Birleşik Krallık'ın başkenti Londra'da yılda en az 183 bin sterlin yani yaklaşık 1 milyon 500 bin lira kazanan üst düzey bankacı Paras Shah, kantinden yemek çaldığı iddiasıyla görevinden alındı.

Herkesin aklına bu kadar para kazanan birinin neden kolayca alabileceği bir şeyi çalma ihtiyacı duyduğu sorusu geldi.
 

Bankacı Parah Shah'ın sandviç çalarken farkedilmesi işine mal oldu / Fotoğraf: Daily Mail, Facebook

Yanıt kleptomanide, yani dürtü kontrol bozukluğu sınıfına giren, çalma hastalığı olarak tanımlanabilecek psikolojik rahatsızlıkta olabilir.

Zira daha önce de maddi durumu çok iyi olan insanlar basit şeyleri çalarken ifşa olmuşlardı.

Peki ünlü ya da sıradan, zengin ya da fakir demeden hemen her kesimde görülebilen kleptomani nasıl bir hastalık?

En çok kimlerde görülüyor?

ABD'nin Klinik Psikiyatri dergisine göre sadece Amerika'da her 1000 kişiden 6'sında görülen kleptomaniyi psikolog Cansu Yurtseven ile konuştuk. 

Çalmadan önce gerginleşiyorlar, sonra rahatlıyorlar

Kleptomani kişisel kullanım ya da parasal değeri için ihtiyaç duyulmadığı halde nesneleri çalmaya yönelik dürtülere tekrarlayan biçimde karşı koyulamaması anlamına geliyor. 
 

Psikolog Cansu Yurtseven / Fotoğraf: Benim Uzmanım

Hastalığın bir dürtü kontrol bozukluk olduğunu söyleyen psikolog Cansu Yurtseven kleptomanların duygu durumunu şöyle tarif ediyor:

Halk arasında “çalma hastalığı “ olarak adlandırılmaktadır. Bu kişiler diğer dürtü kontrol bozukluklarında da gözlenen eylem öncesinde giderek artan bir gerginlik hissi, eylem sırasında haz alma, doyum bulma ya da rahatlama sağlanması gibi genel özelliklere sahiptirler.

Değersiz, önemsiz şeyleri çalıyorlar

Kleptomaninin 19. yüzyılın erken dönemlerinde anlamsız bazı eşyaları çalma hastalığı olarak tanımlandığını belirten Yurtseven, hastalığın sebebinin tam olarak bilinmediğini söylüyor:

Kleptomaninin sebepleri kesin olarak bilinmemekle birlikte temelinde dürtüselliğin biyolojik ve psikolojik kökenleri vardır. Kleptomaninin de dahil olduğu dürtü kontrol bozukluklarının ve alkol kullanım bozukluklarının oluşumunda serotoninin miktarının azalması önemli bir etkendir. Ödül arama davranışı ile ilişkisi nedeniyle dopamin de diğer dürtü kontrol bozukluklarıyla beraber kleptomanin sebepleri arasında görülmektedir.

Kadınlarda daha fazla

Kleptomaninin toplumdaki yaygınlığının en az %0.38-%0.6 olduğunun tahmin edildiğini belirten Yurtseven, “Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür, kadın/erkek oranı 3/1’dir” diyor.

“Parasını çalabilecekleri şeyleri çalar, genellikle el altından geri getirirler”

Yurtseven, bu hastalıktan muzdarip olanların çaldıklarını genelde geri getirdiklerini söylüyor.
 

Görsel: Metro

Cansu Yurtseven, kleptomanisi olan bireylerin, genellikle çaldıkları nesnelerin parasını ödeyebilecek durumda olduğunu anımsatıyor:

Eylem gerçekleştirilmeden önce gittikçe artan gerginlik, eylemi takiben haz ve gerginlikte azalma belirgindir.

Eylem sonrası vicdan azabı çekiyorlar

Yurtseven'e göre hastalar eylem sonrası vicdan azabı çekiyor:

Eylem sonrasında suçluluk hissi, vicdan azabı ve depresyon olabilir. Çalma planlanmaz ve işin içinde başka kişiler yoktur. Birçok defa tutuklanmak nedeniyle acı çekmiş ya da gururları incinmiş de olsa kleptomanisi olan kişiler eylem anında yakalanıp tutuklanabilecekleri olasılığını düşünmezler.

“Çalmamak için alışverişe çıkmaktan tamamen vazgeçebiliyorlar”

Çalma hastalığına sahip olanlar aslında bir taraftan kendisiyle de büyük mücadele içine giriyor.
 

Fotoğraf: The Recovery Village

Yurtseven bu süreci şöyle anlatıyor:

Kleptomanlar hırsızlık sonrasında suçluluk ve kaygı hissedebilirler, ancak öfke ve intikam alma isteği yoktur. Bu kişiler nadiren sorunlarını arkadaşlarına ya da ailelerine açarlar, genellikle gizlerler. Çalma dürtüsüne karşı koymak için bu duygunun ortaya çıkabileceği yerlerden kaçınır ya da alışverişe çıkmaktan tamamen vazgeçebilirler ve bu da toplumdan uzaklaşmaya neden olabilir.

20’li yaşlarda başlıyor yakalanılmadığı sürece devam ediyor

Psikolog Yurtseven, kleptomaninin genellikle ergenlik çağında ya da 20’li yaşlarda başladığının bilindiğini söylüyor.

“Hastalık kısa süren ve tekrarlayan çalma dönemleri ile gider ve bazen hasta bu eyleminden dolayı yakalanana kadar tedavisiz kalabilir. Tedavi başlangıcı kadınlarda 35, erkeklerde 50 yaşını bulabilir” diyor.

Ünlü Kleptomanlar: Peruk çalan da var, tuvalet kağıdı çalan da

Kleptomaniden muzdarip insanlar arasında ünlü Hollywood oyuncuları bile var.
 

Fotoğraf: Hollywood Reporter

Winona Ryder bunlardan biri.

Winona Ryder, bir mağazadan 5 bin 500 dolarlık kıyafet ve takı çalarken yakalanması üzerine gözaltına alınmış, davası 2002'de düşmüştü.

"30 yaşın altında en çok kazanan oyuncular" listesine giren Megan Fox bir dükkandan şapka çalmış, güvenlik kameralarına yakalanmıştı.

Ünlü şarkıcı Britney Spears bir mağazadan peruk çaldığı ortaya çıkmıştı.

Bai Ling, bir benzinciden pil çalarken yakalanırken Margot Robbie ise kaldığı otel odasından tuvalet kağıdı ve havlu çaldığının ortaya çıkması sonucu adı kleptomani ile yan yana gelen ünlü isimlerden biri olmuştu.

Ali Kemal Erdem  / The Independentturkish