Biden’ın Danimarka ve İngiltere başbakanları ile görüşmesinde gündem Ukrayna ve Türkiye

ABD Başkanı Joe Biden bu hafta Danimarka ve İngiltere başbakanlarını Washington'da ağırlıyor. Görüşmelerde ağırlıklı olarak Ukrayna'daki savaşın önündeki engeller ve Ukrayna’ya olası F-16 satışı ele alınacak. Görüşmenin bir diğer önemli gündem maddesi Türkiye’nin hala İsveç’in NATO üyesi olmasını onaylamamış olması.

Ukrayna'yı Amerikan yapımı F-16 savaş uçaklarıyla eğitme ve donatma çabası dahil birçok başlık masada. İngiltere ve Danimarka, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin ABD uçakları için yaptığı çağrılara aylarca direnen Biden'ın, kısa bir süre önce onayladığı yeni ortak uluslararası planda önemli bir rol oynuyor.

Biden bugün Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ve Perşembe günü İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile biraraya gelecek. Biden, iki önemli NATO müttefikinin liderleriyle bu görüşmeleri, Ukrayna'nın karşı saldırıya geçmeye hazırlandığı 15 aylık savaşın kritik bir döneminde yapacak.

Bu aynı zamanda ABD ve Avrupa'nın Moskova'ya, Batı ittifakının sağlam durduğunu ve çatışmanın sonu görünmezken Ukrayna'ya uzun vadeli bağlılıklarını, göstermeye çalıştığı bir dönem.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, "Onların bakış açılarını öğreneceğimiz ve Başkan'ın da kendi görüşlerini paylaşmak isteyeceği konulardan biri Ukrayna'nın uzun vadeli güvenlik ihtiyaçları. İşte F-16'lar da tam bu noktada, tartışmanın konusu durumunda" dedi.

Danimarka 1970'lerden bu yana onlarca ABD yapımı F-16 savaş uçağı satın aldı ve Ukrayna'ya da F-16 tedariki olasılığına açık olduğunu belirtti. İngiltere de Ukrayna'ya savaş uçakları tedarik edecek bir koalisyonu şiddetle savunuyor ve Ukrayna'nın istediği F-16'ları almasını destekleyeceğini söylüyor. Ancak İngiltere'nin hiç F-16'sı yok ve Kraliyet Hava Kuvvetleri, Typhoon jetlerini göndermeyi reddetti.

Bunun yerine İngiltere, Ukraynalı pilotları F-16'ları uçurmaya hazırlamak için yaz başından itibaren Batı standardı jetler üzerinde temel eğitim vermeyi öneriyor. Ukraynalı pilotlar daha sonra eğitimin ileriki aşamaları için başka ülkelere gidecekler.

F-16 anlaşması, savaş sürerken Batı'nın iradesini pekiştirmeye odaklanan ABD ve Avrupa'nın son dönemdeki ciddi çabaları arasında yer alıyor.

Frederiksen ve Sunak geçen hafta, Avrupa Siyasi Topluluğu'nun ilk zirvesi için Moldova'ya giden 45 Avrupalı lider arasındaydı. İki lider zirvede, Doğu Avrupa'nın Batı'ya yaklaşma ve Moskova'yı uzak tutma hedeflerine verilen desteğin altını çizdiler.

Biden'ın ayrıca Frederiksen ve Sunak ile, gelecek ay Litvanya'da yapılacak NATO zirvesinin hazırlıklarını ele alması bekleniyor. Bu zirve, Zelenski'nin, Ukrayna'ya somut güvenlik garantileri sunması ve Kiev'in sonunda ittifaka üye olabilmesi için tanımlanmış bir yol haritası çizmesi için NATO'ya yaptığı baskıların arttığı bir dönemde gerçekleşecek.

31 üyeli ittifak ayrıca Ukrayna'nın NATO'daki üye olmayan statüsünü güçlendirmeyi ve Rusya ile savaş sona erdikten sonra sunabilecekleri güvenlik taahhütleri için bir çerçeve hazırlamayı planlıyor.

Obama yönetimi sırasında ABD Dışişleri Bakanlığı'nda üst düzey bir yetkili olan Max Bergmann, Biden ve Avrupalı muhataplarının görevinin, Ukrayna'nın yakında beklenen karşı saldırısından sonra olacaklar için, aynı safta yer almak olduğunu söyledi.

Washington'daki düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Avrupa, Rusya ve Avrasya Programı Direktörü olan Bergmann, "Bu çatışma boyunca sadece Ukraynalılar’ı değil Avrupalılar’ı da hafife aldık. Tereddütsüzler ama Ukrayna’yı desteklemek için askeri teçhizata aktaracakları yeni finansman bulmayı sürdürmeleri gerek. Atlas Okyanusu’nun her iki yakasında da bir soru var: Ukrayna'yı ayakta tutmak için gerçekte ne kadar kaynak lazım olacak?" dedi.

Biden'ın ayrıca NATO üyesi Türkiye'ye, İsveç'in askeri ittifaka katılmasını engellemekten vazgeçmesi için baskı yapma çabaları konusunu Frederiksen ve Rishi ile görüşmesi bekleniyor.

Her ikisi de askeri açıdan bağlantısız olan İsveç ve Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle sarsıldıktan sonra beraber NATO üyeliği talebinde bulundu. Türkiye başlangıçta her iki ülkenin de ittifaka katılmasını engelledi; daha sonra Finlandiya'nın üyeliğini kabul etse de İsveç'e karşı çıkmayı sürdürdü.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İsveç'in PKK'ya, DHKP-C'ye ve Ankara'nın 2016'daki darbe girişiminin arkasında olduğunu iddia ettiği Fethullah Gülen'in takipçilerine destek verdiği iddiasıyla, üyeliğini henüz onaylamış değil.

Associated Press haber ajansına konuşan ve müzakerelere aşina olan bir Amerikalı yetkiliye göre, Beyaz Saray yetkililerinin, yeniden seçilme mücadelesini geride bırakan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, İsveç'in üyeliğine muhalefetini geri çekeceği konusunda iyimserliği artıyor.

Biden geçen hafta Erdoğan'la yaptığı telefon görüşmesinde İsveç'in NATO başvurusunu ve Türkiye'nin ABD'den 40 adet yeni F-16 alma isteğini gündeme getirdiğini söyledi. Biden "(Erdoğan) hala F-16'lar konusunda bir şeyler üzerinde çalışmak istiyor. Ona İsveç'le bir anlaşma yapmak istediğimizi söyledim, o yüzden artık bunu halledelim" dedi.

Günler sonra Colorado'daki ABD Hava Kuvvetleri Akademisi'nde yaptığı mezuniyet konuşmasında da Biden İsveç'in NATO üyeliği umutları hakkında kesin konuştu; "Bu gerçekleşecek. Size söz veriyorum" dedi.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da müttefik liderlerin 11-12 Temmuz'da Litvanya'da biraraya geleceği zamana kadar İsveç'in NATO'ya katılacağına dair umutlarını dile getiriyor. Stoltenberg dün İstanbul'da Erdoğan ile biraraya geldi ancak herhangi bir ilerleme kaydedilemedi.

VOA