Gürcistan'da muhalefete "nispi temsil" sözü veren iktidar vaadini tutmadı, eylemciler yine sokaklarda

Gürcistan’da hükümet karşıtı protestolar sürerken, aktivistler Avrupa Birliği’ne (AB) girmek isteyen eski Sovyet ülkesinin gitgide iktidar partisinin milyarder başkanının kaprisleriyle yönetildiği uyarısında bulunuyor.

Hazirandaki ilk tur gösterilerin ardından hükümet, uzun süredir tartışılan seçim reformu taahhüdünde bulunmuştu. Ancak hükümet bu sözünü yerine getirmede başarısız olunca protestocuları Tiflis sokaklara çeken yeni gösteriler patlak verdi.

Binlerce kişi geçen hafta başkentteki Gürcistan parlamentosunun önünde erken seçim ve verilen reform sözlerinin tutulması talebiyle gece nöbeti için bir araya geldi. Birçok kişi ayazda kendilerini sıcak tutmak için beraberlerinde giyecek, yiyecek ve yakacak odun da getirdi.

Ancak barışçıl gösteriler düşmanca karşılandı.

Gösterilere katılan Ani Oniani, “Polis herkesin üzerine aradı. Çantalarımızdan yakacak odunları aldılar. Kütüklerle ve yiyeceklerle dolu bazı araçları çektiler” dedi.

Dahası, geçen hafta salı sabahı erken saatlerde hava sıcaklığı sıfırın altındayken polis göstericileri dağıtmak için tazyikli su kullandı, 28 kişiyi gözaltına aldı, 4 kişiyi yaraladı. Aktivistler yaklaşık 15 kişinin ceza aldığını söylüyor.

Protestoların organize edilmesinde etkili olan yurttaşların öncülük ettiği Utanç (Shame) hareketinin üyesi Şota Digmelaşvili, “Demokrasiden uzaklaşıyoruz” dedi.

Bu yıl haziranda söz verilen seçim reformuyla nispi temsil sistemine geçilecekti. Mevcut karma sistemde, siyasetçilerin yarısından az kısmı tek isimli seçim bölgesi, kalanı da parti listelerine göre seçiliyor. Uygulamada bu sistem iktidar partisi için avantajlı. 2016’da oyların yüzde 48,6’sını kazanan iktidardaki Gürcü Rüyası, iki hafta öncesine kadar da parlamentoda 150 sandalyenin 113’ünü elinde bulunduruyordu.

Yakın zamana kadar iktidar partisinin üyesi olan, eski Parlamento Başkanı Birinci Yardımcısı Tamar Çugoşvili, “Sistem tüm karar verme yetkisini tek bir siyasi grubun eline bırakıyor” dedi.

Değişiklik başlangıçta 2024 için planlanmıştı. Ancak hazirandaki protestolara yanıt olarak hükümet, değişiklikleri 2020 seçimleri için zamanında geçirmeyi kabul etti.

Digmelaşvili, “Aylarca iktidar partisinin siyasileri bu değişikliklerle ilgili tartışmalara katıldı. Talebimizi kabul ettirmeyi başardığımızdan emindik” dedi.

Fakat 14 Kasım’da yapılan oylamada 101 parlamento üyesi değişiklikler lehine oy kullanırken, iktidar partisi mensuplarının aleyhte oy kullanması veya çekimser kalması nedeniyle gerekli çoğunluğa 12 oy farkıyla ulaşılamadı. Reform değişikliğinin başarısız olması iktidar partisinden 13 parlamenterin istifasına yol açtı.

Görevi bırakan Çugoşvili, “Parti net bir taahhütte bulunmuştu. Şok geçirdim” dedi.

Gürcistan’daki ABD Büyükelçiliği ve AB Delegasyonu geçen hafta yaptıkları ortak açıklamada, “Gürcistan toplumunun geniş kesiminin yaşadığı derin hayal kırıklığını anladıklarını” ifade etti. Protestoların ardından bu salı sabahı düzenlenen oturumda tüm muhalefet üyeleri parlamentoyu boykot etti.

Hükümetse buna gözü pek bir yanıt verdi. Bu hafta başında iktidar partisi “konunun kapandığını” ve önerilen değişikliklerin başlangıçta verilen tarih olan 2024’te gerçekleşeceğini bildirdi.

Çugoşvili, “Hükümet, muhalefetteki tüm partilerle sağlıklı siyasi müzakerelerde bulunmak yerine siyasi süreci sokağa attı. Ülkenin siyasi geleceğini tehlikeli bir yöne götürüyorlar” dedi.

Muhalefettekilerin çoğu, iktidar partisinin başında bulunan ve ülkenin en zengini olan milyarder Bidzina İvanişvili’nin düpedüz güce sıkıca tutunduğuna inanıyor.

