kararın Yer Aldığı Dosyadan Fotokopi Alınması
♦ Hükümden Önce Tahliyede Süre Başlangıcı
♦ Karar Düzeltmeye Başvurulmaması
♦ Ceza Davalarında Kararın Erişilebilir Olmasından İtibaren Süre
♦ İdari İzin İlan Edilen Günlerin Bireysel Başvuru Süresini Uzatmayacağı
♦ İş Davalarında Maddi Hatanın Giderilmesi Dilekçesinin Süreye Etkili Olmaması
♦ Sürenin Herhangi Bir Şekilde Öğrenmeden İtibaren Başlayacağı
♦ Temyize Etkili Yol Görülmeyip Başvurulmadığında Sürenin Başlangıcı
♦ Karar Düzeltme Yolu Açık Olmayan Hükme Yönelik Olarak Karar Düzeltme İsteminde Bulunulması
♦ Elektronik Tebligatın Açıldığı Tarihten İtibaren Başvuru Süresinin Başlaması
♦ UYAP Evrak İşlem Kütüğünden Kararın UYAP'tan Açılarak Okunduğunun Tespiti Halinde Bu Tarihten İtibaren Başvuru Süresinin Başlaması
Başvurunun Otuz Gün İçinde Yapılmaması
Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde Anayasa Mahkemesine doğrudan veya diğer mahkemeler yahut yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılması gerekmektedir.
Emsal karar için tıklayınız.
Hükümden Sonra Tutukluluk Şikâyeti
Tutukluluk nedeniyle yapılan bireysel başvurunun temel amacı, özgürlükten yoksun bırakmanın hukuka aykırı olduğunun ya da devamını haklı kılan sebeplerin bulunmadığının tespitidir. Tutuklulukta sürenin başlangıcı, kişinin yakalandığı tarih veya doğrudan tutuklandığı durumlarda tutuklama tarihidir. Tutukluluk süresinin sonu ise kural olarak kişinin serbest bırakıldığı ya da ilk derece mahkemesince hüküm verildiği tarihtir. Bu belirlemeler karşısında, “bir suç isnadına bağlı olarak” tutuklulukla ilgili şikayetleri içeren bireysel başvurunun ilk derece mahkemesinin nihai kararını verdiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Kanun Yararına Bozma Yoluna Gidilmesi
Ceza yargılamasında tüketilmesi gereken son başvuru yolu temyiz olup hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen kararların Yargıtayca bozulmasını isteme hakkı yalnızca Adalet Bakanlığına tanınmıştır. Dolayısıyla başvurucunun kanun yararına bozma yoluna gidilmesi istemi, sadece anılan merciin takdirini harekete geçirmeye yöneliktir. Bu kapsamda yapılan taleplerin bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.
Emsal karar için tıklayınız.
Karar Düzeltme Yolu Kapalı Karar
Karar düzeltme yolu kapalı olan kararların öğrenilmesinden itibaren bireysel başvuru süresi başlar. Bu nitelikteki kararlara karşı karar düzeltme yoluna başvurulmasının bireysel başvuru süresine bir etkisi yoktur.
Emsal karar için tıklayınız.
Tebliğden Önce Öğrenme
Bireysel başvuruların, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir. Başvuru konusu kararın öğrenildiği belirtilen tarihten itibaren otuz gün içinde yapılmayan başvuru süreaşımı nedeniyle kabul edilemez.
Emsal karar için tıklayınız.
Başvurucunun Vekiline Tebliğ
Vekil vasıtasıyla takip edilen işlerde tebligat vekile yapılır ve tebliğ edilen evrakın içeriğine göre bir kanun yoluna başvurulması söz konusu ise kanunda öngörülen süreler bu tarih itibarıyla işlemeye başlar.
Emsal karar için tıklayınız.
Cezaevindeki Başvurucuya Müddetname Tebliği
Müddetname, hükümlünün ceza infaz kurumunda ne kadar süre ile kalacağını gösteren bir belgedir. Müddetnamede; mahkûm olunan cezanın niteliği, cezanın hangi mahkeme tarafından verildiği, Yargıtay aşamasından geçmiş ise ilgili ilama dair bilgiler yer alır. Müddetnamenin hükümlüye tebliğ edildiği tarih, başvurucular açısından en geç nihai kararın öğrenildiği tarih olarak kabul edilir.
