AYM’den Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine dikkat çeken iptal kararı

Anayasa Mahkemesi (AYM) Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçildikten sonra yayımlanan 1 Numaralı Cumhurbaşkanı Kararnamesi’nde bulunan 37 kararı iptal etti.

DW Türkçe’den Alican Uludağ’ın haberine göre Anayasa Mahkemesi, 10 Temmuz 2018’de yayımlanan 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin bazı maddelerinin iptali için CHP ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun açtığı davayı karara bağladı.

Buna göre Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk düzenlemesi olan ve Cumhurbaşkanlığı ile bakanlıkların teşkilatlarını düzenleyen 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ilişkin 37 ayrı iptal kararı verildi.

İptal kararının gerekçesi 27 Şubat’ta Resmi Gazete’de yayımlandı.

Anayasa Mahkemesi, verdiği ihlal kararları ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tepkisini çekmiş, Erdoğan geçtiğimiz haftalarda AYM kararlarının “kendilerini rahatsız ettiğini” ifade etmiş,  Anayasa değişikliğine işaret etmişti. Hafta içinde meclis gündemine gelen 8. Yargı Paketi’nde AYM’nin tazminat davaları ile ilgili maddeler de bulunuyor.

17 Nisan’da görev süresi sona erecek olan AYM Başkanı Zühtü Arslan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı etkinlikte AYM kararları sonrasında ortaya çıkan yargı kriziyle ilgili konuşmuş, “AYM kararlarına uyulmamasının yasal zemini yoktur” demişti. 

İptal kararı: “Cumhurbaşkanı temel haklara ilişkin düzenleme yapamaz”

AYM Cumhurbaşkanı Kararnamesindeki düzenlemeleri iptal gerekçesinde, “Cumhurbaşkanı’nın Anayasa’da güvence altına alınan temel haklara ilişkin düzenleme yapma yetkisinin olmadığı, bu konuda kararname çıkarılamayacağı ve düzenlemelerin ancak kanunla yapılabileceğini” vurguladı.

Uludağ’ın haberine göre “iptal edilen ve iktidara dokuz ay süre verilen düzenlemeler arasında Cumhurbaşkanlığına personel ataması, maaşlarının düzenlenmesi, hakim ve savcıların Cumhurbaşkanlığınca görevlendirilmesi, üst kademe yöneticileri hakkında bilgi toplanması ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığına belediyelere ait yetkiler verilmesi gibi yetkiler” var.

Anayasa Mahkemesi, iptal kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti. Bu süre dolana kadar iktidarın, kararname maddelerinde iptal edile hükümlerle ilgili yasa çıkarması gerekecek.

Çevre Bakanlığı’nın imar ve yapılaşma yetkileri iptal

İptal edilen düzenlemeler arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na imar ve yapılaşmaya ilişkin verilen yetkiler de var.

Habere göre:

Bunlar arasında “gecekondu, kıyı alanları ve tesisleri ile niteliğinin bozulması nedeniyle orman ve mera dışına çıkarılan alanlar dâhil kentsel ve kırsal alan ve yerleşmelerde yapılacak iyileştirme, yenileme ve dönüşüm uygulamalarında idarelerce uyulacak usul ve esasları belirlemek” gibi belediyelerde olan bazı yetkiler de yer aldı.

AYM, Anayasa’da güvence altına alınan mülkiyet hakkıyla ilgili düzenlemenin kararnameyle yapılamayacağını belirterek iptal kararına imza attı. Kararda, “Bu alanlarda yapılacak iş ve işlemler, kişilerin maliki bulundukları arsa, arazi ve yapılar üzerindeki kullanım ve tasarruf biçimlerini kısmen veya tamamen değiştirme, yeniden düzenleme veya sona erdirme gibi mülkiyet hakkına müdahale teşkil edebilecek niteliktedir” uyarısı yapıldı.

Çevre Bakanlığına çevre, imar ve yapılaşmaya ilişkin olarak etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar planları, parselasyon planları, yapı ruhsatı, yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatıyla ilgili verilen düzenleme yetkisinin de iptaline karar verildi.

Ayrıca bakanlığın mahallî idarelerin ve bunların merkezî idare ile olan ilişkilerini düzenleyen kararname de iptal edildi. Yerel yönetimlere tanınan özerkliğin Anayasa’da güvence altına alındığı belirtilen kararda, buna ilişkin düzenlemenin de kanunla yapılması gerektiği belirtildi. Bakanlığa bağlı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü’ne verilen bazı yetkiler de iptal edildi. İptal edilen yetkiler arasında cumhurbaşkanınca belirlenen proje kapsamı içerisinde kalmak kaydıyla kamuya ait tescilli araziler ile tescil dışı araziler ve muvafakatleri alınmak koşuluyla özel kişi veya kuruluşlara ait arazilerin yeniden fonksiyon kazandırılıp geliştirilmesine yönelik olarak her tür ve ölçekte etüt, harita, plan, parselasyon planı, kamulaştırma, arazi ve arsa düzenlemesi yapmak, yaptırmak ve onaylamak da yer aldı. Bu konuda kanun çıkarılması istendi.

YETKİN REPORT