Uluslararası Cumhuriyetçiler Enstitüsü (IRI) tarafından yapılan son kamuoyu yoklamaları, gelecek parlamento seçimleri için açıkça öne çıkan bir partinin olmadığını ve katılımcıların üçte birinin ilk tercihlerinde kararsız kaldığını ortaya koydu.

Muhalefet partisi Birleşik Ulusal Hareketi’nden Tina Bokuçava, “İvanişvili partisinin popülaritesinin düştüğünü ve koalisyon ortaklarıyla temasa geçebileceğini biliyordu” dedi.

İvanişvili parlamentoda rolü bulunmamasına rağmen, eleştirmenler onu perde arkasından yönetmekle suçluyor.

Digmelaşvili, “Bu Sovyet tipi bir liderlik. İstediği gibi başbakanları atıyor ve görevinden alıyor” dedi.

Ülkenin mevcut başsavcısı bir zamanlar İvanişvili’nin avukatıydı ve sağlık bakanıysa eşinin diş doktoru.

Tiflis’teki parlamento binası önünde toplanan protestocular işaret fişeği yaktı (AP)

İktidar partisi Gürcistan’ın AB’ye ve NATO’ya katılma arzusunu desteklediğini belirtiyor fakat eleştirmenler partinin, şu anda Gürcistan topraklarının 5'te birini işgal eden Rusya’ya çok yakın olduğuna inanıyor. Bu hafta protestocular, İvanişvili’nin Tiflis’teki iş merkezinde, parti liderinin Rusya’yla algılanan bağlantılarına atıfla “evine git” yazılı posterle gösteri yaptı.

Gürcistan’ın siyasi elitine yönelik şüphelerin ortasında, Utanç gibi yurttaşların öncülük ettiği hareketler protestoların ön saflarında ortaya çıkarak mitingleri ve konuşma platformlarını organize ediyor.

Sürekli halka hitap etmesinden dolayı sesi kısılan Digmelaşvili, “Geçmişte muhalefet partileri kendi gösterilerine öncülük etti. Şimdiki gösterilere halk öncülük ediyor ve siyasiler bize katıldı” dedi.

Haziranda bir araya gelen göstericilerin oluşturduğu, öğrencilerin başını çektiği ve "değişim için” anlamına gelen Shecvale grubundan Oniani, “Tüm sivil hareket birleşti ve hepimizin hedefi aynı” ifadesini kullandı.

Bir önceki dönem ülkeyi yöneten Birleşik Ulusal Hareketi'nden Bokuçava, aynı şekilde seçim reformuna ilişkin talebin muhalefet partilerini birleştirdiğine de vurgu yaptı.

Küçük partilerden Girçi’nin lideri Zurab Japaridze ise “Farklı siyasi ve dış politika görüşlerimize rağmen ortak bir cephe oluşturmamız gerekiyordu (…) Kolluk kuvvetlerinin ve savcılığın tek bir partinin kontrolü altında olmayacağını halka garanti etmeliyiz” diye konuştu.

Ancak barışçıl göstericilere yönelik baskılar endişeleri artırdı. Kasımdaki ilk gösterilerin başlamasından bu yana 65 kişi gözaltına alındı ve göstericileri tazyikli suyla dağıtma sırasında 7 kişi yaralandı. Geçen salı bir göstericinin soğuk tazyikli suyun şokuyla hastanelik olduğu ileri sürülürken başka bir eylemcininse iki kolu kırıldı.

Uluslararası Af Örgütü, Gürcistan makamlarının tazyikli su kullanımını “ne orantılı ne de gerekli” diye tanımlarken, 15 güne varan gözaltıları kınadı. Kuruluş, "Böyle yapmakla barışçıl toplanma özgürlüğü, hürriyet ve adil yargılanma hakkı ihlal ediliyor" açıklamasında bulundu.

Göstericilere hukuki destek veren sivil toplum kuruluşu Gürcistan Genç Avukatlar Birliği, kasımda tutuklanan 12 göstericinin yakın zamandaki yargılamalarında “ciddi ihlaller” yapıldığına inanıyor. Yargı sistemine güvenin zayıf olduğu Gürcistan’da mahkeme kararları genellikle siyasetin güdümünde verilmiş olarak algılanıyor.

Perşembe sabahı yerel makamlar, oturum esnasında protesto gösterilerine engel olmak amacıyla parlamentonun etrafına demir parmaklıklar dikti. Bununla birlikte gösteriler yine de sürdü ve gelecekte yapılacak eylemler planlandı. Oniani, “Taleplerimiz yerine getirilene kadar durmayacağız” dedi.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. 

https://www.independent.co.uk/news

Independent Türkçe için çeviren: Cenk Korkmazer

The Independent