Google Türkiye’nin TBMM komisyonundaki “dijital telif” savunması “yetersiz” bulundu

ANKARA  — 

TBMM Dijital Mecralar Komisyonu, habercilik alanında içerik üreticilerinin haklarını korumak ve telif geliri elde etmelerini sağlamak amacıyla Google Türkiye’nin hangi önlemleri aldığını sorgulayarak, yasal düzenleme yapılması gerektiğinde uzlaştı.

Google arama motoruyla ilgili Türkçe içerik aramalarında; sadece belirli haber sitelerine yönlendirme yapıldığı, “kopyala-yapıştır” içeriklerle mücadele edilmediği ve bunun telif hakları dolayısıyla gelir kaybına yol açtığı gibi sorunlar tartışılıyor. Bu sorunlara algoritma değişikliği gibi önlemler alarak Google’ın çözüm üretmesi gerektiği görüşü kapsamında bugün Google Türkiye yönetimi Meclis’e davet edildi.

TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı ve AK Parti Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman, Google Türkiye’nin özellikle “dijital telif” meselesinde görüşlerini almak üzere bugünkü toplantıya yetkili ekibi davet ettiklerini açıkladı. Bu çerçevede; Google Reklamcılık ve Pazarlama Şirketi’nin Kamu İlişkileri Birimi Başkanı Tolga Sobacı, Kamu İlişkileri Birimi yetkilileri Duygu Yücesoy ile Zeynep Güven, Google Macaristan Telif Hakları Uzmanı Adrienn Timar ve Google LLC Şirketi’nin hukuki temsilcisi Avukat Gönenç Gürkaynak ile Avukat Ceren Yıldız Özgökçen, toplantıya katıldı.

Komisyon’un yaklaşık üç saatlik toplantısında Google ekibince, Türkiye’de sağlanan reklam geliri ve Hazine’ye yapılan vergi ödemesi hakkında bilgiler verilmemesi tepkilere neden oldu. Hem iktidar hem de muhalefet mensubu vekiller, Google’ın içerik üreticisi haklarını korumak ve onlara reklam gelirlerinden yeterince pay aktarmak üzere gerekli önlemleri almadığı eleştirisinde birleşti.

AK Partili Yayman, bugünkü toplantı sonucunda Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun günümüz teknolojisiyle ilgili güncellenmesi gerektiğini belirterek, dijital alanda içerik üreticilerini ve telif haklarını korumak için yasal düzenlemeye ihtiyaç olduğu görüşünü aktardı.

“Kamusal sorumluluğu olmayan birtakım hesaplar marifetiyle ya da kişiler, kurumlar marifetiyle yeni bir gazetecilik türü ortaya çıkacak, bunu herhalde hiç kimse istemez” diyen Yayman, gelecek dönemde konuya ilişkin yasal hazırlığı gündeme alacakları sinyalini verdi.

AK Parti’nin yeni mevzuat hazırlaması Gürkaynak’ı nasıl “korkuttu”?

Google ekibince yapılan sunum ve açıklamaların ardından Yayman, “Benim bu konuşmalardan anladığım şu: Google der ki: ‘Siz kendi mevzuatınızı düzenleyin, hukuksal altyapınızı tamamlayın, sonra biz bu meseleyi bir masa etrafına oturabiliriz, konuşabiliriz’” dedi. Yayman, Komisyon’un durumu anladığını sözlerine ekledi.

Bunun üzerine Google Macaristan Telif Hakları Uzmanı Timar ise, farklı ülkelerce telif meselesinde farklı yaklaşımlar benimsendiğini ve bazı ülkelerce bunun piyasa rekabetine bırakıldığını anlattı. Timar, Avrupa Birliği’nin (AB) ise konuyu mevzuat haline dönüştürdüğünü aktardı.

Avukat Gürkaynak ise, “Beni korkuttunuz ‘Siz kendi mevzuatınızı düzenleyin, sonra biz gereğini yaparız’ diye özetleyince. Şimdi, tabii ki müvekkil şirket (Google) gereğini yapmak mükellefiyetinde, buna şüphe yok. En başında zaten buradaki takdimimizin dedik ki bu şirket on sekiz yıl evvel Türkiye’de kuruldu, Türkiye mevzuatına tabidir. Vergisi merak ediliyor olsa zaten devlet tüm kanallarıyla, her unsuruyla rahatlıkla bakabilirsiniz ve şirket kendini tamamen Türkiye mevzuatına takdim etmiştir. Dolayısıyla ‘Sonra biz gereğini yaparız’ kısmı beni korkutmadı ama ‘Siz kendi mevzuatınızı düzenleyin’ ifadeniz içinde bir yalnız bırakma varsa bizim niyetimiz o değil. Eğer bir mevzuat çalışması olacaksa yahut ekosistemin ihtiyaçları değerlendirilecekse bizden emek ve enerji istenirse biz yanınızda olmak isteriz. Çok az sayıda ülkede telif ödemesi üzerinden gidiyor konu” dedi.

