Kanun, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin temel ilkeleri, kimler hakkında yapılacağını, araştırma konusu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğunu, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağını, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağını, değerlendirme komisyonunu, veri güvenliği ile verilerin saklanma ve silinme sürelerini yeniden düzenliyor.

Memuriyete atanacaklara arşiv araştırması

Kanun uyarınca "arşiv araştırması", statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk kez veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılacak.

"Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar" ise kanunda şu şekilde sıralanıyor:

"- Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler,

- Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli,

- Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel,

- Üst kademe kamu yöneticileri,

- Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler,

- Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler.

- Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler."

Kanuna göre "arşiv araştırması", kişinin adli sicil kaydının, kişinin kolluk kuvvetlerince halen aranıp aranmadığının, kişi hakkında herhangi bir tahdit bulunup bulunmadığının, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve Ceza Muhakemesi Kanunu'nun ilgili hükümleri kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesini kapsıyor.

"Güvenlik soruşturması" ise arşiv araştırmasındaki konulara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesini içeriyor.

MİT, EGM ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılacak

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılacak.

Görevli birimler, kendilerine iletilen taleple sınırlı olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden gerekli bilgi ve belgeleri, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararlarını, Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguları almaya yetkili olacak.

Değerlendirme Komisyonu kurulacak

Elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulacak. Değerlendirme Komisyonu, kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire iletecek. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulacak.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında elde edilen kişisel veriler, işlenme amacının ortadan kalkması halinde veya her durumda 2 yılın sonunda değerlendirme komisyonlarınca silinecek ve yok edilecek.

Kanuna göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında yürütülen iş ve işlemlerde, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nda belirtilen genel ilkelere aykırı hareket edilemeyecek. Ancak, milli savunma, milli güvenlik, kamu güvenliği, kamu düzeni ve ekonomik güvenlikle ilgili istihbarat faaliyetleri kapsamında elde edilen bilgiler, kişiye verilemeyecek.

Kişisel veri güvenliği ve gizlilik

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler ile değerlendirme komisyonları, veri güvenliğine ilişkin önlemleri alacak. Bilgi ve belgeler yasal olarak bilmesi gerekenlerden başkasına verilmeyecek ve açıklanmayacak. Bu kapsamda elde edilen kişisel veriler, amacı dışında işlenemeyecek ve aktarılamayacak.

Kişisel verilerin silinmesi ve yok edilmesi

Kanunda, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sürecinde elde edilen kişisel verilerin silinmesi ve yok edilmesine dair hükümler de yer alıyor. Buna göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sırasında elde edilen kişisel veriler, işlenme amacının ortadan kalkması halinde veya her durumda 2 yılın sonunda değerlendirme komisyonlarınca silinecek ve yok edilecek.

İstihbari faaliyete konu olmayan ilgilisine ait güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına ait veriler, işleme karşı dava açılması halinde karar kesinleşmeden silinemeyecek ve yok edilemeyecek. Mahkemelerin bu konudaki talepleri, Değerlendirme Komisyonunun bünyesinde bulunduğu ilgili kurum ve kuruluş tarafından karşılanacak.

Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak birimler, bu komisyonlarının çalışma usul ve esasları, Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenecek.

Değiştirilen hükümler ve atıflar

Hakim ve savcı adaylığına atanacaklar ile hakimlik ve savcılık mesleğine kabul edilecekler, hakim ve savcı sınıfı dışında kalan adli ve idari yargıda çalıştırılacak tüm personel hakkında artık Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na göre arşiv araştırması yapılacak.

Ayrıca kaymakam adaylığına atanacaklar; Milli Savunma Bakanlığı nam ve hesabına Bakanlıkça belirlenen eğitim kurumları ile Milli Savunma Üniversitesine bağlı fakülte, yüksekokul, meslek yüksekokulu ve enstitülerde eğitim görecekler; Sahil Güvenlik Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı nam ve hesabına eğitim öğrenim görecekler; Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisine bağlı eğitim öğretim kurumlarında öğrenim görecekler ile Polis Akademisinde ve akademi nam ve hesabına diğer eğitim kurumlarda eğitim görecekler; Dışişleri Bakanlığı aday meslek memurluğu, aday konsolosluk ve ihtisas memurluğuna atanacaklar ile doğrudan yurt dışı teşkilatında istihdam edilecek personel hakkında Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.

Kanun, Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli ile Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'u yürürlükten kaldırıyor.

Mevzuatta bu kanuna yapılan atıflar, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'na yapılmış sayılacak.

Deutsche Welle Türkçe