Reformist siyasetçi Mesud Pezeşkiyan, muhafazakar rakibi Said Celili'yi yenerek yeni cumhurbaşkanı oldu

İran'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda yarışı reformist aday Mesud Pezeşkiyan kazandı. 

Reformist Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Pezeşkiyan, resmi sonuçlara göre oyların yüzde 53,7'sini alarak ülkenin 9. cumhurbaşkanı oldu. 

Pezeşkiyan'a karşı yarışan eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Said Celili'nin oy oranıysa yüzde 44,4'te kaldı.

Muhafazakar Celili, seçim sonuçlarına saygı duyduğunu belirterek, yeni cumhurbaşkanına tüm imkanlarla yardımcı olunması gerektiğini belirtti. 

İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi'nin açıkladığı rakamlara göre yaklaşık 59 bin merkezde kurulan sandıklarda toplam 30 milyon 530 bin 157 oy kullanıldı. İkinci tura katılım yüzde 49,8 oldu. Pezeşkiyan, 16 milyon 384 bin 403 oy alırken rakibi Celili'yse oyların 13 milyon 538 bin 179'unu topladı. 

28 Haziran'da yapılan seçimlerde hiçbir aday yüzde 50'yi geçemeyince Pezeşkiyan ve Celili, 5 Temmuz'daki ikinci tura kalmıştı.

Yüzde 40'la ülke tarihindeki en düşük katılımlı cumhurbaşkanı seçiminin yapıldığı birinci turda Pezeşkiyan oyların yüzde 42,5'ini alırken, Celili'nin oyu yüzde 38,6 olmuştu. 

İran'ın Batı Azerbaycan eyaletindeki Mahabad şehrinde dünyaya gelen Pezeşkiyan'ın annesi İran Kürdü, babası da İran Azerisi. 

Amerikan gazetesi New York Times, (NYT) Azeri Türkü olan kalp cerrahı Pezeşkiyan'ın seçim kampanyası konuşmalarının bazılarını Kürtçe ve Türkçe yaptığına da dikkat çekmişti. 

İran'ın yeni Cumhurbaşkanı, seçimlerin ardından Twitter hesabından yaptığı açıklamada "Önümüzdeki zorlu yolu birliktelik ve güven olmadan aşamayız. Elimi size uzatıyorum ve sizi bu yolda yalnız bırakmayacağıma şerefim üzerine yemin ediyorum" ifadelerini kullandı. 

AFP: "Potansiyel değişim işareti"

Fransız haber ajansı AFP, 69 yaşındaki Pezeşkiyan'ın elde ettiği sonucun "beklenmedik bir zafer" olduğunu belirtilerek şu değerlendirmeyi paylaştı:  

Bu zafer İran'ın siyasi manzarasında potansiyel bir değişime işaret ediyor. Muhafazakarların yıllardır süren hakimiyetinin ardından reformcular için umutları artırıyor.

Haberde, seçim kampanyasında reformist eski İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi ve ılımlı eski İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin Pezeşkiyan'a destek verdiğine dikkat çekildi.

AFP, Pezeşkiyan'ın ülkede başörtüsünü zorunlu kılan yasaları eleştirdiğini de hatırlattı. Siyasetçi, başörtüsü takmadığı gerekçesiyle tutuklandıktan sonra polis nezaretinde hayatını kaybeden Mahsa Emini için düzenlenen protestolarda da "Kızlarımıza ve kadınlarımıza karşı şiddeti kınıyoruz" demişti.

Guardian: "Hedefleri muhafazakarların engellerine takılabilir"

Pezeşkiyan, seçim kampanyasında Batı'yla ilişkileri düzeltmeyi ve İran'a uygulanan ambargonun kaldırılması için nükleer meselesiyle ilgili görüşmeler yapmayı hedeflediğini açıklamıştı.

Siyasetçi, nihai kararları ülkenin dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'e ait olduğunu da belirtmişti. 

Ancak Birleşik Krallık'ın tanınmış gazetelerinden Guardian, Pezeşkiyan'ın "mütevazı hedeflerinin bile halen büyük ölçüde muhafazakarların elindeki Tahran yönetimine takılabileceğine" dikkat çekti.

CNN: "İsrail'e yaklaşım değişmeyecek"

Amerikan medya kuruluşu CNN, Pezeşkiyan'ın Gazze'deki savaş nedeniyle İran'ın İsrail'le doğrudan çatışma olasılığının yükseldiği tehlikeli bir dönemde cumhurbaşkanı seçildiğine işaret etti.

CNN, Pezeşkiyan'ın Batı'yla diyaloğu açık tutma hedefine dikkat çekerken, siyasetçinin ülke içindeki gerginliği azaltmaya çalışacağını da belirtti. 

Diğer yandan Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House'dan Sanam Vakil, bu değişikliklerin hemen gerçekleşmeyebileceğini söyleyerek şu değerlendirmeyi paylaştı: 

Pezeşkiyan, sistemden kopmadan onun içinden çalışmayı sürdürerek fazla baskı altında kalmamaya çalışacak. Bu, toplumsal özgürlükler açısından biraz daha fazla manevra alanı yaratabilir.

Vakil, Pezeşkiyan yönetimi altında Tahran'ın Tel Aviv'e yaklaşımında ciddi bir değişikliğe gitmeyeceğini düşündüğünü ekledi. 

WSJ: "İran imajını yumuşatacak"

Amerikan gazetesi Wall Street Journal (WSJ), Pezeşkiyan'ın seçilmesinin "Rusya ve Çin'le ilişkilerini geliştiren İran'a imajını yumuşatma fırsatı sunduğunu" yazdı.

Siyasetçinin internette sansürü hafifletme ve ahlak polisinin yetkilerini kısıtlama gibi vaatlerde bulunduğu hatırlatılırken, "İranlı seçmenler son 20 yılda ilk kez reformist bir ismi cumhurbaşkanı seçti" dendi.

Analizde, reformist tutumuna rağmen Pezeşkiyan'ın Tahran'ın kırmızı çizgilerine dikkat ederek hamle yaptığına işaret edildi. Brüksel merkezli Uluslararası Kriz Grubu'ndan Ali Vaez, şu yorumu paylaştı: 

Pezeşkiyan'ın zorlukları atlatmasının ve diğer isimler dışarı atılırken oyunda kalmasının temel nedenlerinden biri esnekliği.

Iran International: "Pezeşkiyan'ın vaatleri var, planı yok"

Londra merkezli Farsça ve İngilizce yayın yapan medya kuruluşu Iran International, Pezeşkiyan'ın seçim kampanyasında birçok vaatte bulunduğunu fakat bunları detaylandıran planlar paylaşmadığını yazdı.

Analizde, reformist siyasetçinin bu vaatleri gerçekleştirmek için Hamaney'in onayını alması gerektiğine dikkat çekilerek, adaylığına ultra muhafazakar Anayasa Koruma Konseyi'nden onay verilmesinin "şaşırtıcı" olduğu belirtildi.

Haberde, Pezeşkiyan'ın 2013'teki cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını koyduktan sonra kendi isteğiyle yarıştan çekildiği, 2020'deki adaylığınınsa Anayasa Koruma Konseyi tarafından onaylanmadığı hatırlatıldı. 

Independent Türkçe