Bu toplantılar öncesi Osman Kavala'nın avukatları tarafından Bakanlar Komitesine gönderilen bir mektupta, AİHM'nin 17 yargıçlı Büyük Dairesinin 11 Temmuz'da açıkladığı kararın tam olarak uygulatılması için "eldeki tüm imkanların kullanılması" çağrısında bulunuldu.

Avukatların talepleri

Avukatlar, Osman Kavala'nın 11 Temmuz kararı gereği derhal serbest bırakılmasını, Gezi olayları ve darbe girişimiyle ilgili davalarda beraat ettirilmesini, hakkındaki tüm suçlamaların düşürülmesini ve başta insan hakları savunuculuğu olmak üzere tüm mesleki faaliyetlerine geri dönmesinin sağlanmasını da talep etti.

Mektupta, 25 Nisan 2022 tarihinde Osman Kavala hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmeden İstanbul 13'üncü Ağır Ceza Mahkemesi'nin 11 Temmuz kararı sonrası Kavala'yı derhal serbest bırakmayarak, "Türk Anayasası'na aykırı davrandığı" not edildi. AİHM'nin 11 Temmuz kararında Kavala hakkındaki 25 Nisan kararını da "bütünüyle dikkate aldığı" belirtildi.

Bekir Bozdağ'ın ifadeleri

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın AİHM'nin ihlal kararıyla ilgili ifadelerini "kaygı verici" olarak tanımlayan avukatlar, bu ifadelerin 11 Temmuz kararının uygulanma sürecini inceleyen ve Kavala davasının temyiz sürecinde görev alacak yerel yargıçlar üzerinde "caydırıcı etki" yaratabileceği görüşünü de dile getirdi.

Bekir Bozdağ, 10 Ağustos'ta 13'üncü Büyükelçiler Konferansı sırasında yaptığı konuşmada, "Biz bugüne kadar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarına uyduk ve uyguladık. Osman Kavala hakkında AİHM'in verdiği hak ihlali kararını da Türk mahkemesi uygulamış ve uymuştur. Başka bir suç nedeniyle tutuklama ve yargılaması devam etmiştir. Şimdi hüküm özlüdür" ifadelerini kullanmıştı. Bozdağ, "Başka bir ihlal iddiası başvurusuna konu olabilir. Önüne geldiğinde de mahkeme bunu değerlendirip karara bağlayabilir ama uygulanmış bir karara 'Uygulanmamış' diyemez" demişti.

Ankara'dan Strasbourg'a görüş

Bozdağ'ın bu tutumu Ankara'nın konuya ilişkin olarak bu hafta Strasbourg'a ilettiği görüşlere de yansıdı. Türk hükümeti, geçtiğimiz aylarda olduğu gibi bir kez daha, Osman Kavala'nın AİHM kararına temel oluşturan suçtan değil, başka bir suçtan tutuklu ve yargılanmakta olduğu mesajını verdi.

Ankara tarafından Bakanlar Komitesine iletilen mesajlarda, "Türkiye'nin her zaman Avrupa Konseyi ilke ve standartlarına bağlı olduğu, AİHM kararlarının uygulanmasında yapıcı rol oynadığı ve AİHM kararlarının Türkiye'de demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan haklarının daha da ilerlemesinde rehber işlevi gördüğü" savunuldu. Osman Kavala'nın AİHM'nin 10 Aralık 2019 tarihli kararına temel olan suçlara bağlı tutukluluk halinin 20 Mart 2020 tarihinde sonlandığı, şu anda başka bir suçtan yargılandığı, bu suç kapsamında 25 Nisan 2022 tarihinde müebbet hapis cezasına mahkum edildiği, ancak bu kararla ilgili yargı sürecinin devam ettiği bildirildi.

Tutukluluk hali AYM gündeminde

Hükümet, Kavala'nın mevcut tutuklukuk haline Anayasa Mahkemesi (AYM) önünde 9 Haziran 2022 tarihinde bireysel başvuruyla itiraz ettiği, AYM'nin bu konuda 22 Haziran'da Adalet Bakanlığı'ndan görüş istediği, bakanlığın bu görüşü 24 Ağustos'ta AYM'ye ilettiği bilgilerini verdi.

Türk hükümeti, Kavala'nın avukatlarının "AİHM'nin 11 Temmuz kararında Kavala hakkında İstanbul 13'üncü Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 25 Nisan'da açıklanan karar da dikkate alınmıştır" ifadelerine de karşı çıktı. Ankara 25 Nisan kararının gerekçeli bölümünün 6 Haziran'da açıklandığını, hükümetin bu kararın İngilizcesini 24 Haziran 2022 tarihinde AİHM'ye ilettiğini, AİHM'nin ise 11 Temmuz'da açıkladığı kararla ilgili oturumlarını 8 Nisan, 4 Mayıs ve 9 Haziran tarihlerinde düzenlediğini söylüyor.

Şimdi ne olacak?

Bakanlar Komitesinin 20-22 Eylül toplantılarında Kavala dosyasında somut bir karar almamakla birlikte, dosyada yeni bir aşamanın önünü açması bekleniyor. Bu çerçevede devreye Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ama özellikle de siyasi bir platform olan Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) girecek. AKPM içinde kimi siyasi gruplar ve siyasiler Kavala dosyasında Türkiye'ye yaptırım uygulanması fikrini destekliyor. Ancak olası bir yaptırım kararının aylar alacağı söylenmekte. Türkiye'nin Avrupa Konseyi üyeliğinin askıya alınması olasılığı ise şimdilik dile getirilmiyor. Bakanlar Komitesi, Genel Sekreter ve AKPM'den oluşan üçlü bir mekanizmanın Ankara ile yeni bir diyalog süreci başlatabileceği seçeneği de masada. AİHM Büyük Dairesi, 11 Temmuz'da açıkladığı Bakanlar Komitesine görüş niteliğindeki kararında, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 46(1) maddesi gereğince uymakla yükümlü olduğu 10 Aralık 2019 tarihli Kavala kararından kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediği sonucuna varmıştı.