Göz hastalıklarında diyabetin rolü

GÖZ HASTALIKLARI – DİYABET

Diyabet nasıl bir hastalıktır?
Diyabet temel olarak vücudun kandaki glikoz (kan şekeri) miktarını kontrol altında tutamaması ile ilgili bir durumdur. Kontrolsüz kan şekeri seviyeleri vücutta sadece gözdeki değil tüm organların kan damarlarında harabiyete neden olur. Gözümüzün diğer organlardan farkı buradaki damarların normal göz muayenesi ile görülebilir olmasıdır. Başka bir deyişle şeker hastalarının gözlerinin muayenesi ile vücudundaki diğer organlardaki hasar miktarı ile ilgili de bilgi sahibi olunabilir.

Diyabetin göz üzerine ne gibi etkileri vardır?
Diyabet temel olarak gözdeki kılcal damarları etkiler. Normalde bu ince damarlar besleyici maddelerin ve oksijenin dokulara geçişine izin veren fakat onun dışındaki kan elementlerinin çıkışına müsade etmeyen bir yapıya sahiptir. Kontrol edilemeyen kan şekeri düzeyleri bu damarların tıkanıp retinanın oksijensiz ve besinsiz kalmasına neden olabilir (retina gözün görmeden sorumlu asıl tabakasıdır). İkinci etki mekanizması ise tıkanmaya neden olmaksızın damarın duvar yapısının bozularak kanın içindeki sıvının damar dışına çıkmasıdır. Bu iki nedenden dolayı oksijensiz ve besinsiz kalmış veya bol miktarda sıvı içeren retina normal görevini yerine getiremeyerek görme azalmasına neden olur. İlerleyen dönemde etkilenmiş dokulardan salınan kimyasallar yeni damar oluşumuna yol açar. Bu olay vücudun o bölgedeki kan akımını arttırmak için yaptığı bir savunma mekanizmasıdır fakat bu damarlar fayda sağlamadıkları gibi kanamalara neden olarak durumun daha da kötüleşmesine neden olur. Tüm bunların dışında diyabet hastalarında ana atardamar ve toplardamardaki tıkanmalara bağlı görme azalması riski toplumun diğer bireylerine göre daha yüksektir (bkz. retinanın damar hastalıkları). Ayrıca katarakt da daha erken yaşlarda görülme eğilimindedir.

Diyabet hastalaları hangi aralıklarla göz kontrolüne gitmelidirler?

Bu grup hastalarda kontrol aralıkları tamamen hastalığın evresine bağlıdır. Biz yeni tanı konulan tüm hastaların ilk kontrolünün en kısa sürede yapılmasını öneriyoruz. Genellikle şeker hastalığının gözü etkilemesi için belli bir süre gerekirken bu durum hastalar arasında değişiklik gösterebiliyor ve bazı hastalarda tanı konulduğu anda da göz etkilenmiş olabiliyor. Eğer ilk muayenede göz bulguları normal ise hastanın risk faktörlerine göre 6 aylık ve yıllık kontrolleri uygundur. Diyabetin gözdeki etkileri başladı ise bu aralıklar daha kısadır.

Hastaların diyabetin göz üzerine etkilerinden korunmak için dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?
Öncelikle kan şekeri düzeylerini çok iyi kontrol etmeleri gerekir. Buradaki en büyük takip aracı HbA1c dediğimiz bir kan testidir. Bu test son 2–3 aylık dönemdeki şeker seviyeleri ile ilgili olarak bize güvenilir bilgi verir. Normal değer 4–6 arasındadır. Ayrıca hastalar tansiyonlarına ve kan kolesterollerine dikkat etmelidirler. Kısacası önerilerimiz: HbA1c’nin 7’nin altında olması; kan basıncının 130/80’nin altında olması; LDL kolesterolünün 100’un altında olması; her gün yarım saat yürüyüş ve eğer varsa fazla kilolardan kurtulması şeklindedir.

Diyabetik retinopati nasıl tedavi edilir?
Diyabetik retinopati genellikle kılcal damarların genişlemesi ve küçük kanamalar seklinde kendini gösterir. Bu küçük kanamalar hastalığın ileri evresinde görülen göz içine kanamalardan farklıdır. Bu evrede genellikle hastalarda şikayete neden olmazlar ve muayenede göz doktoru tarafından görülürler. Bu esnada genellikle herhangi bir tedavi gerektirmezler. Hastalık ilerledikçe görme merkezi de etkilenebilir veya yeni damarlar oluşmaya başlayabilir. Bu dönem tedavinin başlanmasının gerektiği aşamadır. Tedavide hastalığın evresine göre lazer veya göz içi enjeksiyonu veya her ikisi birden kullanılır. Bu tedavilerin amacı görme merkezine (makula) olan sıvı kaçağını tedavi etmek, kanama ihtimali olan yeni damarların oluşmasını engellemek veya mevcut olanları geriletmektir. Zamanında tedavi edilmediğinde kalıcı görme hasarı veya gözün içine kanama meydana gelebilir. Göz içi kanamalar için çoğu zaman ameliyat gerekir.

Diyabetik retinopati takip ve tedavi edilmez ise ne olur?
Diyabetik retinopati başladıysa ve müdahale edilmez ise çoğunlukla ilerleyici bir özelliğe sahiptir. Hastalığa ne kadar erken müdahale edilirse başarı şansı o kadar yüksektir ve rutin takiplerin altında da bu neden yatmaktadır. Burada hem göz doktoruna hem de hastaya düşen sorumluluklar mevcuttur. Hastanın kan şekerini, tansiyonunu ve diğer risk faktörlerini kontrol altına almaması uygulanan tedavinin genellikle başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olur. Ayrıca bazı durumlarda sadece bu risk faktörlerini kontrol altına almak bile tedaviye olan ihtiyacı azaltabilir. Kısacası takip ve tedaviye uymayan, risk faktörlerinin kontrol altına almayan hastalarda genel sonuç kalıcı görme azalmalarıdır. Burada akılda tutulması gereken nokta bu durumun önlenebilir bir durum olduğudur.

Kaynak: https://mediviahospital.com.tr/GOZ-HASTALIKLARI-%E2%80%93-DIYABET-164