CHATHAM HOUSE NE İŞ YAPAR 

Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü olarak da bilinen Chatham House, merkezi Londra’da bulunan bağımsız bir politika enstitüsüdür. 

Misyonu, dünyada gelişen olaylar hakkında yorumlamalarda bulunmak ve küresel sorunlara çözümler sunabilmek. Kâr amacı gütmeyen bir düşünce kuruluşudur. 

Chatham House 2009’da Foreign Policy tarafından ABD dışındaki en iyi düşünce kuruluşu seçildi. Yazıya döktüğümüz Chatham House güncel raporunu sunmadan önce Batı merkezli bir düşünce ile kaleme alındığını belirtmekte fayda var. 

EKONOMİLER KIRILGANLAŞTI

Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi, küresel siyaseti ve piyasaları olumsuz yönde etkiledi. Savaşın nasıl gelişeceği konusunda belirsizlik hüküm sürmekte. Ancak etkilerinin uzun vadeli olacağı kesinleşti. Hem Rusya hem de Ukrayna enerji, gıda ve gübre sektörlerinde başat aktörler. Ancak kısa vadede uygulanan yaptırımlar fiyatların yükselmesine yol açtı. Çatışmadan önce enerji, gübre ve gıda piyasalarında talep vardı. Ancak fiyatlar sürekli artış yönünde seyretmekte. Bu durum savaşın uzamasıyla birlikte daha da kötüleşiyor. Çatışmayı arttırıcı politikalar riski arttırıyor. Ekonomiler daha da kırılganlaştı.

BARIŞ MÜMKÜN MÜ

Rusya-Ukrayna savaşının uzamasıyla birlikte insanlık tedarik zinciri, piyasa oynaklığı (volatilite), kaynak güvensizliği ve insanların yerinden edilmesi karşısında yeni bir gerçeklikle karşı karşıya. Pandemi krizinden sonra Rusya-Ukrayna savaşı ekonomileri alt üst etmiş durumda. Piyasalarda direnci arttırmak için yeni önlemler alınmalı.

Rusya savaşı kısa sürede sonuçlandırmayı hesap etti ancak savaşın uzaması iki taraf için de yıpratıcı olmakta. Ancak Rusya Ukrayna’nın Batı’ya entegrasyonunu engellemiş sayılır. Savaş daha fazla uzamadan barışla çözülebilir mi? Beş makul sonuç var:

-Yıllarca sürebilecek bir savaş

-Ukrayna’nın toprak tavizleri

-Ukrayna’nın çözülüşü

-Rusya’nın çöküşü ve rejim değişikliği

-Rusya’nın geri çekilme kararı

UKRAYNA HALKI EMİN

Savaş konusunda belirsizlik var ancak Ukrayna halkının tam anlamıyla birleştiği söylenebilir. Ukrayna’da bir ankete göre; Ukrayna halkının yüzde 93’ü savaşı kazanacaklarına inanmakta. Yüzde 98’i ise Rusya’yı düşman olarak görmekte. Ukrayna’nın AB kulübüne girmek istemesi sorun teşkil ediyor.

PUTİN KIŞKIRTILIYOR

Ülkelerin Rusya’dan doğalgaz ve petrol alımında mesafeli davranmaya başlaması Rus devletini bir nevi parya hâline getirdi. Dünyada son on yılda piyasaları olumsuz etkileyen onlarca olay yaşandı. Rusya-Ukrayna krizi de bunlardan birisi. Bu dönemde çok taraflı süreçler zayıfladı ve siyasi liderlik eksik oldu. NATO ülkelerinden Almanya savunma harcamalarına 100 milyar dolar ayırdı, Fransa’da savunma harcamalarını arttıracak. Avrupa ülkelerinin silahlanması Putin’i kışkırtabilir.

BATI DOSTÇA DAVRANMIYOR

İngiltere gibi ülkeler nezdinde barış zayıf kalıyor. Batı Rusya’ya karşı dostça davranmıyor. Mart ayı sonlarında Avrupalı ülkeler savunma harcamalarını güncelledi. Bu tür sert önlemler çatışma olasılığını arttırıyor. Uluslararasındaki ticaret tekrar ne zaman önem kazanır bilinmiyor. Savaş bitse bile Batı’nın uyguladığı yaptırımlar dünya barışını tehdit edeceğe benziyor.

