KIRIMOĞLU: TÜRKİYE, KIRIM MÜZAKERELERİNİN BRÜKSEL'DE YAPILMASINI İSTİYOR

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın günübirlik Kıyiv ziyareti, dünya kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın karşılama töreninde, Ukrayna askerlerini “Slava Ukraini (Şan olsun Ukrayna’ya)” sözleriyle selamlaması Ukrayna kamuoyunda memnuniyetle karşılanırken; Rusya tarafında ise büyük bir tepkiye yol açtı.

Ayrıca Erdoğan’ın ziyaret kapsamında, Kırım Tatar halkının milli lideri, Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım Tatar Milli Meclisi heyeti ile görüşmesi, Türk devletinin Kırım’ın ilhakını tanımayan tavrını devam ettirmesi Ukrayna temaslarının en dikkat çeken kısımları arasındaydı.

Kırım Tatar halkının Milli Lideri, Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Kırım Haber Ajansına (QHA) Erdoğan’ın Ukrayna ziyareti kapsamındaki görüşmelerinin ana hatlarını değerlendirdi.

“TÜRKİYE, KIRIM’IN İŞGALDEN KURTARILMASI İÇİN GEREKEN MÜZAKERELERE DESTEK VERECEK”

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ziyareti çerçevesindeki görüşmelerin öne çıkan kısımları nelerdi?

Ana konumuz, Kırım’ın işgalden kurtarılması için yeni müzakere formatlarının oluşturulmasıydı. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Avrupa’da yaptığımız görüşmeler hakkında bilgi verdik. Her şeyden önce, bu konuyla ilgili büyük ve yetkin bir konferans toplamayı amaçlıyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu konferansa karşı değildi ancak Türkiye, tanıtım açısından ve dünya toplumunun daha fazla dikkatini çekmek için konferansın Brüksel’de yapılmasının daha iyi olacağını söyledi. Bununla birlikte, Türkiye’nin bu konuya, her platformda destek vereceğini teyit ettiler.

“RUSYA, KARADENİZ’İ KENDİ İÇ GÖLÜ HALİNE ÇEVİRMEYE ÇALIŞIYOR”

Yeni format derken neyi kastediyorsunuz? ABD ve Budapeşte Memorandumu’nu imzalayan ülkelerin katılmasını mı istiyorsunuz?

İlk etapta Karadeniz bölgesi ülkelerini bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Çünkü Rusya iyiden iyiye Karadeniz’i kendi iç gölü haline çevirmeye çalışıyor. Bu da birçok Karadeniz ülkesinin güvenliğini tehdit ediyor ve çıkarlarına saldırıyor. İlk önce Ukrayna, Romanya, Bulgaristan’dan bahsediyoruz. Tabii ki, bu girişime, olabildiğince çok ülkenin katılmasını isteriz. Çünkü, burada sadece Kırım değil tüm insanlık için tehdit oluşturan uluslararası hukukun ihlal edilmesi söz konusudur.

Bu girişimi hangi ülkelerle görüştünüz?

İlk önce, Avrupa Birliğinde görüştük. Rüstem Umerov (Kırım Tatar Milli Kurultayı delegesi, AKPM Ukrayna Heyeti Başkan Yardımcısı, Ukrayna Parlamentosu Ses (Golos) Partisi Milletvekili) özellikle bunun için Avrupa’ya gitti. Görüştüğü ülke temsilcileri, bu konuda görüşlerini bize bildireceklerini ifade etti. Sonrasında, biz de kendi düzeltmelerimizi yapacağız ve ortak çalışmalara devam edeceğiz.

“RUSYA KIRIM TATARLARINI SERBEST BIRAKMAK İSTEMİYOR”

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy, yeni esir değişimi hazırlıklarının yapıldığını ve değişim listelerinde yer alan tutsakların çoğunun Kırım Tatarı olduğunu söyledi. Daha önce Türkiye, Ahtem Çiygöz ve İlmi Ümerov’un serbest bırakılması konusunda yardım etmişti. Bu ziyaret sırasında tutsaklar konusu konuşuldu mu?

Evet, siyasi tutsaklar konusu da konuşuldu. Ben kendi görüşümü bildirdim. Daha önce yapılan esir değişiminin bazı eksiklerinin olduğunu belirttim. Çünkü, bizim elimizde Rus siyasi tutsaklar yok, haydutlar var. Rus hapishanelerinde ise suçsuz insanlarımız alıkonuluyor. Dolayısıyla yasa dışı alıkonulan insanları, eli kanlı haydutlarla değiştirmek doğru değil.

