Fethullah Gülen: Kestanepazarı'ndan Pensilvanya'ya Uzanan Yolculuk

Fethullah Gülen: Kestanepazarı'ndan Pensilvanya'ya Uzanan Yolculuk

ABD'de hayatını kaybeden Gülen Cemaati lideri ve 15 Temmuz darbe girişiminin sanığı Fethullah Gülen, Türkiye'de geniş bir tartışma ve siyasi sürecin merkezinde yer aldı. Peki, Fethullah Gülen kimdir ve nasıl bir yolculukla bu noktaya geldi?

Fethullah Gülen, vaizlik kariyerine Türkiye’de başladı ve ardından tüm dünyaya yayılan bir "cemaat" yapılanması kurdu. Türkiye’de "silahlı terör örgütü" liderliği ve 15 Temmuz darbe girişimi suçlamalarıyla aranan Gülen, ABD'de hayatını kaybetti. 1999’dan itibaren ABD'de yaşayan Gülen, "Humeyni gibi" Türkiye'ye döneceği iddialarıyla sık sık gündeme geliyordu.

Gülen’in Yükselişi ve AKP İle Ortaklık Dönemi

Fethullah Gülen, Türkiye'de Ergenekon, Balyoz, Askeri Casusluk ve KCK gibi siyasi operasyonların arkasındaki isim olmakla suçlandı. AKP ile ortaklık yaptığı dönemde cemaat olağanüstü şekilde güç kazandı. Ancak 7 Şubat MİT krizi, dershanelerin kapatılması ve 17-25 Aralık operasyonları sonrası AKP ile yollar ayrıldı. Gülen’e bağlı olduğu iddia edilen askerlerin katıldığı 15 Temmuz darbe girişimi ise cemaatin Türkiye’deki tasfiyesini hızlandırdı.

Erzurum’dan Dünyaya: Fethullah Gülen’in Hayat Hikâyesi

Fethullah Gülen, 27 Nisan 1941'de Erzurum'un Pasinler ilçesinde doğdu. İlk dini eğitimini imam olan babasından aldı. Eğitimini dışarıdan tamamlayan Gülen, 17 yaşında Nur cemaatiyle tanışarak Yeni Asya koluna girdi. 1959 yılında Edirne'de vaiz olarak göreve başladı ve burada yaklaşık dört yıl görev yaptı. 1966'da tayini İzmir’e çıktı ve Kestane Pazarı Kur'an Kursu müdürlüğü yaptı. Burada cemaatin temelleri atıldı ve gençler üzerinde etkili olmaya başladı.

Cemaatin İlk Adımları: Nur Evleri'nden Işık Evleri'ne

Gülen, 1966 yılında İzmir'de "Nur Evleri" adını verdiği yapıyı kurdu. Zamanla bu evler "Işık Evleri" olarak anılmaya başlandı. Cemaatin ilk halkası eğitim oldu. Işık Evleri'nde yetişen gençler, uzun vadede devletin önemli kademelerine yerleştirildi. 12 Mart 1971 askeri muhtırasından sonra Gülen, İzmir'de tutuklandı ve yargılandı. 1974'te askeri mahkeme tarafından hapis cezası bozuldu.

1980 Darbesi ve Gülen’in Kaçışı

12 Eylül 1980 darbesi sırasında gözaltına alınacaklar listesinde yer alan Gülen, altı yıl boyunca kaçmayı başardı. 1986’da Burdur'da sahte kimlikle yakalanan Gülen, Turgut Özal'ın devreye girmesiyle serbest bırakıldı. 12 Eylül sonrası Sızıntı Dergisi'nde darbe yanlısı yazılar kaleme aldı.

1989’dan itibaren İzmir ve İstanbul'da gönüllü olarak vaazlarına devam etti. 1990'lı yıllar, Gülen’in cemaatini kurumsallaştırdığı ve devlete sızma faaliyetlerini hızlandırdığı dönem olarak dikkat çekti. Işık Evleri'nden yetişen kadrolar, başta Emniyet ve TSK olmak üzere devletin çeşitli kademelerinde yer aldı.

ABD’ye Gidiş ve Fethullah Gülen'in Güçlenmesi

Gülen, 1999 yılında sağlık sorunlarını öne sürerek ABD’ye gitti ve bir daha geri dönmedi. AKP'nin 2002’de iktidara gelmesiyle cemaat devlette daha da güçlendi. Gülen, Emniyet, yargı ve diğer bürokratik kademelerde etkin hale geldi. AKP’nin ilk yıllarında cemaatin devlete "sızma" operasyonları hız kazandı.

17-25 Aralık ve 15 Temmuz Krizleri

AKP ile cemaat arasındaki ilişkiler, 2012'de MİT Müsteşarı Hakan Fidan'ın gözaltına alınmaya çalışılmasıyla bozuldu. 2013’te dershanelerin kapatılması ve ardından gelen 17-25 Aralık operasyonları, iki taraf arasında açık bir savaşa dönüştü. 2016 yılında Gülen’e bağlı olduğu iddia edilen askerlerin gerçekleştirdiği 15 Temmuz darbe girişimi, Gülen yapılanmasının Türkiye’de tasfiyesiyle sonuçlandı.

Gülen’in Ölümü ve Cemaatin Geleceği

Fethullah Gülen'in ölümünün ardından, cemaatin liderliğini kimin devralacağı merak konusu. Mustafa Özcan, Suat Yıldırım ve Şerif Ali Tekalan gibi isimler öne çıkıyor. Ancak, cemaatin bölünüp bölünmeyeceği, liderlik mücadelesi yaşanıp yaşanmayacağı henüz bilinmiyor.

Gülen’in ölümüyle birlikte cemaatin Türkiye’deki etkinliği büyük ölçüde azalsa da, yurt dışındaki faaliyetleri halen devam ediyor. Bundan sonraki süreçte cemaatin nasıl bir yol izleyeceği, uluslararası arenada nasıl bir konumda olacağı yakından takip edilecek.

Fethullah Gülen, vaizlikle başladığı yolculuğunda Türkiye’de ve dünyada derin izler bırakarak, hayatının büyük kısmını ABD'de sürgünde tamamladı. Gülen’in ölümüyle birlikte, geride büyük bir belirsizlik ve cemaatin geleceğiyle ilgili soru işaretleri kaldı.

ALİCAN ULUDAĞ / DW TÜRKÇE