Şubat ile Mayıs ayları arasında 15 eyalet ve New York kentindeki 10 bin can kaybının incelendiği araştırmaya liderlik eden CDC uzmanı epidemiyolojist Jonathan Wortham elde ettikleri bulguların çok çarpıcı olduğunu ve Corona virüsünün diyabet hastalarında ciddi komplikasyonlara yol açtığını gösterdiğini söylüyor.

Reuters haber ajansının 12 eyalet ve başkent Washington’da yaptığı bir anket de CDC araştırmasıyla benzer bulgular ortaya koydu. Ankete göre, Corona virüsünden ölenlerin büyük kısmı diyabet hastasıydı.

Ancak aralarında California, Arizona ve Michigan’ın da bulunduğu 10 eyalette ölenlerin diyabet veya başka bir kronik hastalığı olup olmadığı bilgisinin kayıt altına alınmamış olması, geri kalan eyaletlerinse anketi yanıtlamaması, Corona salgınında en yüksek risk grubunda yer alanların korunmasını zorlaştırıyor.

Amerika’da diyabet kaynaklı ölüm oranları 2009’dan beri tırmanışta ve sanayileşmiş diğer ülkelerin çoğunu geçmiş durumda. Diyabet sorunu Corona virüsünden orantısız şekilde etkilenen siyahlar ve Latin kökenliler arasında beyazlara göre daha yaygın.

Chicago Üniversitesi’ne bağlı Kronik Hastalık Araştırma ve Politika Merkezi Direktörü Profesör Elbert Huang, “Diyabet zaten yavaş ilerleyen bir salgındı. Şimdi Corona virüsüyle birlikte hızlı bir dalgaya dönüştü” diyor.

Diyabet hastalığını kontrol altında tutmaksa, spor ve sağlıklı beslenme gibi alışkanlıkların ve tıbbi hizmetlerin aksadığı salgın döneminde daha da zorlaştı.

Bazı diyabet hastaları, insülin masraflarını karşılamak için virüs tehlikesine rağmen çalışmak zorunda kaldı. Ayrıca salgın yüzünden milyonlarca Amerikalı işleriyle birlikte işyerlerinin sağladığı sağlık sigortalarını da kaybetti.

Risk önceden biliniyordu

Harvard Tıp Fakültesi’nden endokrinolog ve diyabet araştırmacısı A. Enrique Cabarello’ya göre, salgının yarattığı sağlık krizinin büyük kısmı daha öngörülü ve kapsamlı bir ulusal politikayla önlenebilirdi.

Uzmanlara göre Corona virüsünün özellikle diyabet hastaları için büyük risk teşkil ettiği biliniyordu. Aynı durum 2003’te Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu (SARS) adıyla bilinen Corona virüsü salgınında da yaşandı. SARS nedeniyle ölenlerin yüzde 20’sinden fazlası diyabet hastasıydı.

2009’da yaşanan H1N1 grip salgınındaysa, diyabet hastalarının enfeksiyonu ağır geçirme riski üç kat daha fazlaydı.

2012’de kısaca MERS adıyla bilinen Ortadoğu Solunum Yolu Sendromu’nda yoğun bakıma giren veya ölen hastaların yüzde 60’ında diyabet olduğu görüldü.

Yale Üniversitesi Akciğer Enfeksiyonları Araştırma ve Tedavi Merkezi Direktörü Charles S. Dela Cruz, önceki Corona virüsü salgınlarına göre daha uzun süren ve daha fazla kişiye bulaşan Covid-19’un önceden bilinmeyen komplikasyonlara yol açtığını da vurguluyor.

Doktorlar, Corona virüsü salgınının ampütasyon, görme kaybı, böbrek yetmezliği gibi diyabete bağlı komplikasyonlarda dolaylı yoldan bir sıçramaya yol açabileceği konusunda uyarıyor.

İngiltere’nin Manchester Üniversitesi’nden profesör ve Uluslararası Diyabet Federasyonu Başkanı Andrew Boulton, salgın sonrasında büyük sağlık sorunlarıyla karşılaşabileceğimizi söylüyor.

Büyük bir bulmaca

Araştırmacılar aylardır diyabetle Corona virüsü arasındaki ilişkiyi anlamaya çalışıyor.

Virüs birçok diyabet hastasında zaten zayıflamış olan kalbi, akciğerleri ve böbrekleri hedef alıyor. Araştırmalara göre Corona virüsü çoğu diyabet hastası da olan yaşlılar, obezler ve yüksek tansiyonu olanlar arasında daha fazla ölüme yol açıyor.

Diyabet hastalarında görülen yüksek glikoz ve lipit değerleri, bağışıklık sisteminin virüse aşırı tepki vererek vücuda saldırması anlamına gelen sitokin fırtınasına yol açabiliyor. Araştırmalarda, damarlarda koruyucu zar işlevi gören endotel hücrelerinin zarar görmesinin, enflamasyon ve kanın öldürücü şekilde pıhtılaşmasına neden olduğu görülüyor.

Yale Üniversitesi’nden Dela Cruz durumu, “Büyük bir bulmaca gibi hepsi birbirine bağlı” şeklinde yorumluyor.

Diyabet hastalarının zayıflıklarının büyük bir kısmı kandaki yüksek şeker oranına bağlı. Yüksek şeker bağışıklık sistemini zayıflatıyor ve hayati organlara zarar veriyor. Bulgular, Corona virüsünün sadece yüksek şeker ortamından beslenmediğini, aynı zamanda kan şekerini yükselterek yeni diyabet vakalarına yol açabildiğini gösteriyor.

Alabamalı akciğer uzmanı David Thrasher, Montgomery bölgesindeki hastanelerin yoğun bakım birimlerinde tedavi edilen Corona vakalarının yarısının diyabet hastası olduğunu söylüyor. Thrasher, “Corona virüsü en fazla diyabet hastalarını zorluyor ve bunun nedeni bağışıklık sistemi olabilir” diyor.

VOA