Freedom House: “Orta Avrupa'dan Orta Asya'ya uzanan bölgede demokrasi 20 yıldır geriliyor”

Washington merkezli düşünce kuruluşu Freedom House, “Geçiş Halindeki Ülkeler: Otokrasi ve Demokrasi Tarafından Yeniden Düzenlenen Bölge” başlıklı bir rapor yayımladı.

Raporda, Orta Avrupa’dan Orta Asya’ya uzanan 29 ülkenin bulunduğu bölgede artan otokrasi ve demokratik gerileme değerlendiriliyor.

2023 yılında geçiş bölgesindeki ülkelerde demokratik yönetimlerin 20’nci kez üst üste gerilediğine vurgu yapılan raporda, ele alınan 29 ülkeden 10’unun “demokrasi puanının” düştüğü, sadece beşinde iyileşme kaydedildiği belirtildi.

Türkiye’yi kapsamayan bölgede, 2005 yılından bu yana “demokrasi puanı” en çok düşen 10 ülke şöyle sıralandı: Macaristan, Polonya, Rusya, Tacikistan, Azerbaycan, Slovakya, Kırgızistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Slovenya.

“Geçiş Halindeki Ülkelerde” son 20 yılda, Macaristan ve Rusya'nın demokrasi puanlarında büyük düşüşler yaşandı.

Macaristan, 2019'da “Yarı Konsolide Demokrasiden” “Hibrit/Geçiş Rejimine” gerileyerek son 20 yıldaki en büyük puan düşüşünü yaşadı.
Sırbistan'ın demokrasi puanı geçiş ülkeleri arasında en büyük düşüşü yaşadı ve 2005'ten bu yana toplamda 0,64 puan düştü.

Bosna Hersek hâlâ “Hibrit/Geçici Rejim” olarak kategorize edilmekle birlikte, artan puan düşüşleri ülkeyi “Yarı Konsolide Otoriter” statüsüne yaklaştırdı.

Ülkelerin puanlaması yapılırken, ulusal demokratik yönetim, sivil toplum, seçim süreçleri, bağımsız medya, yolsuzluk, yargı bağımsızlığı ve yerel yönetim gibi kriterler dikkate alındı.

“Otoriter rejimlere karşı demokrasi desteklenmeli”

Orta Avrupa'dan Orta Asya'ya uzanan bölgede jeopolitik bir yeniden düzenlenmenin yaşandığına dikkat çekilerek, “Moskova'nın Ukrayna'yı yok etmeye yönelik devam eden girişimi ve Azerbaycan rejiminin Dağlık Karabağ'ı insanlık dışı bir şekilde ele geçirmesi, otokrasinin yayılmasının ölümcül sonuçlarını bir kez daha ortaya koydu” denildi.

Raporda otokrasilerin, uluslararası normları alt üst etmek için işbirliği yaptığı savunuldu, baskılarını derinleştirmeye devam ettiği kaydedildi. Raporun bu bölümünde Polonya örneğine değinildi ve ülkede yapılan seçimlerin bölgedeki demokrasi umudunu arttırdığı vurgulandı.

Otoriter rejimlere karşı hükümetlerin demokrasiyi desteklemeye devam etmeleri çağrısı yapıldı; serbest seçimler, hakların korunması ve ticaret anlaşmalarına odaklanılması istendi.

Askeri hazırlığa daha fazla yatırım yapılması ve “Moskova'nın işgalini” yenmek için Ukrayna'ya gerekli silahların sağlanması konusunda hazır olunması çağrısı yapıldı.

Türkiye’nin Azerbaycan’a askeri desteği raporda

Raporda iki yerde de Türkiye’ye değinildi. Azerbaycan’ın 2020’de Dağlık Karabağ’a saldırmadan önce “Türkiye’den 100 milyon dolardan fazla insansız hava aracı, silah ve mühimmat satın aldığı ve Türkiye’nin Suriye'deki Türkiye destekli isyancı gruplardaki paralı askerlerle savaşa destek verdiği” kaydedildi.

Avrupa’nın, Ukrayna’dan gelenler dışındaki sığınmacılara kucak açmadığı kaydedildi; bu sığınmacıların Türkiye ve Tunus gibi ülkelere yönlendirildikleri hatırlatıldı.

Raporda ayrıca, AB ülkelerine çağrıda bulunuldu; “sığınmacılarla ilgili bu ülkelerle yaptığınız anlaşmaları ve sağladığınız finansmanı takip edin” denildi.

VOA