Restoranların tamamen paket servise geçmesi, hafta içi ve hafta sonu uygulanan sokağa çıkma kısıtlamaları bazı işletmelerin gelirlerini tamamen ortadan kaldırıyor.

Uzmanlar, güç durumda olan esnaf ve KOBİ'lerin mali yükümlülüklerinin ertelenmesi gerektiğine dikkat çekiyor.

Yükümlülükler ertelenmeli talebi

DW Türkçe'ye konuşan Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi ve vergi hukuku uzmanı Dr. Bumin Doğrusöz, "Mesela masa müşterisi olan 200 bine yakın restoran var. Bunlar şu anda hizmet veremiyorlar ve gel al veyahut da paket servisi ile şu anda masa müşterisi potansiyelinin yüzde 20'sini yakalamış vaziyetteler. Onlar için yeniden mücbir sebep ilan edilmesi gerekiyor" diyor.

Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. A. Bümin Doğrusöz

24 Mart'ta İçişleri Bakanlığı'nın genelgesiyle faaliyetlerine geçici süreliğine ara verilmesine karar verilen işyerleri için mücbir sebep hali ilan edilmiş, 1 Nisan ile 30 Haziran 2020 tarihleri arasındaki vergi yükümlülükleri yılın son üç ayına ertelenmişti.

Geri ödemeler başladı

Doğrusöz, ikinci kapanmanın tam da ertelenen KDV ve SGK prim ödemelerinin yapılacağı döneme denk geldiğine dikkat çekiyor. Bu borçların 17 Kasım'da yürürlüğe giren 7256 Sayılı Kanun'la getirilen borç taksitlendirilmesi ve yapılandırılmasının kapsamına alınmadığına işaret eden Doğrusöz, "Bu nedenle şu anda hem cari dönemi ödemeleri gerekiyor. Hem mücbir sebep dolayısıyla ertelenenleri ödemeleri gerekiyor. Bir de bu dönemde iş yapamadan vergi borçları ortaya çıkıyor. Ayrıca eski borçları yapılandırmadıkları takdirde Ocak ve Şubat'ta o taksitleri de ödemeleri gerekiyor ki, küçük esnafın veyahut da KOBİ'lerin bu yükün altından kalkmaları mümkün değil gibi gözüküyor" yorumunu yapıyor.

50 bin liraya kadar kredi verilmişti

Nisan ayında pandemi önlemleri kapsamında kamu bankaları aracılığıyla işletmelere 50 bin liraya kadar 6 ay geri ödemesiz düşük faizli kredi verilmişti. Bu kredilerin geri ödemeleri ise Eylül ayı itibarıyla başladı. Esnaf ve KOBİ'lerin mücbir sebep kapsamında ertelenen KDV ödemeleri Ekim, Kasım, Aralık; SGK prim ödemeleri de Kasım ve Aralık döneminde yapılıyor.

17 Kasım'da yürürlüğe giren 7256 Sayılı Kanun kapsamında geçmiş dönem vergi ve SGK borçlarını yapılandıran esnaf ise vergi borçlarının ilk taksit ödemesini 1 Şubat 2021 ve SGK borçlarının ilk taksit ödemesini 1 Mart 2021'de yapmak zorunda. Çok sayıda esnaf ve işletme kapanma döneminde satış yapamayacağı için yapılandırma yapsa dahi, taksitlerini ödeyemeyeceğini düşünüyor.

KESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken

DW Türkçe'ye konuşan Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, pandeminin ilk dalgasında yaklaşık iki buçuk ay kapalı kalan esnafın durumunu şu sözlerle anlatıyor: "Restoranlar, lokantalar, kahvehaneler, kafeler ve açılıp kapanma saatleri farklılığına uyan diğer işletmeler çok zor durumda kaldı. Örneğin okullar uzaktan eğitime başlayınca çocuklarının giysisini, kırtasiyesini alamadı. Dolayısıyla servis araçları iş yapamaz hale geldi. Yine minibüsler, otobüslerdeki pandemi kurallarına uygun mesafe aralıkları bir mağduriyet yarattı. Sosyal güvenlik primini dahi yatıramıyor esnaf ve dolayısıyla zor durumda."

Nakit desteği şart

Mart-Haziran kapalılık döneminde kredilerle ayakta kalmaya çalışan işletmelerin, yeni dönemde krediden çok daha fazlasına ihtiyacı olduğunu vurgulayan Palandöken'e göre gelir kaybı yaşayan işletmeler için nakit desteği şart.

TESK Başkanı, "Her dükkana, yanında çalışanların asgari ücreti tutarında bir gelir elde etmesi için bir destek verilmesi lazım. Ayrıca o iş yerine kira, stopaj, doğalgaz, elektrik gibi desteklerin verilmesini talep ediyoruz. Bugüne kadar sadece kredilerle desteklenme 8 aylık sürede belki biraz rahatlatır gibi oldu ama ikinci dalgada esnafı daha da mağdur durumda bıraktı" diyor.

Faizsiz erteleme talebi

Mücbir sebep kapsamında vergi, prim, kredi borçlarının yeniden ve faizsiz olarak ertelenmesini talep ettiklerini söyleyen Palandöken, borç yapılandırmasının da en az 6 ay ödemesiz 60 ay vade olarak yeniden düzenlenmesi ve yüzde 70'i kiracı konumunda olan esnafa kira desteği verilmesi önerisinde bulunuyor.

Ticaret Bakanlığı'nın bu konuda çalışmalar yürüttüğünü ifade eden Palandöken, bu süreçte bir destek verilmezse esnafın ayakta kalma şansının zor olduğunu vurguluyor.

Pandeminin birinci dalgasında nispeten düşük faizli kredi alarak ayakta kalmaya çalışan esnaf ve şirketleri yükselen faizler nedeniyle de daha zor bir dönem bekliyor. Uzmanlara göre, küçük işletmelerin bu süreçte daha fazla zarar görmemesi için mali yükümlülüklerin ertelenmesini ve yeni destekleri içeren düzenlemeler şart.

Pelin Ünker

 Deutsche Welle Türkçe