Hastane Randevu Sistemi Neden Sorunlu?

İSTANBUL — Başta İstanbul olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanındaki devlet hastanelerinde yaşanan yoğunluk nedeniyle, Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) ve Alo 182 üzerinden randevu almakta zorluk yaşanıyor. Pandemi döneminde birçok hastanenin COVID-19 hastalarına ayrılması ile ertelenen randevular, normalleşmeyle birlikte yeniden başlasa bile sisteme yönelik eleştiriler geçmişe oranla daha fazla.

Peki, yaşanan sıkıntılar neden kaynaklanıyor? İstanbul Tabip Odası (İTO) Başkanı Prof. Dr. Pınar Saip’e göre sorun, üç basamaklı sevk sisteminin uygulanmaması ve sağlık çalışanlarının çalışma şartlarının iyileştirilmemesi.

VOA Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Saip, 2011'den beri uygulanmakta olan sağlıkta dönüşüm programına dikkat çekti ve sistem kurulurken hedeflenen sevk zincirinin hayata geçirilmediğini söyledi.

“Türkiye nüfusundan fazla acile başvuru sayısı var”

Prof. Saip, “Türkiye'de dünyanın hiçbir yerinde uygulaması olmayan, sevk zinciri olmadan vatandaşların istediği zaman, istediği hastanede, eş zamanlı olarak birçok hastanede muayene olması mümkün. Mükerrer ve gereksiz hastane randevuları çok fazla. Böyle olunca da randevu sistemi tıkanıyor. Bu, sistemin getirdiği bir sorun” dedi.

Pandemi nedeniyle ertelenmiş olan sağlık hizmetlerinin de yoğunluğun sebeplerinden biri olduğunu kaydeden Prof. Saip, acillerde de ciddi bir yığılma yaşandığını belirterek, “Türkiye nüfusundan fazla acile yıllık başvuru oranı var” diye konuştu.

Bu dönemde özelleştirmenin de çok arttığını kaydeden Prof. Saip, “’Şu sorununuz olursa hastaneye gidin tetkik yaptırın. Mutlaka hastaneye gitmelisiniz ya da yaygın check-up yaptırmalısınız. Erken tanı şu kadar önemli’ diyerek sürekli sağlığa erişim pompalandı” ifadelerini kullandı.

“Hastanelerde kalabalıklar arttı, hastaya ayrılan süre kısaldı”

Hastanelerde kalabalıklar artınca hastaya ayrılan sürenin giderek azaldığını ifade eden Saip, “Hastadan daha çok tetkik isteniyor, daha az hasta ile konuşuluyor. Hastayla 20-30 dakika detaylı ilgilenilmediği için de hasta tatmin olmuyor ve mükerrer olarak birçok hastaneye başvuruyor. Bu da randevu sistemini tıkıyor” ifadelerini kullandı.

“Performans sistemi ve sağlığa talebin artırılması yöntemlerinden vazgeçilmesi gerekiyor”

Hekimlerin çalışma koşullarından da bahseden İTO Başkanı, hastanelerde uygulanan performans sisteminden kesinlikle vazgeçilmesi gerektiğine dikkat çekti.

“Performans sistemi sağlığa zararlı. Hekimlerin performans üzerinden geri ödeme alıyor olması, emekliliklerine yansıyan gerçek ücretlerinin olmaması. Hastane sevk zinciri olmadan rastgele başvuruların olması sağlığa zararlı. Günde bir doktorun bakabileceği hasta limiti en fazla 35’tir. Bu sayı yüzlere çıkarılırsa gelen hastaların bundan yarar sağlaması mümkün değil. O yüzden bu performans ve talebin artırılması yöntemlerinden vazgeçilmesi lazım. ‘Hasta garantili’ şehir hastaneleri açılıyor ve onun üzerinden kiralar ödeniyor. Sağlık ticarete uygun bir şey değil. O yüzden işletme anlayışıyla, müşteri memnuniyeti anlayışıyla, sadece ‘doktora git, şöyle bir baksın’ mantığıyla hastaların iyileşmesi ve sorunların çözülmesi mümkün değil.”

“Hekimler ya erken emekli oluyor ya da istifa ediyor”

Hekimlerin çok yoğun şekilde çalışmalarına rağmen emeklerinin karşılığını alamadığını kaydeden Saip, “Hekimler bir de bunun üstüne mobbing’e uğruyorlar. Anlayışsız yöneticiler var. Hekim değerli olma duygusunu, saygınlığını kaybetti. Gerçekten hekimlik yapabilecekleri koşullar yok. Bu nedenle de arkadaşlarımız ya istifa ediyor ya da erken emekli oluyorlar” dedi.

