AYM’nin iptal ettiği hükümle sansür sürüyor mü?

Türkiye’de ifade özgürlüğüne aykırılığı yüksek mahkeme kararıyla tescillenmiş olan “kişilik hakları ihlali” gerekçeli verilen içerik engelleme kararları devam ediyor. Bilal Erdoğan’ın talebiyle ağabeyi Burak Erdoğan ile ilgili habere de erişim engeli geldi.

Aralarında VOA Türkçe’nin bulunduğu medya kuruluşlarınca yayımlanan Bilal Erdoğan ile ilgili Reuters kaynaklı haberlere “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle erişim engeli getirildi.

13 Mart’ta Bilal Erdoğan’ın avukatı Ahmet Özel’in başvurusuyla İstanbul Anadolu 3. Sulh Ceza Hakimliği’nce alınan karar kapsamında Burak Erdoğan ile ilgili habere de erişim engeli getirildi. Hukukçulara göre içerik kaldırma kararlarında Anayasa’ya aykırılık durumu devam ediyor.

İfade Özgürlüğü Derneği (İFOD) kurucularından Prof. Dr. Yaman Akdeniz, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle, haberlere ve içeriklere erişim engeli kararları alınabilmesiyle ilgili hükmü, Anayasa’ya aykırılıktan iptal etmesine rağmen, yerel mahkemeler tarafından kullanılmaya devam edildiğini söyledi.

AYM, 10 Ocak’ta yayımladığı gerekçeli kararıyla; 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”da, 2020 Temmuz ayında yapılan değişiklikleri iptal etmişti.

Böylece AYM, sulh ceza hakimliklerine “kişilik hakları gerekçesi ile haber ve içeriklere erişim engellemesi ve içerik silinmesine olanak sağlayan” yasa hükmünü Anayasa’ya aykırı buldu.

Ancak AYM’nin “doğacak hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edecek” görüşü nedeniyle söz konusu engelleyici hüküm, 10 Ekim 2024’e kadar halen yürürlükte.

Akdeniz, Cumhurbaşkanı ve AKP Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın talebiyle Reuters haber ajansının 26 Haziran 2023’te yayımladığı haberler ve bu haberlere erişim engeli getirilmesiyle ilgili VOA Türkçe’ye değerlendirmede bulundu.

Akdeniz, “Bilal Erdoğan’ın talebiyle İstanbul Anadolu 3. Sulh Ceza Hakimliği tarafından aralarında Amerika’nın Sesi (VOA Türkçe), Bianet, BirGün, Cumhuriyet, Gazete Duvar ve İfade Özgürlüğü Derneği’nin beş farklı EngelliWeb duyurusu olmak üzere toplam 67 internet adresine birden erişim engellendi ve bu adreslerde yer alan haber ve içeriklerin kaldırılmasına karar verildi. Kararda tüm bu 67 adres bakımından, talep edenin “kişilik haklarının ihlal edildiğinin” anlaşıldığı belirtildi. Fakat, talep edenin hangi kişilik haklarının ne şekilde ihlal edildiği gerekçelendirilmedi. Halbuki, yakın tarihte Anayasa Mahkemesi, bu karara dayanak teşkil eden 5651 sayılı Yasanın 9. maddesini Anayasa'ya aykırı bulup iptal etti. İptal kararı her ne kadar 10 Ekim 2024 tarihinde yürürlüğe girecek olsa dahi, iptal edilmiş bir hükmün bu şekilde yargı makamları tarafından kullanılıyor olması gerçekten sorunlu” dedi.

Bilal Erdoğan’ın “kişilik hakları” ile Burak Erdoğan haberine de engelleme

Prof. Dr. Yaman Akdeniz, 13 Mart’ta Bilal Erdoğan’ın avukatının başvurusuyla gelen engelleme kararı kapsamında, Burak Erdoğan ile ilgili habere de erişim engeli getirilmesini işaret etti.

