Resmi Gazete'de yayımlanan gerekçeli kararda, ilk kararı uygulamayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin yeni bir hak ihlaline yol açtığı belirtildi.

Kararda, Berberoğlu hakkında, "yeniden yargılama işlemlerine başlanması, mahkumiyet hükmünün infazının durdurulması, hükümlü statüsünün sona erdirilmesi, yeniden yapılacak yargılamada durma kararı vermesi" işlemlerinin zorunlu belirtilerek; 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin bunu yerine getirmekle yükümlü olduğu vurgulandı.

Bu gelişme sonrası gözler, AYM'nin kararını uygulayacak kurumlara çevrildi.

AYM'nin ilk kararını uygulamayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin, Yüksek Mahkeme kararı doğrultusunda "yargılamanın durdurulması" yönünde karar vermesi halinde Berberoğlu, kararı içeren fezlekenin Meclis'e iletilmesi ile milletvekilliğine dönebilecek.

TBMM Başkanı Mustafa Şentop ise AYM'nin, hak ihlalinin giderilmesi için TBMM'yi de göreve çağırmasını "yetki aşımı" olarak nitelendirdi. Şentop, bir yazıyla AYM'den açıklama isteyeceğini söyledi.

TBMM ve HSK'yi de göreve davet etti

AYM kararında, kararlarının bağlayıcı olduğuna ve yerine getirilmemesinin "anayasal düzenin ağır ihlali" anlamına geleceğine işaret etti.

Mahkeme kararında dikkat çeken bir başka ayrıntı ise ilk ihlal kararını uygulamayan 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin tutumu karşısında Hakimler ve Savcılar Kurulu ile TBMM'ye atıfta bulunması oldu.

"Anayasal düzenin korunması yalnızca Anayasa Mahkemesi'ne ait değildir" denilen kararda, kamu gücünü kullanan organların da anayasaya sadakat görevi olduğuna işaret etti. Kararda, TBMM ve HSK'ye ilişkin şu hükme yer verildi:

"Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin Kadri Enis Berberoğlu (2) kararı ve işbu Kadri Enis Berberoğlu (3) kararında tespit edilen hak ihlallerinin ortadan kaldırılması ve bahsi geçen ihlal kararının gereğinin yerine getirilmesi yalnızca ilgili derece mahkemelerinin değil, ilgileri olduğu ölçüde başta Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Hakimler ve Savcılar Kurulu olmak üzere kamu gücünü kullanan diğer organların da görevidir. Bu sebeple ihlal kararının ilgili kurumlara da gönderilmesi gerekir."

CHP'den Şentop'a ziyaret

Gerekçeli kararın açıklanmasının ardından CHP yönetimi harekete geçti. CHP'nin hukuk işlerinden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, AYM'nin hak ihlalini giderme kararının uygulanması için TBMM'yi de göreve çağırdığını anımsattı. Erkek, "TBMM Başkanlığı'na, Hakimler ve Savcılar Kurulu'na seslenmek istiyorum. Siz de üzerinize düşen görevleri yerine getirin. İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu parlamentoda, Meclis'te olmalı, görevini yapmalı" dedi.

Daha sonra CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, Grup Başkanvekili Engin Özkoç ve Anayasa Komisyonu Üyesi Bülent Tezcan, Şentop'u ziyaret ederek süreçle ilgili görüştü.

'Fezlekeyle fiilen görevine başlamış olacak'

Görüşme sonrasında açıklama yapan Engin Özkoç, TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un da 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin AYM kararına uyacağı tahminini dile getirdiğini ifade etti. Berberoğlu hakkındaki hak ihlalinin kaldırılarak, milletvekilliği görevine başlaması gerektiğini belirten Özkoç, şunları söyledi:

"Meclis Başkanı, AİHM'in bu tür kararları aldığını ancak bu ihlalin nasıl düzeltileceği konusunda bir açıklama yapmadığını, ilgili makamların bunu yerine getirdiğini, fakat hukuk gereği AYM'nin kimlerin hak ihlali kararını uygulanmasının zorunluğunu AYM bizzat karar alarak taraflara bildirildiğini ve kanun kararı olduğunu ifade etti. Böylece AYM, hem HSK'ya hem TBMM'ye 'Bu kararı uygulayın' diye gerekçesinde not düştü.