Emsal karar için tıklayınız.
Başvurucunun Nihai Kararı Vekiline Yapılan Tebliğden Önce Öğrenmesi
Bireysel başvuruda sürenin başlangıcı ihlalin öğrenilmesiyle başlar. Vekille takip edilen işlerde de öğrenmenin asıl veya vekil tarafından gerçekleşmesinde sürenin başlangıcı açısından herhangi bir fark söz konusu değildir. Bu bağlamda başvuru süresinin başlangıcı, hak ihlaline maruz kaldığını iddia eden kişinin bu durumu bizzat veya vekili tarafından öğrenme tarihi kabul edilir.
Emsal karar için tıklayınız.
Temyiz İncelemesinden Geçen Kararlar
Temyiz incelemesinden geçen kararlara karşı itiraz hakkı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına tanınmıştır. İtiraz yoluna gidilmesi istemi, sadece anılan merciin takdirini harekete geçirmeye yöneliktir. Bu kapsamda yapılan taleplerin bireysel başvuru süresi üzerinde herhangi bir etkisi bulunmamaktadır.
Emsal karar için tıklayınız.
Adli Tatil
Adli tatilin hangi mahkemelerde uygulanacağı ilgili usul kanunlarında belirtilmiştir. 6216 sayılı Kanun ve İçtüzük'te Anayasa Mahkemesinin adli tatile tabi olduğu yönünde bir hüküm bulunmadığından Mahkeme adli tatil süresi içerisinde de yargısal faaliyetlerine devam etmektedir. Bu sebeple bireysel başvuru açısından adli tatil hükümlerinin süre hesabında dikkate alınmasına hukuken olanak yoktur.
Emsal karar için tıklayınız.
Avukat Temsilci Mazereti
Anayasa Mahkemesi, mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı mazeret hâllerinin olup olmadığını olayın özelliklerini dikkate alarak değerlendirmektedir. Temsilci veya avukat aracılığıyla yapılan bireysel başvurularda, bu kişilerin haklı mazeretlerinin bulunması hâlinde mazeretin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde yapılan başvuruların süresinde yapılmış olduğu kabul edilebilir.
Emsal karar için tıklayınız.
Ceza Davasında Nihai Kararın Yer Aldığı Dosyadan Fotokopi Alınması
Kararın tebliğine ilişkin hukuki bir düzenleme bulunmuyorsa tarafların kararın içeriğini kesin olarak öğrenebilecekleri tarih, otuz günlük başvuru süresinin başlangıcı olarak kabul edilir. Başvurucunun, dosyadan fotokopi alınmasıyla nihai kararı öğrendiği durumlarda, bu tarihten itibaren otuz gün içinde başvuru yapılması gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Hükümden Önce Tahliyede Süre Başlangıcı
Derece mahkemesince hüküm verilmeden önce tutukluluk hâli sona eren bir kişinin, en geç tahliye edildiği tarihten itibaren otuz günlük yasal süresi içinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tutuklulukla ilgili şikâyetlerini ileri sürmesi gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Karar Düzeltmeye Başvurulmaması
Başvurucu tarafından, karar düzeltme kanun yoluna başvurulmamışsa otuz günlük bireysel başvuru süresi onama kararının öğrenilmesinden itibaren başlar.
Emsal karar için tıklayınız.
Ceza Davalarında Kararın Erişilebilir Olmasından İtibaren Süre
Ceza yargılamasında nihai kararın tebliğ edilmediği durumlarda kararın derece mahkemesine ulaşmasından ve böylece gerekçesinin erişilebilir olmasından sonra, özen yükümlülüğü kapsamında makul bir süre içinde bireysel başvuru yapmak isteyen ilgililerden karara erişmeleri ve karar gerekçesini öğrenmeleri beklenir. Bu kapsamda erişilebilir olan nihai kararın en geç üç ay içinde ilgilileri tarafından bilindiği ve gerekçesinin öğrenildiği kabul edilir. Aksi tespit edilmediği sürece bireysel başvuru için Kanun'da öngörülen otuz günlük başvuru süresi, en geç anılan üç aylık sürenin sona ermesinden itibaren başlar.