İkinci konu ise biz elimizde olan “değişim stoğumuzun (Ukrayna’nın elindeki esirler)” hepsini Rusya’ya verdikten sonra Putin’in işgal edilen topraklarda daha çok insanı hapse atmayacağını nereden bilebiliriz? Bu yüzden işgal edilen topraklardaki insan hakları ihlallerinin son bulması, insanların serbest bırakılması konuları başka bir düzlemde incelenmeli. Erdoğan bu görüşüme de destek verdi.

“ULUSLARARASI TOPLUM, ELİNDE OLAN TÜM MEKANİZMALARI KULLANIRSA BU SORUN KOLAYCA HALLEDİLİR”

Sizce tutsakların serbest bırakılması konusu tam olarak hangi düzlemde görüşülmeli?

Yaptırımların artırılması, Rusya’nın saldırganlığının sona ermesi ve haydut olarak değil normal bir devlet gibi davranmaya zorlanması. Uluslararası toplum, elinde olan tüm mekanizmaları kullanırsa bu sorun kolayca halledilir. Ancak tüm devletler, kendi günlük çıkarlarına yöneliyor ve bu yüzden durum bu şekilde.

Bir sonraki değişimde ne olacak bilginiz var mı? KTMM, listelerin hazırlanmasına dahil ediliyor mu?

Bu konuda Zelenskiy ile özel görüşmem oldu. Bana siyasi tutsakların serbest bırakılması için ellerinden gelen her şeyi yapacaklarını söyledi. Şu an ilk önce Kırım Tatarları konuşuluyor çünkü listedeki isimlerin yüzde 80’i Kırım Tatarları. Rusya ise Kırım Tatarlarını serbest bırakmak istemiyor.

KONUT VE CAMİ

İki liderin yaptığı ortak basın toplantısında, Türkiye’nin Ukrayna’nın ana kısmında yaşayan iç sığınmacı olan Kırım Tatarlarının konut sorunu konusunda yardım edeceği ifade edilmişti. Bu nasıl gerçekleşecek?

Görüşmede, işgal edilen Kırım’dan taşınmak zorunda kalan soydaşlarımızın bazı sosyal sorunları olduğundan ve bunun çözülmesi gerektiğinden bahsettik. Öncelikli konumuz, konut sorunları. Erdoğan bana Zelenskiy’in, Herson bölgesinde 500 daire inşa edilmesi için Türkiye’ye teklif gönderdiğini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bana bu konuda ne düşündüğümü sordu. Ben de, bizim buna karşı çıkmadığımızı söyledim. Ancak, Türkiye’nin tüm olanaklarını, sadece Herson’da kullanmasını istemiyoruz. Bu bölgede işsizlik var. Yeni orada evler inşa edilse bile bu insanlar nerede çalışacak, nerede eğitim alacak? Yani demek istiyorum ki; bize söz verilen dairelerin, iç sığınmacıların çoğunlukla yaşadığı yerlerde inşa edilmesi gerekiyor. Çoğu ise Kıyiv, Lviv, Dnipro, Harkiv, Odesa ve Herson’da yaşıyor. Bu yüzden biz dairelerin çoğunun Kıyiv’de diğerlerin ise bu bölgelerde inşa edilmesini istedik. Fakat Türk tarafı Herson’da ayrı olarak bir proje yürütmek istiyorsa buna da karşı değiliz. Şu anda, ilk önce arazi konusu ele alınacak. Ukrayna tarafı toprak seçeneklerini sunacak Türkiye ise inşa edecek.

Başka hangi projeler konuşuldu? Daha önce Türkiye’nin Kıyiv’deki Cuma Camisinin inşaatını finanse edeceği söylenmişti?

Kıyiv’deki Cuma Camisinin inşaatı da konuşuldu. İnşa edilen cami, Kıyiv ve Ukrayna’daki en büyük cami olacak. Akmescit’te (Simferopol) işgalden önce inşa etmek istediğimiz Cuma Camisi, 2 bin 500 kişilikti. Kıyiv’de inşa edeceğimiz cami ise iki kat daha büyük olacak.

qha