Kazakistan'da demokratik devrim niteliği taşıyan referandum sonuçlandı: Sistem değişiyor

Kazakistan'da demokratik devrim niteliği taşıyan referandum sonuçlandı: Sistem değişiyor

Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, Kazak seçmenlerin 5 Haziran'da gerçekleşen referandumda Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev tarafından önerilen anayasa değişikliklerinin desteklendiği sonucunun çıktığı belirtildi.

Karar alma sürecini merkezden uzaklaştıran ve eski lider Nursultan Nazarbayev'i "ulusal lider" statüsünden çıkaran değişiklikler bu şekilde oyların yüzde 77,18 ile kabul edilmiş oldu. Referanduma toplam katılım oranı ise yüzde 68,06 olarak gerçekleşti.

Yani 19 milyon nüfuslu ülkede 11 milyon 734 bin 642 kayıtlı seçmenin yaklaşık 8 milyonu sandığa gitmiş oldu. 

Böylece Kazakistan, 27 yıl aradan sonra “yeni Kazakistan” olarak adlandırılan yeni dönemi başlatmak için ülke tarihinde ikinci kez anayasa referandumu düzenlemiş oldu.

Referandumda ile en son 1995'te kabul edilen mevcut anayasanın 33 temel maddesi değiştirildi. 

2022'nin ocak ayı başında çıkan kitlesel olaylar sonrası ülkede yönetim sisteminin yeniden inşası için gerçekleştirilen referandum ile hayata geçen değişiklikler başlıca şunlar: 

• Anayasada "Kazakistan toprağı ve yer altı doğal kaynakları devletin mülkiyetindedir" maddesi "Kazakistan toprağı ve yer altı doğal kaynakları halka aittir" olarak değişecek.
• İdam cezası tamamen kaldırılacak. 
• Kazakistan Cumhurbaşkanı, Anayasa Konseyi, Yüksek Mahkeme, Merkez Seçim Komisyonu, Sayıştay başkanları, üyeleri, hakimler, kolluk kuvvetleri çalışanları, milli güvenlik güçleri ve askeri personel görevleri sürdüğü sürece siyasi partiye üyesi olamayacaklar.
• Cumhurbaşkanının yakın akrabalarının devletin üst düzey görevlerine ve kamu ortaklığındaki şirketlerin yönetimine getirilmesi yasaklanacak.
• Devlet başkanının büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valilerinin kararlarını iptal etme yetkisi kaldırıldı. Bu şekilde parlamentonun yetkileri arttırıldı ve mevcut süper başkanlık yönetim sistemi son bulacak.
• Cumhurbaşkanının parlamentonun üst kanadı senatoya atadığı milletvekili sayısı 15’ten 10’a düşürülecek. Bunların 5’i Kazakistan Halk Asamblesi tarafından önerilecek. 
• Kanunları kabul etme yetkisi sadece parlamentonun alt kanadı mecliste olacak. Söz konusu reformla yetkilerinin genişletileceği mecliste tüm toplum tabakasının temsil edilmesi için nispi temsil sistemi uygulanacak.
• Ayrıca daha önce büyükşehir belediye başkanları ile eyalet valilerinin cumhurbaşkanı tarafından atandığı ülkede, bundan sonra söz konusu adayların ilk önce yerel meclis milletvekillerince onaylanması gerekecek.
• Meclisin devlet bütçesini sorgulama fonksiyonu genişleyecek.
• Kazakistan insan hakları ombudsmanı ile ilgili madde eklenecek. Böylece, ombudsman görevi bağımsızlaştırılacak ve görevi boyunca senatonun onayı olmadan tutuklanamayacak.
• Kazakistan’ı 28 yıl yönettikten sonra mart 2019’da görevinden istifa eden kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in anayasal statüsünün yer aldığı Birinci Cumhurbaşkanı'na ilişkin kanun da yürürlükten kalkacak.

EURO NEWS