“Bu gidişle ABD’de olduğu gibi özel sektörden ibaret bir sağlık sistemi olacak”

Bazı hekimlerin ise daha iyi koşullar olacağı umuduyla özel hastanelerde çalışmaya başladığını ifade eden Saip, özel sektör de de şartların çok iyi olamadığını söylüyor:

“Maalesef özel hastanelerde de güvencesiz koşullar var. Orada da performansa dayalı sistem var. Performansınız o hastaneye kazandırmıyorsa sözleşmeniz sürdürülmüyor. Size zaten güvenceli bir ücret de verilmiyor ve ‘Şirket kur, serbest meslek makbuzu kes. Baktığınız hasta üzerinden geri ödeme alırsınız’ deniyor. Yani oralarda da hekimler güvencesiz şekilde çalışıyorlar. Genç hekimler de bu ülkede, bu mesleğin hiçbir geleceği yok diyerek yurtdışına gidiyorlar. Her anlamda hekim işgücünü kaybediyoruz. Eğitilmiş bir işgücünü siz doğru dürüst ücretlendirme yapmayarak, gerekli güvenli çalışma koşullarını sağlamayarak, özellere doğru kaymasına neden oluyorsunuz. Bence aslında bu da sistemin bir parçası. Bir süre sonra belki de kamu diye bir şey kalmayacak, tamamen özel sektörden ibaret bir sağlık sistemimiz olacak. Aynen ABD’de olduğu gibi…”

Halk hastanelere giderken randevu alma sorunu yaşıyor mu?

Kamu hastanelerinde yaşanan yoğunluk nedeniyle ‘Merkezi Hekim Randevu Sistemi’ ve ‘Alo 182’ üzerinden randevu bulmanın zor olduğunu, bazı polikliniklerde aylar sonrasına randevu verilebildiğini belirtenler durumdan şikayetçi.

“Bir tanıdık devreye sokarak doktordan randevu alabildik”

Enis Ketenci, oğlu Yasin’e iki yıldır ameliyat için randevu almayı beklediklerini ifade etti. Ketenci, “Oğlumun bacağında platin var. Bu zamana kadar alınması gerekiyordu ama iki sene gecikti. ‘Yer yok’ diyorlar. Pandemiden dolayı ameliyatlar şu anda durdu diyorlar. Pandemiden önce rahatça ameliyat olmuştu. Çocuğun ayağındaki platin kaldığı sürece sakat kalma riski var. Bugün bir tanıdık devreye soktuk da öyle doktordan randevu alabildik yoksa tanıdığın, yoksa battın” diye konuştu.

Sabahın erken saatlerinde acile başvurduğunu ancak sıra gelmediğini kaydeden Elif Öner, “İçeride doktor yok. Şu an sıra alırsak akşama kadar bekliyoruz. Gerçekten sıra gelmiyor. Randevu verilmiyor ki, randevu yok. Dolu diye vermiyorlar” dedi.

Üniversite öğrencisi Enes Yıldız, “Geçen gün ateşim çok yükseldiği için acile gittim. Saat 12.00 ‘de hastaneye girdim 15.30’da doktoru görebildim. İçeri girdiğim zaman dalga geçer gibi ateşime baktı ve ‘Senin ateşin çok yok’ dedi ve iki tane ilaç yazdı. ‘Hala böyle bir şey yaşarsan da en yakın sağlık ocağına git’ dedi” diye konuştu.

“Çok uğraştım sonunda randevu aldım”

Randevu alarak hastaneye gelenlerden Arzu Bozdağ, randevu almakta çok zorlandığını, ancak uzun uğraşlar sonunda randevu alabildiğini ifade ediyor: “Vallahi çok sıkıntı yaşıyoruz. Çok zor randevu alıyoruz. 182’yi arıyoruz, MHRS’yi arıyoruz; ‘Sistemden kaynaklı sorun’ diyorlar. Sonrasında çok defa aramaya devam ettik, sonunda denk getirdik ve randevuyu aldık.”

Emekli Medet Karaca, “Bağırsağımda bir sorun vardı birkaç gün uğraştım randevuyu düşürmek, Allah’a şükürler olsun sonunda düşürdüm. Tekrar kontrole gelmek için de randevu almak zorunda kaldım, ama aldım Allaha şükür” şeklinde konuştu.

VOA