513 metrekare genişliğinde bir oda. 

Aynı katta marangoz, diş hekimi ve çiçekçi var.

Ama burası hepsinden farklı.

Belki de dünyanın en güvenlikli odası. 

1961 yılında dönemin ABD Başkanı John F. Kennedy'nin emriyle kuruldu.
 

1962'de durum odası ofisi / Fotoğraf: Kennedy Kütüphanesi, Robert Knudsen

Amaç ABD'nin Domuzlar Körfezi çıkarmasındaki hüsranı sonrası ortaya çıkan gerçek zamanlı bilgi ve iletişim sorununu ortadan kaldırmaktı. 

O yüzden bu odanın resmi adı 'John F. Kennedy Konferans Salonu'. 

Ama hemen herkes 'Beyaz Saray Durum Odası' (White House Situation Room) diye biliyor, yıllardır öyle anılıyor. 

ABD Başkanı Donald Trump'ın 'Film gibi' diye nitelediği IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'ye yönelik düzenlenen operasyon bu odadan izlenip, yönetildi. 
 

Fotoğraf: Beyaz Saray, Shealah Craighead

Beyaz Saray'ın servis ettiği iki fotoğrafta ABD Başkanı Trump'ın yanında General Marcus Evans ve yardımcısı Mike Pence'in yanı sıra ulusal güvenlik ekibi üyeleri görülüyor. 

Elbette bu görüntü Beyaz Saray için yeni değil. 

Durum odası daha önce de benzer birçok operasyona, çok sayıda gizi görüşmeye tanıklık etti.

Dünyanın istihbaratını yüklenen oda

Ülkenin istihbarat yönetiminin yapıldığı en meşhur oda, Beyaz Saray'ın Batı yakasında, bodrum katında yer alıyor. 

1987-1989 yılları arasında Ulusal Güvenlik Konseyi'nde yöneticilik yapan Michael Donley, odaya girişin ne denli güç olduğunu şu cümlelerle anlatıyor: 

Beyaz Saray'ın güneybatısına gidin. Kapıdaki korumaya kendinizi tanıtın ve görev tanımınızı söyleyin. Eğer listede adınız varsa size eşlik etmesi için bir başkası gelecek. Batı kanadındaki bodrumun girişine yürümeye başlayacaksınız ve başka bir koruma Beyaz Saray erişimi için aynı soruları bir kez daha size soracak. Onu da geçerseniz, ilk sağdan dönün, merdivenlerden birkaç basamak inin. Solda Beyaz Saray kalabalığını göreceksiniz. İşte onun sağındaki kilitli oda.

Ulusal Güvenlik Konseyi, ABD Başkanı ve aralarında ulusal güvenlik ile iç güvenlik danışmanın bulunduğu odaya Beyaz Saray şefi de girebiliyor. 

ABD'nin yurt içi ve yurt dışı 'kriz' anlarında gündeme gelen oda, aynı zamanda yurt dışında görüşmelerin en güvenli sağlanabildiği yer olarak biliniyor. 

Durum odasındaki tüm ekipmanların üst düzey teknoloji ve güvenlik algısı göz önünde bulundurularak inşa edildiği söyleniyor.

Odadan aynı zamanda dünya çapındaki ABD askeri birliklerinin kontrolünün sağlanması mümkün. 

2000'lerin başında yenilendi

Kennedy'nin emriyle inşa edilen oda gizli iletişim sistemleriyle donatılmıştı.

Duvarları ses, görüntü ve diğer sistemleri erişimi gizlemek amacıyla tahta paneller ile örülmüştü. 

2006-2007 yılları arasında oda kapsamlı bir onarımdan geçirildi. 
 

2006'daki yenileme çalışması sırasında konferans alanı bu haldeydi / Fotoğraf: AFP

Zira renovasyon öncesi odanın sistemi 1985 yılı teknolojisine göre dizayn edilmişti.

İçerideki ekranlar katod lambaları yardımıyla çalışıyor, bilgisayar ve telefonlar ise eskiydi. 

Hatta içeride faks makinesi bile vardı. 

Lavabosu olmayan bir mutfağa sahip olan oda ilk dönemlerinde güvenliği düşünmüş ama konfor ve estetiğe önem vermemişti. 

