CHP'yi bekleyen tehlike: Popülizm bataklığı acilen BPT kurmalı

Soner Yalçın yazdı...

Demokrat Parti/DP iktidarının (1950-1960) on yılı sonunda çeşitli dersler çıkarıldı. 1961 Anayasasında dizginsiz siyasal gücün “denetimine-kontrolüne” dair çeşitli adımlar atıldı:

-Senato kuruldu.

-Anayasa Mahkemesi kuruldu.

-Milli Güvenlik Kurulu kuruldu.

-Devlet Planlama Teşkilatı/DPT kuruldu.

DP iktidarı, Batı’da (dış yardımlar gibi) Türkiye lehine olumlu koşullarının ebediyen süreceği düşü içinde savurganlık yaptı. İktisat kurallarını hiçe sayan plansız programsız ekonomi politikası yürüttü. Vahim iktisadi hatalarının altında girerek bunalan iktidar, (ki 1958’de Türk lirası yüzde 220 devalüe etti) tepkileri engellemek için siyasal baskıya başvurdu.

İktidarın demokrasiden uzaklaşarak rejimi tehlikeye atması üzerine ABD ve başta Almanya olmak üzere Batı Avrupa ülkeleri tedirgin olmaya başladı. Ya Türkiye komünist Sovyetlerin kontrolüne girerse?

Türkiye'ye acilen planlama ekonomisi önerdiler. Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, OECDaracılığıyla Paris'te Hollandalı iktisatçı Jan Tinbergen ile görüştü. İktisat politikasının planlı biçimde yapılmasını sağlayacak bir yapı oluşturması için davet etti. Tinbergen kabul etti. Ancak:

27 Mayıs oldu, askerler yönetime el koydu. Sosyal demokrat Tinbergen görevinden affını istedi. Kendisine kısa zamanda demokrasiye geçileceği sözü verildi. Tinbergen, 1961'de DPT’nin kurulmasına öncülük yaptı.

Ve fakat:

****

Burası Türkiye:

Bilgisizlikler, kısır tartışmalar, siyasal kaprisler hiç bitmez.

Her ne kadar teşkilatın kurumsal çerçevesi Tinbergen tarafında netlikle belirlense de yatırımlar vs. konularda “DPT mi, hükümet mi yetkilidir” tartışması sona ermedi…

Tinbergen’in kanunu belliydi; “Tüm iktisat araçları tek bir hedefe birbiriyle uyumlu şekildedizayn edilirse ekonomide başarı mümkün olur.”

Etkisizleştirilen Tinbergen Türkiye’den gitti. (1969’da ilk kez o yıl verilen Nobel Ekonomi Ödülü’nü aldı. Bugün birçok Merkez Bankası tarafından kullanılan para politikası teorisinin temelini de Tinbergen oluşturdu. İyi bir entelektüeldi.)

Zamanla DPT’den Yalçın Küçük ’ten Güngör Uras’a, Hikmet Çetin’den Atilla Karaosmanoğlu’na kadar parlak iktisatçılar tasfiye edildi.

Teşkilat, Turgut Özal başta olmak üzere “takunyacılar” denen Nakşibendilerin kontrolüne girdi…

Sonraki sağ iktidarlar da DP’nin yaptığı gibi plansız popülist ekonomik uygulamaları sürdürdü: “Bize plan değil pilav lazım!” Ve:

Türk ekonomisinde hep krizler yaşandı ve hep arkasından askeri darbeler geldi. Süreçte, planlama “sol” görülüp hep dışlandı.

Sonunda -planlamanın adına bile tahammülü olmayan- AKP kriz duvarına çarptı.

Uzun girişi niçin yaptım?

****

CHP’yi uyarmak için yazdım!

31 Mart 2024 seçim sonucunu değerlendirmek için CHP, 20-21 Nisan’da çalıştay yaptı. Belediye başkanları, il ve ilçe başkanları Ankara’ya geldi.

Sonuç ne çıktı? Bitmek bilmez popülist söylemler…

Oysa. Halk geçinemiyor ve iktidara getirdiği belediyelerden çare bekliyor.

Somut adımlar şart…

CHP ilk olarak yerel yönetimler anlayışını kökten değiştirmeli. Mesela:

Devlet Planlama Teşkilatı gibi “Belediye Planlama Teşkilatı” kurmalı!

Deyim yerindeyse her CHP’li belediye kendi kafasına göre keyfi yatırım vs yapmamalı...

Kuşkusuz “şu şöyle yapılmalıdır” diyemem. CHP, kuracağı planlama teşkilatı için çalıştay yaparak, bu organizasyonun nasıl yapılandırılacağı gibi safhaları tartışmalı...

Bu ekonomik krizde belediyeler ülke çapında bir planlamayla, borçlanmayı hedef alan savruk programlar yerine halka yardım eden sosyal politikaları harekete geçirmeli...

Evet, belediyelerde planlamaya ve itibariyle dayanışmaya ihtiyaç var. Popülizmden halk bıktı artık…

Odatv.com