AYM Bireysel Başvurularda Kişi Bakımından Yetkisizlik!
“Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir.”
Editor
0
KİŞİ BAKIMINDAN YETKİSİZLİK
6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un, “Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar” kenar başlıklı 46. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
“Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilir.”
Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü ve 6216 sayılı Kanun’un 46. maddesinin (1) numaralı fıkraları uyarınca, Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini düşünen, medeni haklara sahip gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru açısından dava ehliyeti tanınmıştır.
EMSAL KARARLAR
♦ Avukatın Müvekkilin Hakkına İlişkin Başvurusu
♦ Kamu Tüzel Kişilerinin Başvurusu
♦ Mağdur Statüsü Olmayanlar
♦ Özel Hukuk Tüzel Kişileri
♦ KYODK, Erteleme, Düşme ve Beraat Kararı Olanlar
♦ Sendikaların Sadece Gerçek Kişi Olan Üyelerinin Etkilendiği Hak İhlali İddiaları
Avukatın Müvekkilin Hakkına İlişkin Başvurusu
Davanın taraflarından birinin vekili olan avukatın, uyuşmazlık ve tarafla ilgili kamusal işlem ve kararlardan güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenmeyeceğinden bu nedenle mağdur statüsü kazanamayacağı açıktır.
Emsal karar için tıklayınız.
Kamu Tüzel Kişilerinin Başvurusu
Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamaz. Anayasa Mahkemesinin yerleşik hale gelmiş içtihadı kapsamında kamu tüzel kişisi kavramı içine giren merkezi idare birimleri, mahalli idareler olan köy ve belediyeler ile meslek kuruluşları ve vakıf üniversitelerine bireysel başvuru yapma hakkı tanınamaz.
Emsal karar için tıklayınız.
Mağdur Statüsü Olmayanlar
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulması için başvuruya konu edilen ve ihlale yol açtığı ileri sürülen kamusal eylem veya işlemden başvurucunun kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olması gerekir.
Emsal karar için tıklayınız.
Özel Hukuk Tüzel Kişileri
Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir. Anayasa Mahkemesinin yerleşik hale gelmiş içtihadına göre yalnızca üyelerinin haklarını etkileyen müdahaleler nedeniyle topluluk tarafından bireysel başvuruda bulunulamaz.
Emsal karar için tıklayınız.
KYODK, Erteleme, Düşme ve Beraat Kararı Olanlar
Bir şüpheli hakkında yürütülen ceza soruşturmasının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararla sonuçlanması veya açılmış olan davanın ertelenmesi, düşürülmesi ya da sanığın beraatına hükmedilmesi hâlinde -makul sürede yargılanma hakkına ilişkin iddialara halel gelmemek şartıyla- bu kişilerin adil yargılanma hakkının ihlali nedeniyle mağdur olduklarının kabulü mümkün değildir.
Emsal karar için tıklayınız.
Sendikaların Sadece Gerçek Kişi Olan Üyelerinin Etkilendiği Hak İhlali İddiaları
Anayasa’nın ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ortak koruma alanı içinde yer alan bazı haklardan (yaşam hakkı, özgürlük ve güvenlik hakkı, aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkı, işkence ve kötü muamele yasağı vb.) niteliği gereği sadece gerçek kişiler yararlanabileceğinden bu hakların ihlalinden de gerçek kişiler etkilenebilir. Sendikaların bireysel başvuruya dayanak davada tek başına ve doğrudan taraf sıfatı bulunsa dahi mahiyeti itibarıyla sadece gerçek kişi olan üyelerinin etkilendiği bu tip hak ihlali iddialarını içeren bir başvuruda bireysel başvuru ehliyetinden söz edilemez.
Emsal karar için tıklayınız.