Google’ın avukatı Gürkaynak’ın sözlerine karşılık Yayman, “Mesele hiçbir ülkede de ödenmemiş olabilir ama biz hukuksal altyapımızı ve hukuki terminolojiyle konuşmamız gerekirse biz sizin bu meseledeki iletişime açık tavrınızı olumlu buluyoruz, pozitif bir adım olarak görüyoruz fakat biz de yani kendi hukuksal altyapımızı, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’muzu günümüzün şartlarına uygun hâle getireceğiz ve dünya normlarına, evrensel normlara uygun bir biçimde meselemizi ele alacağız. Bunun sizinle ilgisi yok” yanıtını verdi.

CHP: “Bağımsız medya kuruluşları için çözüm anlayışı yok”

CHP’li Okan Konuralp de, “Her şey harika gibi sunum yapıyorsunuz. Yayıncılar adaletsizlikten şikayetçi. Siz neye razısınız? Türkiye Google olarak siz Türkiye'ye nasıl bir model öngörüyorsunuz. Biz iyisiyle kötüsüyle yasa yaparız ama siz neye razısınız? Siz kaçıyorsunuz top çeviriyorsunuz. Sayın Gönenç Gürkaynak siz belki de Google’dan fazla vergi ödediniz. Vergi soruyoruz yanıt vermiyorsunuz” tepkisini gösterdi.

VOA Türkçe’ye toplantıyı yorumlayan Konuralp, “Mevcut siyasi iktidarın hegemonya alanı içinde pozisyon alan, tarafsız gazetecilik yapan, gazetecilik faaliyetleriyle halkın haber alma faaliyetlerine katkı sağlamaya çalışan ağırlıklı olarak da bağımsız medya kuruluşları olarak nitelendirdiğimiz kuruluşlar ve çalışanları açısından ciddi bir telif sorunu var. Bu sorun gün geçtikçe de büyüyor. Google’ın bugün Komisyon’a yapmış olduğu sunumda telif sorununun giderilmesine ilişkin bir yaklaşım önermekten özel olarak kaçındığını gördüm” dedi.

Google ekibince yapılan açıklamalardan tatmin olmadığını kaydeden Konuralp, Google’ın reklam politikası ve algoritmasıyla Türkiye’de özellikle bağımsız ve dar gelirli medya kuruluşları açısından problem odağı olduğunu söyledi. Konuralp, “Google’ın, bağımsız medya kuruluşlarıyla ilgili sorunları çözme yaklaşımında olmadığını gördüm” tespitini yaptı.

CHP’li Tuncay Özkan da, gazetecilik kuruluşları açısından Google’ın gerekli önlemleri almadığını anlattı.

DEM Parti: “Google’ın içerik telifi için adil bölüşüm planı yok mu?”

DEM Parti vekili ve iletişim bilimci Sevilay Çelenk de, bağımsız medya kuruluşları açısından görünürlüklerini sağlama ve gelir elde etme sıkıntısını dile getirerek, “Siz bunu mesela Google tarafı olarak teknik altyapısında bu adil gelir bölüşümünü başka ülkelerde nasıl yapıyorsunuz, burada kendinize bir sorumluluk öngörmüyor musunuz?” tepkisini paylaştı.

Çelenk, “Bugün bizim için ifade özgürlüğünün son derece baskılandığı bir medya ortamında, dijital medya ortamı bir alternatif ve nefes alıcı bir ortam yaratıyor. Dolayısıyla burada ‘gelir dağılımı’ denildiği zaman da küçük medya kuruluşları, Bianet olsun, Sendika.Org olsun, Gazete Duvar olsun, MedyaScope olsun; bunlar bugün Google üzerinden belirli bir reklam ediniyorlar. Zaten sayfalarına reklam gelirleri düşüyor. Ama böyle bir düzenlemede onları nasıl koruyacağız? Yoksa birçok başka düzenlemede onları iyice susturan bir şey bu sefer bu küçük gelirden bile mahrum bırakacak bir biçimde mi işleyecek? Çünkü konvansiyonel medyaya baktığınızda eğer orada bir adil gelir bölüşümü görmüyorsanız burada göreceğimizi nereden bileceğiz? Siz bunu mesela Google tarafı olarak teknik altyapısında bu adil gelir bölüşümünü başka ülkelerde nasıl yapıyorsunuz? Bütün mesele adil bölüşümse içerik üretiminde haberciyi ve gazeteciyi korumaya dönük bir adil bölüşüm, şeffaflık ve gerekirse de bunları işte bir arabuluculukla en iyi biçimde ele alma meselesiyse burada Google’ın planı nedir?” diye sorguladı.

