Eylülde 204 yaşam hakkı ihlali, 337 kötü muamele yaşandı

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili ve CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu eylül ayı insan hak ihlalleri raporunu açıkladı. Rapora göre eylül 2022’de 204 yaşam hakkı ihlali, 337 işkence ve kötü muamele ve yüzlerce toplantı ve gösteri hakkı ihlali yaşandı.

Rapora göre Mardin’de bir kişi ‘dur ihtarı’na uymadığı iddiasıyla polislerce öldürüldü. Antep’te ise 1 yaşındaki Kaan Taş yorgun mermi nedeniyle hayatını kaybetti. Rapora göre insanca yaşama hayaliyle Avrupa’ya geçmek isteyen 12 mülteci ise Ege’de boğularak hayatını kaybetti. Yine geçen ay en az 71 kadına şiddet uygulandı, 28 kadın cinayeti yaşandı. En az 12 çocuk ise istismar edildi.

Rapora göre 157 işçi çalışırken hayatını kaybetti. İş cinayetlerinde hayatını kaybedenlerin 86’sının kadın, 52’sinin çocuk/genç, 75’inin mülteci olduğu tespit edildi.

Raporun yaşam hakkı ihlalleri bölümünde ayrıca JİTEM davasındaki zaman aşımı kararı da yer aldı. Aydın İncirliova’da Kürt bir ailenin maruz kaldığı ırkçı saldırıda ise 8 kişinin yaralandığı hatırlatıldı.

YÜZLERCE İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE VAKASI YAŞANDI

Eylül ayında en az 26 kişinin gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında işkenceye maruz kaldığı belirtildi. Geçen ayki eylemlerde de en az 236 kişinin kolluk güçlerinin fiziksel şiddetine maruz kaldığı vurgulandı.

Adana’da bir konser sırasında cep telefonu çalınan H.S’nin tartıştığı polis memurları tarafından darbedilerek bacağının kırılması nedeniyle açılan soruşturmada ise “faili meçhul” kararı verildiği hatırlatıldı.

CEZAEVLERİNDE ÖLÜMLER VE HAK İHLALLERİ

Geçtiğimiz ay cezaevlerinde 3 ölüm yaşandı. Hayatını kaybeden mahpuslardan biri astım krizi nedeniyle; diğer ikisi ise intihar ederek hayatını kaybetti.

Rapora göre cezaevlerinde 75 işkence ve kötü muamele yaşandı. Rapordaki verilere göre en az 75 tutuklu ve hükümlü fiziksel/psikolojik şiddete maruz kaldı, isteği dışında başka cezaevine gönderildi, sağlık hakkı engellendi, beslenme, sıcak su, iletişim gibi temel haklarından mahrum bırakıldı.  Cezaevlerindeki hak ihlallerine karşı en az 10 mahkum açlık grevi yaptı.

DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

Raporun “Düşünce ve İfade Özgürlüğü” bölümünde Türkiye Barolar Birliğinin “Basın Ahlak Esasları”nın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Danıştaya dava açtığı hatırlatıldı. TBB’nin esasların, kanuni dayanaktan yoksun, ölçüsüz ve yoruma açık düzenlemeler olduğu vurguları da raporda yer aldı. 2022-2023 adli yılı açılış töreninde TBB Başkanı Av. Erinç Sağkan’ın konuşmasının sansürlenmesi de raporda hak ihlallerinden biri olarak yer aldı.

Eylül ayında en az 11 gazeteci haberleri nedeniyle tehdit edildi, şiddete maruz kaldı. 1 Eylül Dünya Barış Günü mitingini izleyen Bianet Muhabiri Tuğçe Yılmaz sivil bir polisin cinsel tacizine maruz kaldı. Sivas’ta bir yangını takip eden DHA Muhabirleri Hüsnü Ümit Avcı ve Arife Defne Arslan’ın görüntü almasına polis şiddet kullanarak engel oldu.

Cumartesi Anneleri davası öncesi İstanbul Adliyesi önünde yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis Artı TV Muhabiri Meral Danyıldız’a fiziksel şiddet uyguladı. DİSK Basın-İş Başkanı Faruk Eren gözaltına alındı.

Raporda ayrıca gazetecilere dönük açılan ve görülen davalara da yer verildi. Türkiye Gazeteciler Sendikası verilerine göre 35 gazetecinin de cezaevinde bulunduğu hatırlatıldı.

Raporun “Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü” başlıklı bölümünde  geçen ay en az 20 miting, etkinlik, basın açıklaması, toplantı, gösteri, festival, tiyatro/film gösterimi valilikler ve kaymakamlıklar tarafından yasaklandı. Polisin zor kullanarak müdahale ettiği basın açıklaması, bildiri dağıtma, protesto eylemi gibi 27 eylemde en az 278 kişi gözaltına alındı. 3 il ve 1 ilçede değişik sürelerle eylem ve etkinlikler yasaklandı ya da mülki idare amirinin iznine bağlandı. (İstanbul/EVRENSEL)