Akdeniz, karar incelendiğinde açık ve net bir şekilde hakimliğin talebe konu haber ve içerikleri incelemediği görülüyor çünkü bu kararla birlikte yayından kaldırılmasına karar verilen adresler arasında Haber SoL’da yayınlanan ‘Burak Erdoğan talep etti, Sevim Tanürek haberlerine erişim engeli getirildi’ başlıklı haber de var. Bu haberin içinde ise Bilal Erdoğan’ın ismi geçmiyor. Hakimliğe sormak lazım, bu haberle talep edenin hangi kişilik hakkı ihlal edilmiş?” diye sordu.

Bilgi – iletişim teknolojileri ile insan hakları hukuku alanında uzman Akdeniz, “Anayasa Mahkemesi, iptal kararının yürürlüğe girmesini 10 Ekim tarihine bırakarak, sansür uygulamalarının özellikle yerel seçimler öncesinde devam etmesini de sağlamış oldu” görüşünü paylaştı.

Bu arada İstanbul Anadolu 3. Sulh Ceza Hakimliği’nin kararında, Türkiye’de ifade özgürlüğü alanındaki gelişmeleri izleyen İFOD’un “EngelliWeb” çalışmaları kapsamında kaldırma kararlarıyla ilgili bilgiler içeren sayfalarına da erişim engeli getirilmesine hükmedildi.

Anayasa Mahkemesi erişim engeli kararlarıyla ilgili ne demişti?

AYM, CHP’nin başvurusu üzerine, AK Parti ve MHP’nin Temmuz 2020’de “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle medya kuruluşları açısından “sansürleme” sonucu yaratan düzenlemeyle ilgili değişiklikleri oy çokluğuyla iptal etti.

AYM, “kişilik hakları” gerekçesiyle hayata geçirildiği günden bu yana pek çok haber içeriğine karşı uygulanan hükümle ilgili, “sulh ceza hakimliklerince çekişmeli bir yargılama yapılmadığını, somut değil genel ifadeler içerdiğini, apaçık şekilde kişilik hakları ihlaline nasıl karar verildiğinin anlaşılmadığını” bildirdi.

“Bu kurallar ifade ve basın özgürlüklerine ağır bir müdahale teşkil etmektedir” diyen AYM, yasal düzenlemedeki keyfiliği de işaret etti.

AYM, erişim engellemesi ve içerik silinmesi kararlarıyla ilgili itiraz süreci açısından ise “imkansız olmasa da zor” değerlendirmesinde bulundu.

Bilal Erdoğan hakkındaki Reuters haberi ve engelleme süreci nasıl gelişti?

Uluslararası haber ajansı Reuters, 26 Haziran 2023’te yayımladığı haberinde, ABD ve İsveç’teki yolsuzlukla mücadele yetkilileri tarafından bir ABD şirketi bünyesinde yer alan İsveç’teki şirket hakkında yürütülen rüşvet soruşturmasında Bilal Erdoğan’ın da adının geçtiği bir şikayetin incelendiğini öne sürmüştü.

Haberde, Dignita Systems AB adlı şirketin, ürettiği bir alkolmetrenin Türkiye’de pazar hakimiyeti sağlamasına Bilal Erdoğan’ın yardımcı olması halinde, 10 milyonlarca dolar komisyon ödemeyi taahhüt ettiği yönünde şikayet olduğu iddia edilmişti.

Bu haber üzerine İstanbul Anadolu 5. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından Reuters haberi içeriğini yayınlayan 93 haber sitesi ve Twitter adreslerine 24 saat içerisinde erişim engellemesi kararı alınmıştı.

AKP iktidarı da, İsveç’in NATO üyelik süreci bağlamında Bilal Erdoğan’ın hedef alınarak, Reuters’ın manipülasyon yaptığı görüşüyle habere sert tepki göstermişti.

Reuters haber ajansı ise, 1 Haziran 2023’te VOA Türkçe’ye, “Haberimiz Thomson Reuters Güven İlkeleri ve küresel kamu yararına adil ve doğru habercilik yayınlama yönündeki bağlılığımıza uygun olarak hazırlanmıştır. Haberimizin arkasındayız” açıklaması yapmıştı.

Yıldız Yazıcıoğlu

DW