Kovid-19’un yayılmasıyla birlikte hapishanedeki virüs sorunu, hem içeridekiler için başlı başına bir sağlık sorunu olması nedeniyle hem de dışarıdakiler için ‘Ne zaman cezaevine alınabilirim’ endişesi yaratması sebebiyle bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor.

Salgın nedeniyle aylarca hiçbir yakınını göremeyen, açık görüş haklarını neredeyse bir yıldan fazla kullanamayan tutukluların, sosyokültürel hakları olan spor yapma, kütüphaneye çıkma hakları gibi temel hakları ellerinden alınmıştı ve bunun amacı Kovid-19'un yayılmasını engellemekti. Bu konu hakkındaki şikayetleri Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) rapor halinde yayınlandı. Peki bu süreçte hapishanelerde son durum nedir?

Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği, 01 Haziran -31 Temmuz 2022 tarihleri arasında danışma hattından ve mektuplardan gelen şikayetler dikkate alınarak oluşturulmuş bir rapor yayınladı. Koronavirüs salgınından güncel rapor tarihine kadar 201 farklı hapishaneden başvuru alındı. Bu 201 kurumun 142’si kapalı ceza infaz kurumu, 59’u ise açık ceza infaz kurumudur.

‘Hapishanelerde Kapasite Sorunu’ başlığı altında şikayet oluşturan tutuklular, koğuşlarının kalabalık, yatakların birbirlerine yakın mesafede olduğunu, bu yakınlıkta uyumak zorunda kaldıklarını, sosyal mesafe koyamadıklarını, açık hapishanelerde farklı koğuşlarda kalan mahpusların ortak alanlarda ve yemekhanelerde kalabalıktan kaynaklı sorunlar yaşadıklarını, bazı hapishanelerde koğuşlarda koğuş kapasitesinin 3-4 katı kadar tutuklunun bulunduğu aktardı.

‘Hapishanelerin Genel Durumu ve Hijyen Önlemleri’ başlığı altında ise tutukluların yaşadığı birçok sorun dikkat çekti. Hapishanelerde koğuşlara dağıtılan yatak, battaniye, nevresim ve çarşafların kullanılmış ve kirli verildiği, kantinde satılan ürünlerin tek tip olması sebebiyle alerjisi olan tutukluların bu ürünleri alamadığı ifade edildi.

'Gardiyanlar sosyal mesafe kurallarına uymuyor'

Hapishanelerde infaz koruma memurlarının sosyal mesafe kurallarına uymadan kalabalık gruplarla gelerek koğuş araması yaptıkları, tutukluların kişisel eşyalarına el konulduğu, bu aramaların son dönemde bazı hapishanelerde haftada iki defa olacak şekilde çok sıklaştığı da belirtildi. Bu aramalar sırasında tutuklulara maske verilmediği, bu durumun risk grubunda ve kronik hastalıkları olan mahkumları kaygılandırdığı ifade edildi.

‘Hijyen’, ‘Beslenme’, ‘Sağlık hakkına erişim’ konusunda ise tutuklulardan gelen şikayetler şöyle:

Birçok hapishane idaresinin koğuşlara sabun, çamaşır suyu ve dezenfektanı ücretsiz dağıtmadığı, ücretsiz dağıtılmayan hapishanelerde ücretini ödeyemeyen, maddi durumu iyi olmayan mahpuslara da yeterli malzeme sağlanmıyor.

Bazı hapishanelerde tutuklulara maske verildiği, bazı hapishanelerde ise tutukluların talep etmelerine rağmen koğuştan çıktıkları diğer alanlarda maske verilmiyor. Birçok hapishanede tuvaletlere temizlik ve hijyen malzemeleri konulmuyor.

Hasta, yaşlı ve risk grubuna giren mahpuslar için önlemler alınmadığı tutukluların önlemlerini kendileri aldığı, Bazı tutukluların kendilerinde Kovid-19 belirtileri olduğunu düşündükleri, bu sebeple test olmayı talep ettikleri ve test taleplerinin karşılanmadığı, İnfaz Koruma Memurlarının tutukluları şikâyet etmemeleri için tehdit ettikleri, belirti gösteren tutukluların hastane sevkleri yapılmadığı söylendi.

Bazı hapishanelerde kalabalık sebebiyle koğuş değişiklikleri yapıldığı, Kovid-19 semptomları gösteren mahpuslar test yapılmadan yeni koğuşlara gönderildiği için diğer tutukluların da hastalandığı, Kovid-19 olan bazı tutukluların hastaneye sevk edildiklerinde herhangi bir kontrol yapılmadan yalnızca ilaç verip hapishaneye geri gönderildiği ifade edildi.

Hapishanelerde tutuklu kişilere yönelik kötü muamelenin, psikolojik baskının, sözlü ve fiziksel şiddetin arttığı, pandemi sürecinde psikolojik olarak yıpranan tutukluların psikolojik destek alma olanaklarının da bulunmaması sebebiyle intihar düşünceleri ve teşebbüslerinin arttığı yer aldı.

Müebbetliklere 'temiz hava' yok

Raporun ‘Ağırlaştırılmış Müebbet Hükümlüsü Mahpusların Karşılaştıkları Sorunlar’ başlıklı bölümünde ise bazı hapishanelerde ağırlaştırılmış müebbet gören tutuklunun havalandırma saatlerinin azaltıldığı, bu durumun adli ve siyasi ağırlaştırılmış müebbet tutuklularına farklılık gösterebildiği, günde bir saat havalandırmaya çıkarılan kişilerin yeterli temiz hava alamadıkları vurgulandı.

KARAR