Diyarbakır’da gözaltına alınan dönemin HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, 4 Kasım 2016 tarihinde Diyarbakır’da tutuklanarak Edirne Cezaevi'ne sevk edilmişti. Demirtaş hakkında açılan dava güvenlik gerekçesiyle Ankara’ya alınmıştı. AİHM Dairesi’nin ihlal kararına rağmen eski HDP Eş Genel Başkanı tahliye edilmedi.

Tahliye kararı sonrası yeni dava

Ankara’daki yargılamayı yapan 19. Ağır Ceza Mahkemesi, AİHM Büyük Daire’nin dosyayı görüşmesinden önce, 2 Eylül 2019’da Demirtaş hakkında tahliye kararı verdi. Ancak İstanbul’da örgüt propagandası yapmak iddiasıyla 4 yıl 8 aylık kesinleşmiş cezası bulunduğu gerekçesiyle Demirtaş cezaevinden çıkamadı. Demirtaş’ın avukatlarının başvurusu üzerine 4 yıl 8 aylık ceza, ana davadan tutuklu kaldığı süreden mahsup edildi. Bu kararla, Demirtaş’ın tahliyesinin önünde engel kalmadı.

Ancak Demirtaş, 20 Eylül 2019 tarihinde Kobani soruşturması kapsamında Ankara’da ikinci kez tutuklandı. Demirtaş’ın ikinci kez tutuklanmasının üzerinden 2 yıl geçti. Böylece, Demirtaş’a özgürlük yolu bir kez daha kapatıldı.

Bu süreçte yeni açılan Kobani davası yargılaması tutuklu sürerken; Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Demirtaş’la ilgili AİHM’in verdiği ihlal kararlarının uygulanmaması üzerine 17 Eylül 2021'de bir kez daha Türkiye’den Demirtaş’ın tahliye edilmesini istedi. Komite, Demirtaş ile ilgili eylem planını sunması için de Türkiye’ye 30 Eylül'e kadar süre verdi.

Demirtaş, 2018 yılında Cumhurbaşkanı adayı olduğu seçimlere cezaevinden hazırlanmıştı.

Bundan sonra ne olacak?

Gözler, bundan sonra ne olacağına çevrildi. Demirtaş’ın avukatları Benan Molu ve Mahsuni Karaman, yargı sürecine ilişkin DW Türkçe’ye konuştu. Avukat Benan Molu, AİHM kararlarının ardından Demirtaş’ın özgürlüğüne kavuşması gerektiğine işaret belirterek, şunları kaydetti.

“AİHM’in verdiği iki karar doğrultusunda Demirtaş’ın bir an önce tahliye edilmesi, yargılandığı dosyada beraat etmesi, onun dışında bir hapis cezası aldıysa bunun bozulması gerekiyor. Buna bağlı olarak diyelim ki avukatlıktan men edildi ya da Türk Ceza Kanunu'nun 53. maddesi kapsamında seçimlere katılması mümkün değil  ya da parti kapatma kabul edilirse siyaseten yasaklanma kararı alındı. Bütün bu karar dahil olmak üzere bu sonuca bağlı olarak başına gelen bütün olumsuz sonuçların ortadan kaldırılması gerekiyor.”

"Demirtaş tahliye edilmezse ihlal prosedürü başlar"

Avukat Molu, Türkiye’nin Bakanlar Komitesi ve AİHM’in kararlarını uygulamaması halinde Türkiye’nin Avrupa Konseyi üyeliğinin askıya alınabileceğini kaydetti. Tutuklu aktivist Osman Kavala’nın Bakanlar Komitesi’ndeki sürecinin bu süreçte belirleyici olacağını ifade eden Molu, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Osman Kavala’da da aynı direnç söz konusu. Ve Kavala bırakılmıyor. O yüzden de daha önce bütün Avrupa Konseyi tarihinde bir kez uygulanan bir yöntem var: Bu kararları uygulamayan devleti tekrar AİHM’e şikâyet etmek, onun hakkında bir ihlal prosedürü başlatmak... Burada da hem Avrupa Konseyi statüsü hem de İnsan Hakları Sözleşmesi gereğince ilgili devletin - bu örnek de Türkiye- üyeliğinin askıya alınması, üyelikten çıkarılması ya da seçimlere katılmasının engellenmesi gibi yaptırım öngörülüyor.”