Çelenk, iktidar cephesi AK Parti’nin eliyle eğer yasal düzenleme yapılırsa da bunun başka sıkıntılara yol açma ihtimalinden endişe duyduğunu paylaşarak, “Şimdi, internet dijital platformlarında bu haber içeriklerini ve gazetecilerin haklarını korumak, ki gerçekten çok önemli, telif konusu gazeteciliğin sürdürülebilirliği açısından çok çok önemli, bu açıdan bir düzenleme geldiğinde biz bu düzenlemenin zaten bir avuç kalmış alternatif medyayı iyice her tür gelirden yoksun biçimde işlemeyecek hâle getirip getirmeyeceğinden emin olamıyoruz” diye konuştu.

Gazeteciler Cemiyeti: “Yasal düzenleme yapımına meslek kuruluşları katılabilmeli”

Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu üyesi Zeynep Gürcanlı, “Google’ın tavrı ya piyasa koşulları hakim olsun ya da mevcut haliyle devam etmeli şeklinde. Çok okunanlar, çok tıklananlar daha çok reklam alsın yaklaşımı vardı. Komisyonda parti ayrımı gözetmeksizin vekiller Google’ın telif ödemesi gerektiğine ikna olmuş. Türkiye’de Google’a karşı ender birlikteliklerden birisi var. Google meselesi partiler üstü olmuş” dedi.

Gazeteciler Cemiyeti adına izlediği Komisyon toplantısına ilişkin VOA Türkçe’ye değerlendirmesini paylaşan Gürcanlı, Google’ın bugünkü sunumu itibariyle de yasal düzenleme gerektiğini ancak iktidarca medya alanıyla ilgili yapılacak düzenlemeden yana endişeli olduklarını kaydetti.

Son dönemdeki medya düzenlemelerinde iktidarca kendisine yakın kesimleri kayırma yaklaşımıyla mevzuat hükümleri konulduğunu söyleyen Gürcanlı, “Burada yasal düzenleme gerektiği açık. Ancak yasa yapım aşamasında bizim de sürece dahil olmamız gerektiğini düşünüyoruz. Özellikle de basın meslek örgütleri davet edilerek, görüşlerine yasa hazırlığında yer verilerek yasal düzenleme ortaya çıkarılmalı. Aksi takdirde eksik ve yanlış düzenleme olacaktır.

Google ekibi Türkiye’yle ilgili hangi bilgileri Komisyon’a verdi?

Google adına Tolga Sobacı, “Google Reklamcılık, Google Arama Motoru, G-Mail-,YouTube gibi hizmetlerin sahibi ve sağlayıcısı ve ABD’de yerleşik olan Google Lnc. Şirketinden bağımsız ve ayrı bir şirkettir. Google Reklamcılık, LLC’nin Türkiye’deki şubesi, tüzel kişisi, temsilcisi veya irtibat bürosu değildir ve Google LLC şirketine ait ürün ve hizmetler üzerinde herhangi bir tasarruf yetkisi bulunmamaktadır. Bu şirket on sekiz yıldır Türkiye'de reklamcılık, satış ve pazarlama desteği alanında faaliyet göstermektedir. Google Reklamcılık Pazarlama ve Limited Şirketi ülkemizde 2006 yılında kuruldu” bilgisini paylaştı.

AK Partili Zeynep Yıldız’ın sorusu üzerine Sobacı, vergi matrahını ve “ticari sır” olması nedeniyle Türkiye’de sağlanan geliri açıklayamayacaklarını kaydetti.

Duygu Yücesoy ise, “Türkiye’de 400 binden fazla içerik ihlal edici bulunan telif hakları açısından zaten listelerden indirildi. Türkiye’de haber ‘web’ sayfalarına yılda 10 milyar tıklama sağlanıyor, bu 2023 rakamı. Habercilerimiz için bunun yarattığı da bir ekonomik değer var, bu değer de 2 milyon dolardan fazla. Yani gerçekten burada ciddi bir değer yaratımı sözkonusu ve küresel rakamlara baktığımızda, ülkemizdeki rakamlar da oldukça iyi görünüyor” bilgilerini aktardı.

Geçmişte Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bürokratı iken şimdi Google Türkiye ekibindeki Yüsesoy’un sunumunda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın elinden plaket alımını vurgulayarak, hükümetle işbirliğini anlatması dikkat çekti.

Yıldız Yazıcıoğlu / VOA