KÜRESEL PİYASALARDA KAOS

Rusya dünyanın en önemli doğalgaz, petrol, buğday, ayçiçek, maden ve mineral ihracatçısı. Aynı şekilde Ukrayna’da gıda konusunda önemli ihracatçılardan. Bu sebeple dünya piyasalarında önümüzdeki aylarda daha hızlı değişiklikler olabilir. Ayrıca kısa vadede Ukrayna krizinin çözülmesi mümkün görünmemektedir. Ukrayna’daki mevcut çatışma daha kapsamlı riskleri de beraberinde getirebilir. Gıda ve enerji piyasaları sürekli artış eğiliminde. Küresel piyasalarda kaos var. Rusya ve Ukrayna Somali’nin buğday ithalatının yüzde 100’ünü oluşturuyor. Mısır’ın yüzde 80’i, Sudan’ın yüzde 75’i ve Laos’un yüzde 90’ından fazlası Rusya ve Ukrayna’ya bağlı. Bu durumda bu ülkelerin girdi fiyatları da artış eğiliminde. Rusya aynı zamanda büyük bir gübre ihracatçısı. Ürettiğinin altıda birini satıyor. Rusya ve Beyaz Rusya potas üretiminde kartelleşmiş durumda. Ukrayna krizinin ortaya çıkmasıyla 24 Şubat’a kadar varil başına 100 dolar olan petrol fiyatları 9 Mart’ta 128 dolara çıktı. Fabrikalardan talep azaldı. Ekonomik durgunluk yaşanıyor şuan. Krizin çıkmasıyla Rusya üretimi azalttı. Bu durum ülkelerin büyüme oranlarını olumsuz etkileyebilir.

BATI RUSYA’YA BAĞIMLI

AB ülkelerinin Rus enerjisine olan bağımlılığı onları ekonomik ve politik anlamda zora sokmaktadır. Özellikle Almanya bunlar içinde önde gelenlerden. Nisan ayı içerisinde Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel yaptığı bir konuşmada: “AB’nin Rusya’ya yasak getirmesini” önerdi. Josep Borell dışişleri ve güvenlikle ilgili parlamentoya bilgi verdi. AB ülkeleri her sene Rusya’ya enerji için 35 milyar dolar veriyor ve AB’li yetkililer buna biz çözüm getirmeye çalışıyor. Örneğin; Rus enerji firmalarının enerji üretimine katılan Batılı firmalara yaptırım öngörülüyor. Ancak Rus gazı akmaya hâlâ devam ediyor. Avrupa Konseyi on yıl içinde Rus gazına olan bağımlılığın tamamen ortadan kaldırılabileceğini iddia ediyor.

BATI ÇÖZÜM ARIYOR

Batılılar kısa vadede Rus gazına bağımlılığı yüzde 60 oranında azaltmak için şu önlemleri öne sürdü:

-Genişletilmiş LNG ithalatı ve gaz alımının çeşitlendirilmesi

-Enerji verimliliğinin arttırılması ve ısı pompalarının kullanıma sunulması

-Yenilenebilir enerji kaynaklarının hızlandırılmış dağıtımı

İngiltere ise farklı yollar arıyor. Öncelikle rüzgâr enerjisi teknolojisini geliştirmek istiyor. İngiltere Rusya’dan gıda alımını durdurdu. Ayrıca bu yaptırımların azot arzını da kısıtlayacağı öngörülüyor.

RUS GAZI AKIYOR

Rusya-Ukrayna çatışması devam etmesine rağmen Rusya’dan AB ülkelerine gaz akımı devam ediyor. Bu akışların yarısı Ukrayna’dan geçiyor. Gazprom, Mart 2022’nin sonunda şunları ifade etti:

“Avrupa ülkelerinden gelen talepler doğrultusunda doğalgaz tedarikini gerçekleştiriyoruz. Ancak Rusya’ya dost olmayan ülkeler Ruble cinsinden ödeme yapacak”

Rusya doğalgaz geçiş hakları için Ukrayna’ya belli miktarda ödeme yapmaya devam ediyor. Rusya’nın SWIFT’ten çıkarılması ödemeleri güçleştiriyor.

Odatv.com