Petrol ve doğalgazı dünya pazarlarına taşıyan boru hatları için kritik önemde bir koridor olan Güney Kafkasya’da Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle yıllardır süren gerilim dün sıcak çatışmaya dönüştü. Bakû, Ermenistan’ın Karabağ ateşkes rejimini ihlal ederek cephe hattına saldırdığını duyurdu, buna karşı yanıt verildiğini belirtti.

Taraflar savaş durumuna geçildiği mesajları verirken bölgede büyüyen ateşte aralarında bir çocuğun da bulunduğu en az 5 sivilin yaşamını yitirdiği ve askeri kayıplar olduğu haberleri gündeme yansıdı. Dikkatlerin Ankara’nın Moskova ile ABD, AB ilişkileri çerçevesinde zorlu başlıklar halindeki Suriye, Libya, Doğu Akdeniz gerilimlerinde olduğu bir dönemde Kafkasya’da tansiyon yükseldi. Rusya’nın yakın müttefiki Ermenistan’ın işgali altındaki Dağlık Karabağ’da sınır bölgelerinde geçen temmuzdan bu yana yer yer alevlenen çatışmalar savaş haline evrildi. Kimi yorumda ateşin, geçen hafta Rusya’nın Ermenistan, Belarus ve Çin’in de yer aldığı Kafkas 2000 tatbikatının ardından gelmesine işaret edildi.

Azerbaycan Savunma Bakanlığı, dün sabah saatlerinde Ermenistan’ın ülke topraklarına saldırı başlattığını açıkladı. Bakû, ordunun “Ermenistan’ın savaş faaliyetlerini bastırmak ve halkın güvenliğini sağlamak için karşı saldırı” başlattığını bildirdi. Azerbaycan meclisi de ülkenin bazı bölgelerinde “savaş hali” ilan edildiğini duyurdu.

Ermenistan hükümeti de Dağlık Karabağ’daki gelişmeler nedeniyle ülkede “savaş durumu” ilan ettiğini açıkladı. Erivan, “Karabağ’da Azerbaycan güçleriyle çatışmalarda 16 Ermeni askerinin öldüğünü, 100’den fazla kişinin yaralandığını” belirtti. Ermenistan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da 4 helikopter, 15 İHA, 10 tank ve zırhlı araç kaybettiğini de iddia etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Hikmet Hacıyev, Karabağ’daki Ermeni kuvvetlerinin “ateşkes rejimini bariz bir şekilde ihlal ettiğini ve ağır silahlarla Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin cephe hattındaki pozisyonlarına yoğun bir saldırı başlattığını” söyledi.

AA’nın haberine göre, Azerbaycan Başsavcılığı, Gaşaltı köyüne Ermenistan güçlerinin gerçekleştirdiği havan topu saldırısında 5 sivilin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Öte yandan Azerbaycan Savunma Bakanlığı bir helikopterin düştüğünü ve askerlerin sağlık durumunun iyi olduğunu belirtti. Savunma Bakanı Zakir Hasanov “Dağlık Karabağ’da Ermenistan ordusunun savunma hattı kırıldı ve çatışma bölgesindeki 7 köy kontrol altına alındı” dedi. Ele geçirilen köylerin Fuzuli-Cerbayil bölgesinde Garakhanbeyli, Şarvanj, Kand Horadiz, Yukarı Abdurrahmanlı, Boyuk Marcanlı köyleri ile Ağdara bölgesi ve Murovdağ olduğu belirtildi.

Gelişmelerin ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, televizyonda ulusa seslendi. Ermenistan’ı Karabağ barış görüşmelerini baltalamakla suçladı, Ermeni güçlerine karşı zafer sözü verdi. Aliyev’in eski Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Joseph Stalin’in Rusya’da İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesi sırasında yaptığı konuşmadan ünlü bir alıntıyı tekrarlayarak “Davamız adil ve biz kazanacağız” sözleri dikkat çekti.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da televizyondan yaptığı açıklamada saldırıyı Azerbaycan’ın başlattığını savundu. Azerbaycan ordusunun Dağlık Karabağ’da sivillere saldırdığını iddia etti. “Azerbaycan’ın otoriter rejimi bir kez daha Ermeni halkına savaş ilan etti” diyen Paşinyan, Güney Kafkasya’da öngörülemeyen sonuçları olabilecek tam ölçekli bir savaşın eşiğinde olunduğu görüşünü dile getirdi.

TÜRKİYE’Yİ HEDEF ALDI

Paşinyan, konuşmasında Türkiye’nin Bakû’ya desteğine karşı çıkışlar yaptı. Türkiye’nin müdahalesi konusunda uluslarası toplumun devreye girmesi gerektiğini ileri sürdü. Uluslararası tanınırlılığı olmayan, Ermenistan işgalindeki Dağlık Karabağ’ın lideri Araik Harutyunyan da Türkiye de aralarında olmak üzere bazı ülkeleri “Azerbaycan’a paralı asker göndermekle” suçladı. Harutyunyan “Türk ordusu zaten tatbikat kisvesi altında Azerbaycan’da” ifadesini kullandı.

