Büyüme, işsizliğe çare olmadı

Ekonominin yüzde 6 büyüdüğü 2019'un son çeyreğinde işsizlik artmaya devam etti. Aralık 2019'da işsizlik yüzde 13,7'ye, genç işsizliği ise yüzde 25'e yükseldi. Uzmanlara göre, tüketim odaklı büyüme işsizliğe çare olmuyor.

Türkiye ekonomisinde işsizlik kabusu devam ediyor. Üç çeyrek küçülmenin ardından, 2019'un üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9, son çeyrekte ise yüzde 6 büyüyen ekonomi, işsizliğe ise çare olamıyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Aralık 2019 dönemi iş gücü istatistiklerine göre, Kasım 2019'da yüzde 13,3 olan işsizlik oranı, Aralık'ta yüzde 13,7'ye çıktı. İşsiz sayısı ise geçen yılın aynı dönemine göre 92 bin kişi artarak 4 milyon 394 bin kişiye ulaştı.

TÜİK verilerine göre, istihdam edilenlerin sayısı 2019 yılı Aralık döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3 bin kişi artarak 27 milyon 658 bin kişi olurken, istihdam oranı ise 0,7 puanlık azalış ile yüzde 44,7 oldu. Aralık ayında, istihdam edilenlerin sayısı tarım sektöründe 225 bin, inşaat sektöründe 119 bin kişi azalırken, sanayi sektöründe 225 bin, hizmet sektöründe ise 122 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 16,5'i tarım, yüzde 20,6'sı sanayi, yüzde 5,4'ü inşaat, yüzde 57,5'i ise hizmet sektöründe yer aldı. İşgücü 2019 yılı Aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 95 bin kişi artarak 32 milyon 52 bin kişi olurken, işgücüne katılma oranı ise 0,6 puanlık azalış ile yüzde 51,8'e geriledi.

"Üretici sektörler hala toparlanamadı"

Ekonomist Mustafa Sönmez'e göre, Aralık 2019 istihdam ve işsizlik verilerinin bir önceki ay olan Kasım ayına göre iyileşme göstermesi bekleniyordu. Ancak Sönmez, son çeyrekteki yüzde 6'lık büyümenin işsizliği teğet geçtiğine işaret ediyor. Sönmez, "Ekonominin 2019'un ikinci yarısı sonrasında toparlanması ve büyüme trendine girildiği iddialarına rağmen, işsizlikte bir iyileşme görülmedi" diyor.

Bir önceki yıla göre, yani Aralık 2018 dönemine göre de işsizlikte ciddi bir artış gözlemlendiğini kaydeden Sönmez, "2017'de yüzde 10 patikasında olan işsizlik, 2018'de yüzde 13,5, 2019'da ise yüzde 13,7'ye kadar çıkmış oldu. Kent işsizliği ise yüzde 15,8'e ulaşmış durumda" diye konuşuyor.

Son çeyrekte ekonominin büyümesine rağmen işsizliğin artamaya devam etmesini Türkiye'deki büyümenin üretim ve yatırım odaklı olmamasına bağlayan Mustafa Sönmez, "Reel sektörde, özellikle üretici sektörler olan sanayi ve inşaat alanlarında bir türlü toparlanma yaşanmaması nedeniyle kaybedilen istihdamın geri gelememesi gibi bir sorun var" değerlendirmesinde bulunuyor.

Her dört gençten biri işsiz

İşsizlik verilerinde en çarpıcı sonuç ise, son yıllarda büyük bir hızla artan genç işsizlikte kendini gösterdi. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puan arttı ve yüzde 25'e çıktı. Ne eğitimde ne de istihdamda olan gençlerin oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puanlık artışla yüzde 25,4 seviyesine yükseldi. Bir başka deyişle TÜİK verilerine göre, Türkiye'de 15-24 yaş arası çalışabilir her dört gençten biri işsiz durumda.

Genç İşsizler Platformu Sözcüsü Dr. M. Murat Kubilay, TÜİK ve İŞKUR verileri baz alındığında, Türkiye'de 15-34 yaş grubunda 2 milyon 609 bin gencin işsiz olduğunu söylüyor. Bu yaş grubundaki genç işsiz sayısının İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa'dan sonra Türkiye'nin beşinci büyük il nüfusunu oluşturacak düzeye geldiğini ifade eden Kubilay, daha dikkat çekici olanın ise iş gücü dışında bırakılan üniversite mezunu sayısının yalnızca 1 yılda 200 bin artarak rekor kırması olduğunu kaydediyor.

1 milyon genç işsiz, 'işsiz' sayılmıyor

TÜİK verilerine göre, 876 bin üniversite mezunu işsizin yanında, 1 milyon 39 bin üniversite mezunu da iş bulma ümidini kaybettiği, eğitime devam ettiği ya da ev işleriyle meşgul olduğu gibi gerekçelerle iş gücü içerisinde sayılmadı. Dolayısıyla bu 1 milyon 39 bin genç, iş sahibi olmamalarına rağmen, TÜİK'e göre 'işsiz' de sayılmıyor.

TÜİK'in sınıflandırmasına göre üniversite mezunu 822 bin kadının da yüksek eğitim düzeylerine rağmen iş aramadığı ya da aramaktan vazgeçtiği için 'işsiz' sayılmadığına işaret eden Murat Kubilay, "Bu da demek oluyor ki, eğitime harcanan para, zaman ve emek iş gücü piyasasında karşılığını bulamamış. TÜİK tarafından açıklanan genç işsizlik oranı, bu yüksek haliyle bile gerçek işsizliğin altında" diyor. Türkiye'nin Nisan 2018'den itibaren içine girdiği kriz sürecinden bugüne kadar 15-34 yaş grubu genç işsiz sayısının 795 bin kişi arttığına dikkat çeken Kubilay, aynı dönemde 15-34 yaş grubu üniversiteli işsiz sayısının ise 242 bin kişi arttığını kaydediyor.

İşsiz kalma süresi de uzuyor

TÜİK verilerine göre, 15-29 yaş grubunda ne eğitim alan ne de herhangi bir şekilde çalışan veya staj gören genç sayısı 5 milyon 171 bine ulaşmış durumda. İşsiz sayısındaki artışa ek olarak, işsiz kalma süresinin de giderek uzaması dikkat çekiyor.

İŞKUR verilerine göre bir yıldan fazla süredir iş arayan 15-34 yaş arası genç sayısının son 1 yılda 162 binden 444 bine çıktığını belirten Murat Kubilay, şöyle konuşuyor: "Tüm bunları hesap ettiğimizde, Türkiye'de gençlerin yüzde 29,2'si hem ekonomik faaliyetlere katkı veremiyor hem de eğitim veya staj yoluyla kendini geliştiremiyor. Krizden önceki ekonomik sistem de işsizliği azaltmazken, kriz ile birlikte genç işsizlik iyice yukarıya çıktı."

Aram Ekin Duran

 Deutsche Welle Türkçe