Erdoğan NATO Tartışmasında Ne Elde Edebilir?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki haftalık süre içinde İsveç ve Finlandiya'nın tarihi önem taşıyan NATO üyeliği talebini engelleme girişiminde bulundu, NATO üyesi Yunanistan'a sert çıktı ve Suriye'de yeni bir operasyon planlandığını açıkladı.

Erdoğan'ın Ukrayna savaşında Türkiye'nin oynadığı arabuluculuk rolünü ve NATO'ya girmek isteyen ülkeleri veto etme hakkını, Türk hükümetinin Kürt militanlar başta olmak üzere terörist olarak kabul ettiği gruplara karşı başka ülkeleri de eyleme geçmeye zorlamak ve Türkiye'nin bazı şikayetlerini dile getirmek için fırsat olarak kullanmak istediği gözleniyor.

Türkiye'nin önümüzdeki yıl genel seçime gitmeye hazırlandığı bir ortamda Erdoğan'ın uluslararası anlaşmazlıklara odaklanarak otoriter lider imajını pekiştirmeye çalıştığı yorumu yapılıyor.
Peki Erdoğan, attığı riskli adımlarla ne gibi kazanımlar elde etmeye çalışıyor olabilir?

Türkiye ne istiyor?

NATO'daki en büyük ikinci orduya sahip olan Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın, Ankara'nın PKK'yla bağlantılı olduğunu iddia ettiği grupların üzerine gitmelerini istediği şeklinde, uzun zamandır dile getirdiği taleplerin yerine getirilmesi için baskı uyguluyor.

İki İskandinav ülkesinin NATO üyeliğini engelleyeceği tehdidinde bulunan Türk hükümeti ayrıca İsveç ve Finlandiya'nın YPG'ye verdiğini iddia ettiği desteği de kesmesini istiyor.

Türkiye, Avrupa ve Amerika'nın da terör örgütü olarak kabul ettiği PKK'yla YPG'nin aynı örgüt olduklarını kaydediyor.

Türkiye, İsveç ve Finlandiya'dan, terör zanlılarını Türkiye'ye iade etmelerini talep ediyor. İsveç ve Finlandiya ise PKK ya da diğer terör örgütlerini destekledikleri iddialarını reddediyor.

Türkiye'nin bir başka kilit talebiyse, aralarında İsveç ve Finlandiya'nın da bulunduğu bazı Avrupa ülkelerinin 2019 yılında YPG'ye karşı operasyon düzenlemek için Suriye'ye giren Türkiye'ye uyguladığı silah satışı kısıtlamalarını kaldırmaları.

Düşünce kuruluşu Ortadoğu Demokrasi Projesi Türkiye Programı Koordinatörü Merve Tahiroğlu, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın NATO'nun Türkiye'ye ihtiyacı olduğuna inandığını, bu nedenle pazarlık yapabilecek konumda olduğunu düşündüğünü söylüyor.

Tahiroğlu, "NATO müttefikleri, Rusya'ya, NATO'nun hiç olmadığı kadar birlik ve beraberlik içinde olduğunu, Erdoğan'ın Türkiye'sinin bile bunu bozamayacağını göstermek istiyor. Dolayısıyla Erdoğan da bedel ödemek zorunda olmadığını biliyor" diyor.

Türkiye neden şimdi Suriye'de yeni bir operasyon tehdidinde bulunuyor?

Türkiye, 2016 yılından beri Suriye'de, Amerika'yla ilişkilerinin gerilmesine neden olan üç büyük operasyon düzenledi. Washington, Suriye'deki Kürt grupları IŞİD'e karşı mücadelede kilit müttefikler olarak kabul etse de Türkiye, bu grupları terör örgütü olarak değerlendiriyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pazartesi günü, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine yeni bir operasyon düzenlemeyi planladığını açıkladı. Buna göre operasyonun güney sınırı boyunca uzanan güvenli bölgenin 30 kilometre ötesine yapılması öngörülüyor. Amaç, YPG milislerini Türkiye sınırlarından uzaklaştırmak.