Avukat Benan Molu

"Demirtaş’ı siyaseten yok etmeyi amaçlıyorlar"

AİHM Büyük Daire’nin kararının ikinci tutukluluğu da kapsadığını  belirten Molu,“Bu karar, sadece Demirtaş açısından değil benzer şekilde siyasi nedenlerle yargılanan binlerce insan açısından emsal. Bizim açımızdan artık beklentimiz artık bu yargı tacizine son verilmesi ve kararın bir an önce uygulanması. Mevcut yargı kararı Demirtaş’ı susturmayı, cezalandırmayı, içeride tutarak onu siyaset sahnesinden yavaş yavaş yok etmeyi amaçlayan bir karar. Umudumuzu kaybetmedik. Eninde sonunda Osman Kavala da Demirtaş da tahliye olacak” dedi. 

AYM iki yıldır dosyayı görüşmüyor

Avukat Molu, ikinci tutukluluk nedeniyle 7 Kasım 2019’da Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunduklarını belirterek, buna karşın AYM’nin iki yıldır karar vermemesini eleştirdi. Molu, "AYM başvurumuzla ilgili hızlı bir şekilde karar vererek Demirtaş’ı özgürlüğüne kavuşturması gerekirken, karar vermekten ısrarla kaçınıyor. Bu sebeple Bakanlar Komitesi kararı gereğince bir an önce başvuruyu inceleyip ihlal kararı vermesi yönünde sorumluluk düşüyor”ifadesini kullandı.

AİHM Türkiye’nin savunmasını istedi

AYM'nin dosyayı halen görüşmemesi üzerine Demirtaş’ın avukatları, ikinci tutukluluğu Mart 2020’te AİHM’e taşımıştı. Bu konuda Türkiye'den yeni savunma isteyen AİHM, Anayasa Mahkemesi’nin Demirtaş açısından tüketilmesi gereken etkili bir iç hukuk yolu olup olmadığını da ilk kez tartışmaya açtı.

Adalet Bakanlığı ise AİHM’e gönderdiği savunmada, AYM’nin hangi kararını ne zaman vereceğini AYM'ye söylemenin yargı bağımsızlığına aykırı olacağını iddia etti. Bakanlık, Demirtaş’ın 6-8 Ekim Kobani olaylarının esas sorumlusu olduğunu öne sürdü.

Mahsuni Karaman: Demirtaş siyasi rehine

Demirtaş’ın bir diğer avukatı Mahsuni Karaman ise AİHM kararlarıyla Demirtaş’ın "siyasi rehine” olduğunun tescillendiğini belirterek, Demirtaş’ın ne zaman tahliye olacağı konusundaki beklentisini ise şöyle özetledi:

Avukat Mahsuni Karaman

"Recep Tayyip Erdoğan’ın yaratmak istediği, kısmen de yarattığı ve kurumsallaştırmak için çaba gösterdiği, bir kez daha aday olarak tamamlamak istediği bu sistemsel dönüşümün önünde engel olarak görülen Sayın Demirtaş’ın halen içeride tutulması belli ki halen onların bu siyasal amacına hizmet ediyor. Demirtaş’ın tutukluluğunun buna hizmet etmediğini anladıkları gün Demirtaş’ı yine siyasi amaçlarla serbest bırakacaklar. Demirtaş’ın tutuklanması da tutukluluğunun devamı da tahliyesi de siyasi olacak.”

Karaman, Demirtaş’ın 2023 seçimlerine giderken tahliye olma ihtimalinin olduğunu da belirterek, “Sayın Demirtaş’ın içeride kalmasının artık seçim açısından kendisine artı puan getirmediğini anladığı anda Demirtaş’ı serbest bırakacaktır” dedi.

Alican Uludağ

 Deutsche Welle Türkçe