HEDEP’in yeni eş başkanları kim?

DİYARBAKIR — Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nin 4. Olağan Kongresi'nde adını Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) olarak değiştirmesiyle Türkiye siyasetine, Kürt siyasi geleneğinin ağırlıkta olduğu yeni bir parti daha katıldı.

HEDEP’in başına Kürt partilerinde yıllara yöneticilik, genel başkanlık, belediye başkanlığı ve milletvekilliği yapmış Tuncer Bakırhan ile sosyalist siyasetten gelen Tülay Hatimoğulları Oruç seçildi.

Kamuoyunda "Kürt partisi" olarak bilinse de yönetiminin ‘Türkiye partisi" olarak tanımladığı Yeşil Sol Parti isim değişikliği yaparak, yerini Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’ne (HEDEP) bıraktı. HEDEP doğrudan ya da dolaylı olarak Kürt siyasetinin ağırlığının olduğu 11’inci parti oldu.

Demokratik Toplum Partisi’nin (DTP) kurulmasıyla birlikte Türkiye’de ilk kez başlayan eş genel başkanlık sistemi HEDEP’te de devam ediyor. HEDEP Eş Genel Başkanlığı’na Tuncer Bakırhan ile Tülay Hatimoğulları Oruç seçildi.

Tuncer Bakırhan kim?

Eş genel başkanlardan Tuncer Bakırhan, uzun yıllardır Kürt siyasetinin içinde görev yapıyor. Bakırhan Kars'ın Susuz ilçesinde doğsa da ailesinin kökeni Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesine dayanıyor. Bölgenin en köklü Kürt aşiretler topluluğu olan Milli Aşiretleri Konfederasyonu'na mensup olan Bakırhan’ın ailesi, Osmanlı döneminde Kars’a göç etmiş.

İlk ve ortaöğretimini Kars'ta tamamlayan Bakırhan, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Birimler Ekonomi Bölümü'nü bitirdi. Öğrenciliği boyunca akademik ve demokratik eğitim için çalışmalar yapan Bakırhan, 1989 yılında tutuklanarak bir süre Bursa E Tipi cezaevinde yattı.

Bakırhan’ın siyasi hayatı 1990’larda Halkın Emek Partisi’yle (HEP) başladı. Bakırhan, 1999'da Kars Belediye Başkanlığı'na aday oldu ancak kazanmadı. Bakırhan bunu üzerine, kapatılan Demokrasi Partisi’nin (DEP) yerine açılan, Halkların Demokrasi Partisi (HADEP) Kars İl Başkanlığı'na seçildi. HADEP kapatılınca yerine açılan Demokratik Halk Partisi’nden (DEHAP) 2002 yılındaki seçimlerde milletvekili adayı olan Bakırhan, seçilecek oyu almasına rağmen partisi barajı aşamadığı için parlamentoya giremedi.

Seçimlerden sonra DEHAP Genel Başkanı seçilen Bakırhan, kapatma davası açılması nedeniyle DEHAP’ın feshedilmesi üzerine Demokratik Toplum Partisi’ne (DTP) katıldı. 29 Mart 2009 yerel seçimlerinde İstanbul Esenyurt’tan belediye başkan adayı oldu fakat kazanamadı.

2011 yılında, PKK’nın çatı örgütü KCK’ya yönelik operasyonda gözaltına alınan Bakırhan, tutuklanarak Tekirdağ F tipi cezaevine konuldu. Yaklaşık 2 yıl cezaevinde yatan Bakırhan, 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde Demokratik Bölgeler Partisi’nden (DBP) Siirt Belediye Başkanı seçildi.

Ancak Bakırhan, bu görevde yaklaşık 2 yıl görevde kalabildi. 2016 yılında DBP’li belediyelere kayyum atanması sırasında Bakırhan da görevden alındı. Gözaltına alındıktan sonra “PKK üyeliği ve propagandası yapmak” suçlarından tutuklanan Bakırhan, 10 yıl 18 ay hapis cezasına çarptırıldı.