GÖRÜŞMELERE DÖNÜLSÜN ÇAĞRISI

Gerilimin ardından Erivan’ın müttefiki Rusya’dan diyalog hamlesi geldi. Kremlin, Rusya Devlet Başkanı Putin ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın dün telefonla görüştüklerini duyurdu. Görüşmede çatışmanın daha fazla tırmanmasına izin verilmemesi konusunun ele alındığı belirtildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı da “tarafları derhal çatışmayı durdurmaya ve durumu istikrara kavuşturmak için görüşmelere başlamaya çağırıyoruz” dedi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov her iki ülkenin dışişleri bakanı ile görüştü.

Rusya Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu’nun diğer üyeleriyle birlikte, durumu istikrara kavuşturmaya yönelik arabuluculuk çabalarını sürdüreceğini belirtti. AB, Almanya ve Fransa’dan da müzakerelere geri dönülmesi çağrısı yapıldı. İran’dan da arabuluculuk önerisi geldi.

ANKARA’DAN KOŞULSUZ DESTEK

Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ cephe hattında Azerbaycan ile Ermenistan silahlı kuvvetleri arasında yaşanan çatışmalarla ilgili Türkiye’den Azerbaycan’a tam destek mesajı yükseldi. Ankara’dan ilk açıklama dün sabah saatlerinde, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’dan geldi.

Konuyla ilgili bir soruya cevaben açıklama yapan Aksoy, Karabağ cephe hattında Ermenistan ordusunun birçok köyü ağır silahlarla yoğun şekilde ateşe tuttuğunu öğrendiklerini belirterek “Uluslararası hukukun açık ihlali olan ve sivil kayıplara da yol açan Ermeni saldırısını şiddetle kınıyoruz. Bu saldırılarla Ermenistan bölgede barış ve istikrarın önündeki en büyük engel olduğunu bir kez daha göstermiştir” dedi.

‘AZERBAYCAN NASIL İSTERSE...’

“Azerbaycan, halkını ve toprak bütünlüğünü korumak için meşru müdafaa hakkını elbette kullanacaktır” diyen Aksoy, “Bu süreçte, tek yürek olarak Türkiye’nin Azerbaycan’a desteği tamdır. Azerbaycan nasıl isterse, o şekilde yanında olacağız. Uluslararası toplumu da haklının yanında durmaya davet ediyoruz” ifadelerini kullandı.

ÇAVUŞOĞLU-LAVROV GÖRÜŞTÜ

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da önce Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, daha sonra Azerbaycan Dışişleri Bakanı Jeyhun Bayramov ile telefonda görüştü. Türk Dışişleri yetkilileri, Çavuşoğlu’nun Lavrov’la “Ermenistan’ın saldırganlığı” konusunu ele aldığını bildirirken Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan Lavrov-Çavuşoğlu görüşmesine ilişkin yapılan açıklamada, “Dağlık Karabağ’da acil ateşkes ve temas hattında durumun istikrara kavuşturulmasının” vurgulandığı bildirildi.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da Azerbaycan Savunma Bakanı Zakir Hasanov ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Akar’ın görüşmede Türkiye’nin Azerbaycan’a desteğini vurguladığı belirtildi. Akar’ın “Toprak bütünlüğünü koruma mücadelesinde tüm imkânlarımızla sonuna kadar Azerbaycan Türkü kardeşlerimizin yanında olacağız” dediği aktarıldı.

Milli Savunma Bakanlığı’nın sosyal medya hesabı üzerinden ise “Şehitlerimizin kanının yerde bırakılmayacağı inancıyla Ermenistan’ın kalleşçe saldırısında şehit olan Azerbaycan Türkü kardeşlerimize Allah’tan rahmet, tüm Azerbaycan halkına başsağlığı dileriz” ifadelerine yer verildi.

YILLARDIR BÜYÜYEN GERGİNLİK

Dağlık Karabağ’daki sorun, SSCB’nin dağılmasından sonraki süreçte ortaya çıktı. Dağlık Karabağ Ermenilerinin 1988’de Ermenistan’a bağlanmak için referandum düzenlemesi, iki ülke arasındaki toplumsal çatışmayı körükledi. 1992’de Rus askerlerinin bölgeden çekilmesiyle Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerginlik zaman zaman sıcak çatışmalara dönüştü. 1994’te Bişkek Protokolü ile ateşkes sağlanmış olmasına rağmen taraflar hukuken halen savaş halinde.

AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) bünyesinde kurulan Minsk Grubu, çözüm için kurulmuş bir platform olarak çeşitli girişimlerde bulundu ancak kalıcı barış sağlanamadı. Temel anlaşmazlık noktaları olan Dağlık Karabağ’ın statüsü, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklar, yerlerinden edilmiş kişilerin durumu konularında bugüne kadar hiçbir ilerleme kaydedilmedi.

CUMHURİYET