İktidardaki Çin Komünist Partisi'nin 16 Ekim'de yapılacak kongresinde Devlet Başkanı Şi Jinping'in üçüncü dönem için yeniden başkanlığa getirilmesi öngörülüyor. Bu durumda beş yıl daha devlet başkanlığı yapacak olan Şi'nin Mao Zedong döneminden bu yana en güçlü Çinli lider olduğu düşünülüyor. Peki kongreden ne bekleniyor ve neden önemli?

2018 yılında Çin Ulusal Halk Kongresi, devlet başkanlarının görevlerini her biri beş yıl olmak üzere iki dönemle sınırlayan anayasal düzenlemeyi kaldırmayı onaylamıştı. Böylece Şi'nin üçüncü bir dönem seçilmesinin önü açıldı.

69 yaşındaki Şi'nin hayatının geri kalanı boyunca iktidarda kalma olasılığı yüksek.

Şi Jinping, halihazırda üç farklı pozisyonda görev yapıyor.

Şi, aynı zamanda 'Üstün' veya 'Yüce' lider olarak tanımlanıyor.

Şi'nin beş yılda bir yapılan parti kongresinde Parti Genel Sekreteri ve Merkez Askeri Komisyon Başkanı ünvanlarını, 2023 baharında yapılacak yıllık Ulusal Halk Kongresi'nde de başkanlık rolünü koruması bekleniyor.

Kongrede ne olacak?

Kongre kapsamında yaklaşık 2300 kişinin Tiananmen Meydanı'ndaki Büyük Halk Salonu'nda bir hafta boyunca toplanması bekleniyor.

200 kişi, partinin Merkez Komitesi'ne davet edilecek, 170 kişi yedek üye olarak seçilecek.

Merkezi Komitesi, partinin Politbürosu'na 25 üye seçecek.

Politbüro ise Politbüro Daimi Komitesi'ni belirleyecek.

Politbüro Daimi Komitesi üyeleri ülkenin en seçkin insanları.

Parti'nin Genel Sekreteri Şi Jinping dahil halihazırda 7 üye bulunuyor ve hepsi erkek.

Merkez Komistesi üyelerinin ayrıca kongrenin bitiminden sonra yeniden bir araya gelmesi bekleniyor.

Neden önemli?

Şi, eğer seçilirse dünyanın en büyük ikinci ekonomisini ve en büyük askeri güçlerinden bir tanesini yönetmeye devam edecek.

Bazı analistler, Şi'nin üçüncü döneminde ülkeyi daha otoriter bir hale getirmesini öngörüyor.

Londra Üniversitesi'nin Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu'ndan (SOAS) Profesör Steve Tsang, "Şi yönetiminde Çin, totaliter bir yöne doğru hareket ediyor. Mao yönetimindeki Çin totaliter bir yönetimdi. Henüz o noktaya gelmedik ama kesinlikle o yönde ilerliyoruz" diyor.

Tsang, kongrede alınan kararların anayasal değişikliklere yol açacağını ve "Şi Jinping düşüncesinin" parti tarafından daha da benimseneceğini düşünüyor.

Şi'nin sosyalist yönetime getirdiği yoruma "Şi Jinping düşüncesi" deniyor.

Analistler, Şi'nin özel şirketlere şüpehli bir şekilde yaklaşmasını ve iddialı milliyetçi bir tutum sergilemesini buna örnek olarak gösteriyor.

Şi yönetiminde hükümet yetkilileri, çeşitli sektörlerde çalışan güçlü şirketler üzerinde baskı kuruyor.

Kongrede belirlenecek yeni liderler, önümüzdeki dönemde ülkenin politikalarını kararlaştıracak.

Çin'in bundan sonraki ekonomik, siyasi, diplomatik ve çevre konularındaki hedefleri ve tutumu dünyada birçok ülke tarafından yakından takip edilecek.

Çin'in ekonomik zorlukları

Çin'in ekonomisi yıllarca büyüdü.

Ancak Covid-19, yükselen küresel fiyatlar ve ülkedeki konut krizi yüzünden son dönemde zorda.

Ukrayna savaşının ardından küresel durgunluk endişeleri Çin'i de etkiliyor.

Önceki devlet başkanları Jinang Zameen ve Hu Jintao'ya kıyasla Şi'nin yönetiminde ekonomik büyümenin yavaşladığı gözlemleniyor.

Bazı analistler komünist hükümetin meşruiyetinin koruması için istihdam ve yüksek gelir sağlaması gerektiğini öne sürüyor.

Önümüzdeki beş yıl içinde ekonominin gerilemeye devam etmesi Şi'nin yönetimini olumsuz etkileyebilir.

16 Ekim'de Merkez Bankası Başkanı dahil birçok devlet görevinde değişiklik yapılması öngörülüyor.

Sıfır Covid politikası

Şi, Çin'de uygulanan sıfır Covid politikasının öncülerinden bir tanesi.

Dünyanın büyük bir kısmında normalleşme süreçleri devam ederken Çin yetkilileri ülkenin çeşitli bölgelerinde virüsün yayılmasını engellemek için kapsamlı kapanma ve toplu test kuralları uyguluyor

Geçtiğimiz haftalarda Şenzen ve Çengdu dahil yaklaşık 70 şehirde tam veya kısmi kapanma uygulandı. On milyonlarca kişinin ve çok sayıda işletmenin bu kurallardan olumsuz etkilendiği belirtiliyor.

Şi, Covid politikalasına "karşı çıkan, şüphe duyan veya reddeden her türlü söz ve eyleme karşı kararlı bir şekilde mücadele edeceğini" söylüyor.

Uzmanlar kongre öncesinde virüsün yayılmasının başkanın imajını zedeleyebileceğini belirtiyor.

Bazıları hükümetin kongrede zafer ilan edeceğini ve sıfır Covid uygulamasını sonlandıracağını düşünüyor.

Diğer taraftan Çin'in insanların hayatını ekonomiden daha çok önemsediğini söyleyerek hükümetin herhangi bir değişiklik yapmadan devam edeceğini düşünenler de var.

Tayvan ve Batı

Şi aynı zamanda Batı'ya karşı, özellikle Tayvan konusunda sert bir tutum almayı tercih etti.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı'nın Ağustos ayında Tayvan'a yaptığı ziyaretin sonucu olarak Çin bölgede askeri tatbikat yapmayı seçti.

Çin hükümeti, Tayvan’ı "yeniden kendi topraklarının parçası olacak ayrılıkçı bir bölge" olarak görüyor.

Tayvan halkı ise kendi para birimi, pasaportu, silahlı kuvvetleri, anayasası ve seçilmiş cumhurbaşkanı olan bölgenin bağımsız bir ulus olarak görülmesi gerektiğini düşünüyor.

Şi, Tayvan ile "yeniden birleşmenin" 2049 yılına kadar "gerçekleştirilmesi gerektiğini" söylüyor.

2049, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yüzüncü yılı.

Güvenlik uzmanları Çin'in Tayvan'ı işgal etmesinin ABD'nin Pasifik bölgesindeki hakimiyetini tamamen yok edeceğini söylüyor.

Tayvan, Batı için stratejik olarak çok önemli bir konumda ve "birinci ada zincirinde" bulunuyor.

Birinci Ada Zinciri, uzun yıllardır ABD müttefiki olan ülkelerden oluşuyor.