Zamanlama, böyle bir operasyonun milliyetçi seçmenleri birleştirmek ve Türkiye'nin Rusya-Ukrayna savaşında oluşturduğu arabulucu rolünün sağladığı ivmeyi Ankara'nın NATO müzakerelerindeki taleplerini güçlendirmek için kullanabileceğine işaret ediyor.

Düşünce kuruluşu Avusturya Avrupa ve Güvenlik Politikaları Enstitüsü'nden uzman Michael Tanchum, Türk hükümetinin, NATO müttefiklerinin PKK'nin ve kollarının Türkiye'ye oluşturduğu tehdidi tam olarak anlamadıklarını düşündüğünü söylüyor.

Türkiye aynı zamanda hem Moskova hem de Kiev'le yakın ilişki içinde. Tanchum, Ukrayna savaşı sırasındaki konumunun "Ankara'ya Türkiye Cumhuriyeti için büyük kaygı yaratan meseleleri ele alma girişiminde bulunmak için koz sağladığını" kaydediyor.

Ancak Merve Tahinoğlu, Türkiye'nin İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine karşı çıkmanın dışında bir de Suriye'ye yeni bir operasyon düzenlemesinin Erdoğan'ın Ukrayna'nın işgali sonrasında inşa ettiği "iyi niyeti" alt üst edebileceği görüşünde.

Tahiroğlu, "Erdoğan, birçok NATO üyesinin Erdoğan yönetimindeki Türkiye'nin sorunlu bir müttefik olduğu şeklindeki düşüncesini güçlendirdi" diyor.

Yunanistan nasıl bir rol oynuyor?

NATO üyeleri Türkiye ve Yunanistan, Doğu Akdeniz'deki karasularından Kıbrıs'a birçok konuda tarihsel anlaşmazlıklar yaşıyor. İki ülke arasındaki gerginlikler, 2020 yılında denizlerdeki enerji kaynakları hakları tartışmasıyla bir kez daha alevlenmişti.

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis'in kısa süre önce Washington'a yaptığı ziyaret sırasında Kongre'ye seslendiği konuşmasında Amerika'nın NATO'nun güneydoğu kanadında "yeni bir istikrarsızlık kaynağı" yaratmaması için Türkiye'ye F-16 savaş uçağı satmaması gerektiğini söylemesi, Erdoğan'ı öfkelendirmişti.

Erdoğan, bu sözlere karşılık Miçotakis'le artık konuşmayacağını ve iki ülke hükümetleri arasındaki Stratejik Konsey Toplantısı'nı iptal edeceğini söyledi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç ve Finlandiya'nın NATO başvurularına itirazından bahsederken Yunanistan'la olan anlaşmazlığa atıfta bulundu. Erdoğan, Türkiye'nin 1980'de Yunanistan'ın NATO'nun askeri kanadına yeniden alınmasını onaylayarak hata yaptığını söyledi ve aynı hatayı İsveç ve Finlandiya'yla yapmamaya kararlı olduğunu vurguladı.

İsviçre'nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu'nda konuşan Miçotakis ise "Türkiye'nin NATO müzakerelerini kendi ulusal çıkarları için fayda sağlamak için kullanma çabasına devam etmesinin hata olacağını" dile getirdi.

Seçim politikasının rolü ne?

Türkiye, en geç 2023 yılı Haziran ayında, cumhurbaşkanlığı seçimine ve genel seçime gitmeye hazırlanıyor. YPG'yi uzaklaştırmak amacıyla Suriye'ye operasyon düzenlenmesi, son seçimlerde Erdoğan'a verilen desteğin artmasını sağlamıştı. Erdoğan, enflasyonun yüzde 70'e yaklaştığı ve ekonominin inişe geçtiği bir ortamda bir kez daha milliyetçi oyları etrafında toplamayı umuyor olabilir.

Erdoğan, daha önce de Yunanistan ve diğer Batılı ülkelere karşı durduğunda popülaritesinin arttığını görmüştü.

"Erdoğan'ın şu anki planının, seçmen tabanına, Amerika ve NATO müttefiklerinin kolunu bükebileceğini göstermek olduğunu düşünüyorum" diyen Tahiroğlu, "Erdoğan bu şekilde davranma cesaretine sahip çünkü bu müttefikler, Ukrayna savaşının başından bu yana Erdoğan'a ödün veriyor" dedi.

VOA