Kazakistan, 'parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemi' için sandık başında

Kazakistan, 'parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemi' için sandık başında

Kazakistan'da zamlara karşı başlayan ve şiddet olaylarına dönüşen protestolar sonrası açıklanan reform paketi referanduma götürüldü. Paketin onaylanması durumunda mevcut 'süper başkanlık' sistemi son bulacak ve ülke parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçecek.

Kazakistan, 27 yıl aradan sonra "Yeni Kazakistan" olarak adlandırılan dönem için yapılan anayasa referandumunda oy kullanmak için sandık başına gitti.

Ülke genelinde yerel saatle 07.00'de mevcut anayasanın üçte birinin değiştirilmesi için yapılan referandumda oy kullanma işlemi başladı.

Oylama işleminin yerel saatle 20.00'de sona ereceği referanduma ilişkin gelişmeler ulusal televizyon kanallarında canlı yayınlanıyor.

Kazakistan'daki anayasa referandumunu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Türk Devletleri Teşkilatı, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) ve diğer uluslararası kuruluşlar ile yabancı ülkelerden 272 gözlemci yerinde takip ediyor.

Referandumda "evet" oyunun çıkması durumunda en son 1995'te kabul edilen mevcut anayasanın 30'dan fazla temel kanunun değiştirilmesi ve bu sayede bu yıl ocak ayı başında çıkan kitlesel olaylar sonrası ülkede yönetim sisteminin yeniden inşası hedefleniyor.

Reform paketi neleri içeriyor?

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in "yeni Kazakistan" modelini inşa etmeyi hedefleyen 8 maddelik reform paketine göre, ülkede mevcut süper başkanlık sistemi sona erecek. Parlamentosu güçlü cumhurbaşkanlığı sistemine geçiş yapılacak. 

• “Güçlü bir cumhurbaşkanı, etkili parlamento ve hesap verecek hükümet” prensibi öne çıkacak.

• Cumhurbaşkanı, görevde bulunduğu sürece siyasi partiye üye olamayacak.

• Büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valileri de partilerde üst düzey görevlerde bulunamayacak.

• Cumhurbaşkanının yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine ve yarı kamu şirketlerinin yönetimine getirilmesi kanunla yasaklanacak.

• Kanunları kabul etme yetkisi sadece Parlamentonun alt kanadı Mecliste olacak. Söz konusu reformla yetkilerinin genişletileceği Mecliste tüm toplum tabakasının temsil edilmesi için nispi temsil sistemi uygulanacak.

• Siyasi partilerin kayıt işlemleri kolaylaşacak. Partilerin seçime girmesi için toplaması gereken imza sayısı 20 binden 5 bine düşürülecek.

Kazakistan'daki "Ocak olayları"

Kazakistan’ın batısında 2 Ocak'ta sıvılaştırılmış petrol gazına (LPG) yapılan zam nedeniyle başlatılan barışçıl protestolar kısa sürede ülke geneline yayılarak en büyük kent Almatı’da şiddetli çatışmalara dönüşmüştü.

Göstericilerin kamu binalarını işgal etmesi ve silah kullanması sonucu Nur Sultan yönetimi, güvenlik güçlerine operasyon talimatı vermişti.

Söz konusu olaylarda 19’u güvenlik görevlisi olmak üzere 230 kişi hayatını kaybetmişti.

Eski Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Karim Masimov ve iki yardımcısı “vatana ihanet” gerekçesiyle gözaltına alınmıştı.

VOA