2019 yılı Ekim ayında serbest kalan Bakırhan’ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) yaptığı başvuruda ihlal kararı verildi. Mahkeme, Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özgürlük ve güvenlik hakkının korunmasıyla ilgili 5. maddesiyle, ifade ve düşünce özgürlüğünün korunmasıyla ilgili 10. maddesini ihlal ettiğine karar verdi. Bakırhan, son seçimlerde Yeşil Sol Parti listesinden Siirt Milletvekili seçildi.

Tülay Hatimoğulları Oruç kim?

HEDEP’in diğer Eş Genel Başkanı Tülay Hatimoğulları Oruç da siyaset ve sivil toplum çalışmalarından gelen bir isim. 1977 yılında Hatay'ın Samandağ ilçesinde doğan Hatimoğulları Oruç, Arap Alevi bir aileye mensup.

Lise yıllarından itibaren siyasetle ilgilenen Hatimoğulları Oruç, sosyalist siyasette aktif rol aldı. Yüksek öğrenimini Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesinde tamamlayan Hatimoğulları Oruç, Arap kültürü ve dili alanında çalışmalar yürüttü. 1995'te Arapça müzik ve tiyatro faaliyetlerine katılan Hatimoğulları Oruç, Çağdaş Sanat Atölyesi ve Ortadoğu Arap Halkları Araştırma Enstitüsünün kuruluşunda yer aldı.

AMARGİ Kadın Akademisi ile Kadın Emeği Kolektifinin çalışmalarında da görev alan Hatimoğulları Oruç, Kürt sorununa çözüm bulmak üzere kurulan Türkiye Barış Meclisi’nin çalışmalarına katıldı. 2011'de Ankara'da kurulan Halkların Demokratik Kongresi (HDK) ile 2016'da Demokrasi İçin Birlik Hareketi (DBH) içinde yer aldı.

Halkların Demokratik Partisi'nin bileşenlerinden olan Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisinin (SYKP) 2016-2018 yılları arasında Eş Genel Başkanlığını yürüten Hatimoğulları Oruç, 24 Haziran 2018'de genel seçimde HDP Adana Milletvekili olarak girdiği Mecliste Dışişleri Komisyonu üyesi olarak çalıştı.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin'in 17 Mart 2021 tarihinde HDP hakkında açtığı kapatma davasında, haklarında siyaset yasağı istediği 686 isim arasında Hatimoğulları Oruç da bulunuyor.

3 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleşen HDP Büyük Kongresi'nde Merkez Yönetim Kurulu (MYK) üyeliğine getirilen Hatimoğulları Oruç, partide Halklar ve İnançlar Komisyonundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı olarak çalıştı. Hatimoğulları Oruç, 14 Mayıs 2023'te yapılan seçimlerinde Yeşil Sol Partiden Adana milletvekili seçildi.

Türkiye'deki azınlıkların kültürel haklarının 1923 tarihli Lozan Antlaşması'na göre korunmasını savunan Hatimoğulları Oruç, Türk askerlerinin Libya'ya gönderilmesine karşı çıktı. Mayıs 2022'de Kürt sanatçıların konser ve tiyatro gösterilerini yasaklanması üzerine, hükümetten buna dair bir emir olup olmadığı konusunda bilgi talep etti.

Yine kapatma riskiyle karşı karşıya

Kürt siyaseti destekli HEDEP’in siyasette yer alma hikayesi, HDP’ye kapatma davası açılmasıyla başladı. 12 yıldan sonra bir kez daha kapatılma riskiyle karşı karşıya kalan Kürt siyaseti, HDP yerine Yeşil Sol çatısı altında seçime girdi.

Seçimde Millet İttifakı'na zımni destek veren Yeşil Sol, ittifakın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun kazanamaması ve partinin oy kaybetmesi üzerine eleştirilerin hedefi oldu. Eleştiriler üzerine HDP’nin Eş Genel Başkanları kongrede görevi bırakırken, Yeşil Sol Parti de kongre kararı aldı. Kongrede partinin ismi Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP) olarak değiştirildi.

Partinin ismi değiştirilmeden önce eş başkanlıkları Pervin Buldan ve Mithat Sancar yürütüyordu.

VOA