2001'deki 11 Eylül saldırılarının yenilenme çalışmalarını hız verildi.

Yenilenme çalışmaları 2007'de tam manasıyla sona erdi. 
 

Fotoğraf: Beyaz Saray

18 Mayıs 2007'de kurdele kesme merasimi ile yeniden kullanıma açıldı. 
 

'Superman tube' / Fotoğraf: Yuri Gripas 

2007'deki en önemli değişikliklerden biri ses geçirmez ve üst düzey güvenliğe sahip telefon kabini Süperman tüptü.

Sabah akşam dünyanın dört bir yanından bilgi yağıyor

Ulusal ve uluslararası olayların takibi için kurulan durum odası, beş ayrı saha takımının faaliyetlerini eş zamanlı izlemek için dizayn edildi. 

Her saha takımının kendi içinde iletişim asistanı ve istihbarat analisti bulunuyor. 

Takımların üyeleri yaklaşık aralarında askeri ve istihbarat tecrübesi olan 30 personelden seçiliyor.
 

Fotoğraf: Beyaz Saray

Durum odasına bilgi taşıyan üyelerin bir diğer özelliği ise apolitik olmaları zorunluluğu. 

Beyaz Saray'a 24 saat boyunca dünyada cereyan eden önemli olayları taşıyan ekip, durum odasının 7 gün 24 saat boyunca hassas bilgilerin buluşma noktası olduğunun da bilincinde.

Ekibin bir başka görevi başta ABD Başkanı ve durum odasına girebilen yetkililere sabah ve akşam raporu vermesi. 
 

1986 / Fotoğraf: Reagon Kütüphanesi

Durum odasında çalışanlarının tek görevi ise başkan ve danışmanlarına ele geçen bilgileri sunmak değil, aynı zamanda gelişmekte olan olayların medya tarafından nasıl yansıtıldığına dair bir resim de ortaya koymak.

Odanın bir diğer özelliği başkanın telefon görüşmelerini gerçekleştirdiği yer olarak bilinmesi, diğer ülke liderleri ve ileri gelenleri ile hassas görüşmelerin yapılması. 

Bu görüşmelerde kullanılan tercümanlar Beyaz Saray İletişim Başkanlığı'nda görevli resmi tercümanlardan seçiliyor. 

Peki ya durum odasının dünden bugüne uzanan fotoğraflı halleri?

Son yarım asır içinde gerçekleştirilen 7 fotoğraf ve görüşme...

↘ 15 Şubat 1968
 

Fotoğraf: Yoichi Okatomo / Johnson Kütüphanesi

Fotoğraftaki kişi dönemin ABD Başkanı Lyndon B. Johnson. 

Yanındaki Walt Rostow.

Johnson'ın ulusal güvenlik işleri özel asistanı. 

İkili, Vietnam'daki Khe Sanh bölgesinin haritasına bakıyor. 

Önce Johnson ardından Nixon'ın sonunu hazırlayan, Soğuk Savaş döneminin ikinci sıcak çatışması... 

Amerikan III. Deniz Piyade bölüğü ve Güney Vietnam kuvvetlerine ait üs, Kuzey Vietnam güçlerince 1968'de kuşatılmış.

Bilanço bin Amerikalı askere karşı yaklaşık 10 bin Kuzey Vietnamlının ölümü.

Kimine göre bu haritaya bakıldıktan sonra ABD taktik bir zafer kazanmış, kimine göre ise stratejik bir yenilgiye uğramış. 

Açık olan ABD'nin 19 bin kilometre uzağındaki bu sıcak cephedeki varlığının dünyada 68 hareketini tetikleyen bir unsur olarak akıllara kazınmış olması.

↘ 3 Şubat 1977
 

Fotoğraf: Beyaz Saray

Bu kez durum odası daha kalabalık. 

İçeride 21 kişi var. 

Dönemin ABD Başkanı Jimmy Carter masanın ortasında.

Göreve başlayalı sadece 2 hafta olmuş.

Daha sonra defalarca gireceği durum odasındaki ilk zamanları.

Sabah saat 09.05.

Öncesinde Ulusal Güvenlik Danışmanı Zbigniew Brzezinski ile görüşmüş.

