Koronavirüs salgınından en fazla etkilenen ülkelerden biri de İran. 

İlk vakanın 19 Şubat’ta Kum kentinde görüldüğü İran’da virüsten dolayı 2 bin 757 kişi hayatını kaybederken, vaka sayısı da 41 bin 495’e yükseldi.

17 Mart’ta İran’da Yargı Erki Sözcüsü Golamhüseyin İsmaili, salgının daha fazla yayılmasını önlemek adına 85 bin mahkumu geçici olarak serbest bıraktıklarını duyurdu. 

Ardından İsmaili, 19 Mart’ta Nevruz Bayramı dolayısıyla siyasi mahkumların da olduğu yaklaşık 10 bin mahkumun daha cezaevinden serbest bırakılacağını açıkladı.

İranlı yetkililerin açıklamalarına göre son birkaç günde 95 binden fazla tutuklu ve hükümlü serbest bırakıldı ancak, ülkede firar ve cezaevlerinde isyanın ardı arkası kesilmiyor.

Geçen cuma günü Kürdistan eyaletine bağlı Sakız ilçesindeki cezaevinde tutulan 74 mahkum koronavirüs salgını korkusuyla isyan çıkararak kaçtı. 

Dün akşam da Şiraz kentindeki cezaevindeki mahkumlar isyan etti.

Şiraz Adil Abad Cezaevi'nin iki bölümünde ayaklanmanın çıktığını ve isyanın güvenlik güçleri tarafından kontrol altına alındığını belirten Fars Başsavcısı Seyyid Kazım Müsevi, olayın çıkış nedeni ile ilgili herhangi bir açıklamada bulunmadı.

İranlı aktivistler ise son dönemde cezaevinde çıkan çok sayıda isyan ve firar olayını aşırı kapasite artışı ve koronavirüs salgınının bulaşma korkusuna bağlıyor.

“İran rejimi gerçekleri halktan saklıyor”

Independent Türkçe’ye konuşan İran İnsan Hakları Ağı yöneticisi ve aktivist Rebin Rahmani, ellerindeki verilere göre 10’dan fazla tutuklu ve hükümlünün koronavirüs salgını nedeniyle hayatını kaybettiğini söyledi.   
İran yönetiminin söz konusu ölümleri inkar ettiğini aktaran Rahmani, “Kürt ve Azeri mahkumların kaldığı Urumiye Cezaevi’nde bu hafta içerisinde 2 kişi salgından dolayı hayatını kaybetti. 3 gün önce Tebriz’de de bir mahkum salgından dolayı hayatını kaybetti ama rejim yine başka hastalıktan öldüğünü söyledi. Rejim halka doğru söylemiyor. Yani şöyle söyleyeyim, hastalar gerçekten kalp krizinden bile ölse halk yine inanmıyor” dedi.

Ülkenin cezaevlerinde sağlık imkanının yok denilecek kadar kısıtlı olduğunu ve tutuklu yakınlarından aldığı bilgileri paylaşan Rahmani, kimi yerlerde tutuklu kapasitesi 2-3 kat iken kim yerlerde bu kapasitenin 5 katın üzerine çıktığını ve koğuşların yanı sıra koridorların bile taştığını ileri sürdü.

İran'daki cezaevlerinde isyan devam ediyor / Fotoğraf: Reuters

“80 bin mahkumun serbest bırakıldığı doğru değil”

Tutukluların son durumun sanılan çok daha kötü olduğunu aktaran Rahmani, geçici olarak serbest bırakılanlar için şunları söyledi:

“Sağlık imkanının yokluğu ve aşırı kalabalıktan dolayı rejim, mahkumların bir bölümünü geçici olarak 1-2 ay gibi belli bir süre, ev veya arazi tapusu karşılığı serbest bıraktı. 80 bin civarında mahkumun uygulamadan yararlandığı söylendi ama bize gelen bilgiler bunun doğru olmadığı yönünde. Verilen sayı gerçeği yansıtmıyor. Çünkü serbest bırakılma şartlarından bir tanesi de tapuydu ve çoğunun tapusu olmadığından bu uygulamadan yararlanamadılar.”

“Birkaç tutuklunun hastaneye sev edilmesi infial yarattı” 

Son durumun karışık ve mahkumların tedirginlik içerisinde olduğunu belirten Rahmani, şu ana kadar Tebriz, Sakız, Mahabad, Horababad, Aliguderz, Hamedan ve Şiraz gibi İran’ın birçok kentindeki cezaevlerinde isyan çıktığını söyledi.   

Birkaç tutuklunun salgın nedeniyle hastanelere sevk edilmesi mahkumları korkuttuğunu kaydeden Rahmani, “cezaevlerinde zaten sağlık denen bir şey yok ve kapasitenin kat kat üstünde. Birkaç mahkumun hastaneye kaldırılması infiale neden oldu. Cezaevlerinden kaçış ve isyanların başında bu neden geliyor. Horamava ve Sakız kentlerinde tutuklular firar etti. Firarların önüne geçmek için cezaevlerine çok sayıda güvenlik güçleri gönderdiler” diye konuştu.

The Independentturkish