"TBMM bir anayasal kuruluştur ve hak ihlali kararı olduğu halde milletvekilliğinin düşürülmesinin bir an önce durdurulması gerekliliğini açıkça ifade etti. Yerel Mahkeme'nin de AYM'nin aldığı karara uyması, HSK'nın üzerine düşen görevi yerine getirmesi gerekliliğine dikkat çekti.

"Bu kararın bir an önce fiiliyata geçmesi gerekiyor. Meclis Başkanı, 'AYM kararlarını tüm kurumlar uygulamak zorundadır, 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin de tahmin ediyorum ki bu doğrultuda karar alacağı düşüncesindeyim' dedi. Bu karar açıklandıktan sonra, biz bu kararı TBMM Karma Komisyonu'na göndereceğiz, görevimizi yerine getirmiş olacağız, fiilen de Enis Berberoğlu milletvekilliği görevine başlamış olacak."

Özkoç soru üzerine, AYM kararı ile Berberoğlu'nun milletvekilliğini yeniden kazandığını belirtti, Meclis Başkanının mahkemenin alacağı kararı bir fezleke olarak gördüğü için bu fezleke karma komisyona gittiğinde Berberoğlu'nun milletvekilliğini o zaman kazanmış olacağı görüşünde olduğunu söyledi.

Dokunulmazlık kazanacak

İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin AYM kararı doğrultusunda kesin hükmü kaldırması, yargılamayı durdurma kararı verip bunu Meclis'e bildirmesi gerekiyor.

Gelen karar bir "dokunulmazlık" fezlekesi olarak karma komisyona gönderilecek. Bu aynı zamanda Berberoğlu'nun "milletvekili" olduğunun da belgesi olacak ve aksi bir karar verilmedikçe yargılama dönem sonuna, yani milletvekilliği sona erene kadar kadar durmuş olacak.

TBMM Başkanı Şentop, CHP'lileri kabulünden önce katıldığı bir televizyon programında AYM'nin hak ihlalinin giderilmesi için TBMM'yi de göreve davet etmesine tepki gösterdi.

Kararın muhatabının AYM olmadığını kaydeden Şentop, "AYM hüküm kısmında TBMM'ye 'Şunu yapmalıdır' gibi bir karar vermiş değil. Kararın muhatabı TBMM değil. Burada AYM, tabiri caizse bir çağrı yapıyor, 'Hep beraber bu işe sahip çıkalım' gibi bildiri yapıyor. Bu AYM'nin görev ve yetkileri arasında yok, bilhassa TBMM'ye tembihte bulunması nasihatte bulunması, öğüt vermesi yetki aşımıdır. Bu kararı siyasi bildiriye dönüştüren bir kısmıdır" görüşünü dile getirdi.

AYM kararlarına uyma zorunluluğu bulunduğu görüşüne kendisinin de katıldığını ifade eden Şentop, bir yazıyla AYM'den bu konuda açıklama isteyeceğini ifade etti:

"Haklı pozisyondayken bu, bir kararı bence bir açıdan ciddi ölçüde yaralıyor. Ben bu anlamda bir tavzih, bir açıklama, ne demek istiyor, TBMM ne yapması gerekir bunu açıkça yazması konusunda, eğer öyle değil de buradaki ifadeler bir hata sebebiyle veya düşünmeden konulmuşsa onun düzeltilmesi konusunda bir yazı yazacağız, göndereceğiz."

Berberoğlu'nun milletvekilliği neden düşürüldü?

Enis Berberoğlu, 13 Şubat 2018'de, MİT TIR'larıyla ilgili görüntüleri Cumhuriyet gazetesine verdiği iddiasıyla yargılandığı davada 5 yıl 10 ay hapis cezası aldı.

Berberoğlu'nun milletvekilliği 4 Haziran 2020'de düşürüldü.

AYM, Berberoğlu'nun başvurusu üzerine, 17 Eylül 2020'de hak ihlali ve yeniden yargılama kararı aldı. Bu karar uygulanmadı, yeniden bireysel başvuru yapan Berberoğlu için AYM 21 Ocak'ta tekrar hak ihlali kararı verdi.Berberoğlu, ihlal kararının yerine getirilmemesi nedeniyle mahkemeye yaptığı başvuruda, "seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı" ile "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının" ihlal edildiğini belirtmişti.

BBC TÜRKÇE