Ardından durum odasına girmiş.

Oradan çıktıktan sonra Batı Almanya Şansölyesi Helmut Schmidt ile konuşacak. 

Görüşmenin içeriğine dair net bir bilgi yok. 

Tek bilinen Ulusal Güvenlik Konseyi Özel Koordinasyon Komitesi'nin kendisine brifing verdiği. 

Ama 1977 yılında ABD'nin Filistin-İsrail sorununda İsrail'den yana tavır koyduğu, bölgedeki yerleşim yeri inşalarını görmezden geldiği biliniyor. 

Enflasyon ve petrol krizi, İran İslam Devrimi, Sovyetler'in Afganistan'ı işgaline ise daha çok var.

↘ 1 Mayıs 1987
 

Fotoğraf: Pete Souza

10 yıl sonrası. 

Bu kez durum odasında bir Cumhuriyetçi var. 

Eski Hollywood aktörü Ronald Reagan, ikinci Başkanlık döneminde.

Solunda General Robert T. Herres ile Savunma Bakanı Caspar Weirberger var. 

Ortada yine bir harita.

1. Körfez Savaşı'nın başlamasına henüz 3 yıl var.

Irak ile İran arasındaki Tanker Savaşı'nın ise 7. yılı.

Başkan ve adamları Basra Körfezi'ndeki ABD savaş gemisi USS Stark'ın durumunu tartışıyor. 

Bu konuşmayı yaparken olası tehlikeler ele alınıyor mu bilinmez.

Ama gemi 16 gün sonra saldırıya uğrayacak, Irak jetlerinin hedefi olan USS Stark'ta görevli 21 Amerikalı donanma askeri hayatını kaybedecek.

↘ 22 Şubat 2000
 

Fotoğraf: AFP, Sharon Farmer

ABD Başkanı Bill Clinton.

Görev süresinin sona ermesine bir yıl var. 

Hemen sağında ABD'nin meşhur dışişleri bakanlarından Madeleine Albright oturuyor.

Amerikalılar bu kez Afrika'yı konuşuyor. 

Ama sadece kendi aralarında değil.

Ekranda neredeyse tüm ömrü anti apartheid (ayrımcılık karşıtı) mücadelesi ile geçmiş Nelson Mandela var. 

Mandela 1994'den 1999'a kadar sürdürdüğü devlet başkanlığından ayrılalı bir yıl olmuş, aktif siyasi hayatı sona ermiş görünse de bölgedeki sorunlar ile hala ilgileniyor.

Masada Afrika kıtasının sorunlu ülkesi Burundi... 

Hutular ve Tutsiler arasındaki iç savaş 1993'te başlamış.

Clinton ve ekibi durum odasında, Mandela ile telekonferans yöntemiyle iletişim kuruyor.

Mandela'ya Burundi'deki barış görüşmeleri için ABD'nin destek verebileceği söyleniyor.

Burundi'deki iç savaşı sonlandırmak için Tanzanya'nın Arusha kentindeki görüşmeleri o dönem yürüten isimlerden biri de ABD Özgürlük madalyası ve Sovyet Lenin nişanı sahibi Mandela. 

22 Şubat'taki konuşmadan 6 ay sonra 28 Ağustos 2000'de Arusha Barış ve Uzlaştırma Anlaşması imzalanıyor. 

Orada alınan 4 karar daha sonra Burundi Cumhuriyeti'nin anayasasına da ekleniyor. 

Ancak iç savaş 2005'e kadar devam edecek.

↘ 4 Ocak 2007
 

Fotoğraf: Reuters, Eric Draper

7 yıl sonrası. 

Durum odası tadilattan geçmiş, yenilenmiş, odanın iç görünümü ve içindeki teçhizatlar değişmiş. 

ABD'ye göre değişmekte olan bir diğer yer ise Irak.

Dönemin ABD Başkanı George W. Bush'un karşısındaki ekranda Irak Başbakanı Nuri el Maliki yer alıyor.

AB, Saddam Hüseyin'in biyolojik silah ürettiği iddiasıyla "Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu" düzenleyeli henüz dört yıl olmuş.