Emsal karar için tıklayınız.
İdari İzin İlan Edilen Günlerin Bireysel Başvuru Süresini Uzatmayacağı
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların idari izinli sayılmalarına ilişkin yayımlanan genelgede belirtilen tarihin tamamen resmî tatil olduğuna ilişkin bir ifade bulunmuyorsa mesainin devam ettiği saatlerde resmî işlem ve başvuru yapılmasına bir engel yoktur.
Emsal karar için tıklayınız.
İş Davalarında Maddi Hatanın Giderilmesi Dilekçesinin Süreye Etkili Olmaması
Maddi hata kavramının sınırlı bazı hatalar hakkında uygulanan istisnai bir yol olarak kabul edildiği göz önünde bulundurulduğunda etkili bir başvuru yolu olmadığı anlaşılan maddi hatanın düzeltilmesi için başvurulmuş olmasının bireysel başvuru süresinin başlangıç tarihine bir etkisi yoktur.
Emsal karar için tıklayınız.
Sürenin Herhangi Bir Şekilde Öğrenmeden İtibaren Başlayacağı
Hukuk yargılamalarında/ idari yargılamalarda, Yargıtay kararları mahkeme yazı işleri müdürü tarafından derhâl taraflara tebliğ edildiğinden bu kararlara ilişkin bireysel başvuru süresi tebliğ tarihinden başlamaktadır. Buna karşılık kanun yolu incelemesinden sonra ilk derece mahkemesine ulaşan dosyalarda nihai karar tebliğinin henüz gerçekleşmediği aşamada mahkemeye başvurup talep veya beyanda bulunan ilgililerden bu işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrenmeleri beklenir. Böyle bir durumda işlem yapılırken nihai kararın sonucunun öğrenildiği kabul edileceğinden sonucu öğrenilen nihai kararın gerekçesine derece mahkemesinden kesin olarak erişilebilmesi mümkün ise bireysel başvuru süresinin bu tarihten itibaren başlatılması gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Temyize Etkili Yol Görülmeyip Başvurulmadığında Sürenin Başlangıcı
Başvuruda bulunmak için hükmün kesinleşmesi şartı, başvuru yollarının tüketilmesi anlamında değerlendirilmelidir. Ancak başvurucular, etkili yol olarak görmedikleri temyiz yoluna başvurmamışlarsa, mahkemece verilen kararın öğrenilmesinden itibaren otuz gün içinde bireysel başvuruda bulunulması gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Karar Düzeltme Yolu Açık Olmayan Hükme Yönelik Olarak Karar Düzeltme İsteminde Bulunulması
Karar düzeltme yolu açık olmayan hüküm için karar düzeltme isteminde bulunulması, başvurucuya bireysel başvuruda bulunmak için yeniden süre vermez.
Emsal karar için tıklayınız.
Elektronik Tebligatın Açıldığı Tarihten İtibaren Başvuru Süresinin Başlaması
Elektronik tebligatın (e-tebligat) başvurucu veya vekili tarafından açıldığı tarihten itibaren bireysel başvuru süresi işlemeye başlamaktadır. İlgili usul kuralları uyarınca sürenin tebliğden itibaren işlemeye başlayacağının kabul edildiği uygulamaların aksine bireysel başvuru yolunda başvuru süresi, ihlalin öğrenilmesi esasına bağlanmıştır.
Emsal karar için tıklayınız.
UYAP Evrak İşlem Kütüğünden Kararın UYAP'tan Açılarak Okunduğunun Tespiti Halinde Bu Tarihten İtibaren Başvuru Süresinin Başlaması
Bilgi ve belgelerin son hâli, UYAP evrak işlem kütüğünde kayıt altına alınmaktadır. Evrak işlem kütüğü, evrak üzerinde yapılan işlemleri (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma gibi) kayıt altına almaktadır. Kayıt altına alınan evrak üzerindeki işlemleri yapan şahsın adı soyadı, sıfatı, birimi, yapılan işlemin niteliği, tarih ve saati sistemde saklanmaktadır. Bu işlemleri yapan ilgililerden işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrenmeleri beklenir. Bu nedenle bireysel başvuru süresi bu tarihten itibaren işlemeye başlamaktadır.
Emsal karar için tıklayınız.