İç savaş, terör, kaos, siyasi istikrarsızlık ve günümüze kadar uzanan altyapı sorunlarını beraberinde getiren işgal sonrası yeniden dizayn etmeye çalıştığı Irak'ı ülkenin Başbakanı Nuri El Maliki ile görüşüyor.

30 Ocak 2005'te işgal sonrası Sünni Arapların boykot ettiği ilk genel seçimler düzenlenmiş. 

Nuri el-Maliki 20 Mayıs 2006'da hükümeti kurduğunu açıklamış. 

Irak'ta Şii-Sünni mezhep savaşı var.

Bush o gün, o odada neler söylüyor meçhul. 

Ama bir hafta sonra yaptığı açıklamada 'Irak'ta başarı için sihirli bir formül yok' diyerek 20 bin askeri birliğini daha Irak'a göndermeye karar veriyor. 

New York Times gazetesi bu görüşmede Bush'un Maliki'ye yapılması gerekenler listesi sunduğunu yazıyor.

5 emir olarak anılan listede Bush, Maliki'den bir an önce eyalet seçimi için tarih belirlemesini, petrol yasasını çıkarmasını, Sünni bölgelere daha çok yatırım yapmasını, peşmergelerin de Bağdat'ın güvenliğini sağlamasını istiyor.

↘ 2 Mayıs 2011
 

Fotoğraf: Beyaz Saray, Pete Souza

2 Mayıs 2011.

Durum odasının en meşhur fotoğraflarından biri. 

Başkan Barack Obama, yardımcısı Joe Biden, Savunma Bakanı Robert Gates, Dışişleri Bakanı Hillary Clinton ve ulusal güvenlik ekibi üyeleri odada.

'Dünyanın en çok aranan teröristi' ünvanına sahip El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in yakalandığı operasyonu izliyorlar. 

Yüzlerindeki ifade çok açık, kendini en çok ele veren ise o odadaki iki kadından biri olan Dışişleri Bakanı Clinton.

Ağzını eliyle kapatmış olup biteni takip ediyor. 

2001'deki 11 Eylül saldırılarının mimarı Bin Ladin Pakistan Abbotabad'da, hemen Pakistan Askeri Akademisi'nin yanındaki villada köşeye sıkıştırılmış. 

Amerikan özel birlikleri tarafından öldürülmüş.

Gizli operasyon ABD için Bush döneminden kalma Bin Ladin defterinin artık kapanması anlamına geliyor. 

↘ 26 Ekim 2019
 

Fotoğraf: Beyaz Saray, Shealah Craighead

El-Kaide etkisini yitirmiş, mirasını IŞİD devralmış. 

Dünya bu kez IŞİD'in kurucu lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'nin peşinde.

Günlerden Cumartesi. 

Saat 17.00. 

Durum odasındaki masanın etrafında Başkan Donald Trump, Başkan Yardımcısı Mike Pence, Savunma Bakanı Mark Esper, Ulusal Güvenlik Danışmanı Robert O'Brien ve üst düzey ulusal güvenlik yetkilileri var. 

Trump yönetiminin en önemli operasyonu yönetiliyor. 

Bağdadi'nin yeri 6 yıl sonra tespit edilmiş.

Operasyona katılacak özel kuvvet timi bir aydır bölgede. 

CIA de haftalardır orada. 

Trump baskını izliyor. 

Daha doğrusu o sırada Beyaz Saray fotoğrafçısına poz veriyor.

Operasyon tamamlandıktan sonra yaptığı açıklamada ise olup biteni film gibi seyrettiğini söyleyecek. 

Ancak Obama döneminde Beyaz Saray Fotoğrafçılık Ofisi'nin direktörlüğünü yapan, bin Ladin'in öldürülmesi esnasında durum odasının ruh halini fotoğraflayan Pete Souza'ya göre fotoğraflar baskın sırasında değil baskından yaklaşık bir buçuk saat sonra çekilmiş.

Souza bu iddiasını fotoğrafın IPTC (fotoğraf bilgi paylaşım modeli) verisine dayandırıyor.

Yani Trump'ın dediği gibi durum odasına Bağdadi'nin ağlama, bağırma sesleri ulaşmamış olabilir. 

Dora Mengüç @doramenguc [email protected] 

The Independentturkish